Түүхэһээ

Урдын урда сагһаа хойшо арад бүхэн Шэнэ жэлые угтажа, һайндэрлэдэг байһаниинь мэдээжэ. Теэд нэгэ тогтомол хамтын үдэр гэжэ байгаагүй, арад бүхэн өөһэдынгөө ажабайдалда, ажахыда таарамжатай саг һунган шэлэжэ, хабартаа, намартаа, үбэлдөө, зундаа тэмдэглэдэг байгаа.

Он жэлэй эрьесын эхин – сагаалган

...түрэл хэлэндэмнай сагаан гэһэн үгэ гүнзэгы удхатай бшуу. Ушар иимэһээ буряад зомнай «сагаан дэлхэй», «сагаан эдеэн», «сагаан сэдьхэл» гэжэ юрөөл шэнгеэр үгэлдэг.

Цыден-Жаб Жимбиев

Эзэгүй гэртэ хононхаар, үхээриин газарта хоно

Зунай үдэр арба гаратай хүбүүн аянда ябажа ябаһаар, гэртээ хүрэжэ үрдингүй, орой болгожорхибо. Хүбүүн хармаан соогоо гансал бишыхан донгорогтой ябаһан байба.

Архиин хорон

Һүхөөр адхаал бү хахала

Хаарта наадан

Бүргэдэй хараал

Харуугай харюу

Ниитын зөөридэ обтолгын хойшолон

Сусал хаялга

Нюдэнэй хорон

Модо отололго

Гэрэй углууе тайралга

Гурбан хүбүүдэй нэгыень хүндэ үгэжэ болохогүй

Ама бардам

Аманай алдуури

Монголшууд юу сээрлэдэг бэ?

Бэлэг болгон хара үнгэтэй бүд, эд үгэхые сээрлэнэ. Монголшууд хара бараан үнгэ — хүндэ үнгэ, уй гашуудал зүгнэһэн үнгэ гэжэ үзэдэг.

Юрэнхы байдалтай холбоотой ёһо гурим

— Ушар шалтагаангүй дуулажа, эшхэржэ ябахые сээрлэдэг. Энээниие муу ёро гэдэг.

Айлшаниие угтаха, үдэшэхэ гурим

Айлшанай ерэхэдэ, шагаажа хараад, бусахадань үдэшэжэ, нэмһэгээр, үһэ гэзэгэеэ арбайлгаад гарахые сээрлэхэ.

Анханһаа зүб харилсаа, ариг сэбэрые сахижа һура