Хэшээхэ, сээрлэхэ зүйлнүүд

Айлшаниие угтаха, үдэшэхэ гурим

19 марта 2015

1898

Айлшанай ерэхэдэ, шагаажа хараад, бусахадань үдэшэжэ, нэмһэгээр, үһэ гэзэгэеэ арбайлгаад гарахые сээрлэхэ.


Гэрэл зураг: Наталья Уланова

— Айлшанай ерэхэдэ, шагаажа хараад, бусахадань үдэшэжэ, нэмһэгээр, үһэ гэзэгэеэ арбайлгаад гарахые сээрлэхэ. 
— Айлшанай байхада, элдэб олон юумэ асуужа, шангаар шэрүүнээр дуугархые, үхибүүдээ зангахые сээрлэхэ. 
— Айлшанай ерэхэдэ, ошоходо, бог шоройтой, угаадаһатай тогоо абажа гарахые сээрлэхэ. Хүнэй урдуур уһа угаадаһа хаяхые сээрлэхэ. 
— Айлшан хүн айлда ороходоо, буу, ташуураа барижа орохые сээрлэхэ, хэтэ хутагаа бүһэһөө абажа, доошонь унжуулжа (табижа) ородог ёһотой. 
— Ямаршье хүн айлда орохын урда энгэр захаяа заһажа, тобшоо тобшолжо, малгай, бүһэеэ заһаад ородог ёһотой. 
— Сай, сагаан эдеэ айлшанда табихадаа, нара зүб эрьелдүүлэн, хоёр гараараа гү, али баруун гараараа аягаяа баряад, зүүн гараа баруун гарайнгаа тохой доро барижа, айлшанда барюулдаг. 
— Айлшаниие хүндэлэлгын эдеэндэ хониной богони хабһа (үншэн хабһа), далын мэнгээрһэ (мүнгөөрһэ), үбсүүнэй бүдэрхэй (хальһа), һэбэргэдэһэ табихые сээрлэдэг. Төөлэйн мужануудта малай гэдэһэ дотор ородоггүй. 
— Хониной далые шүдөөрөө мэрэжэ эдихэ, яһыень хутагаар хюһахые сээрлэхэ. Мяхые хүндэлэн отолхые, зэрлигэй шэнжэ, зулгаажа эдихые хобдогой шэнжэ гэдэг. 
— Ямаршье хүндэ юумэ үгэхэ, абахадаа, гарайнгаа хурганай һалаагаар бү һарбай, баруун гараараа үгэхэ, абахые хэшээ. Хурганайнгаа һалаагаар һарбайха гээшэ һалаабшаяа харуулһан ушартай гэжэ мэдэе. 
— Айлшанаа үдэшэхэдөө, дүүрэн хубсалаад гаража мордуулдаг. Айлшанай гарахада, үүдэеэ хаагаад, гэртээ үлэбэл, тэрэ хүниие тоогоогүй дээрэ тоологдодог.