Хэшээхэ, сээрлэхэ зүйлнүүд
Айлшаниие угтаха, үдэшэхэ гурим
19 марта 2015
1898
Айлшанай ерэхэдэ, шагаажа хараад, бусахадань үдэшэжэ, нэмһэгээр, үһэ гэзэгэеэ арбайлгаад гарахые сээрлэхэ.
Гэрэл зураг: Наталья Уланова
Гэрэл зураг: Наталья Уланова
— Айлшанай ерэхэдэ, шагаажа хараад, бусахадань үдэшэжэ, нэмһэгээр, үһэ гэзэгэеэ арбайлгаад гарахые сээрлэхэ.
— Айлшанай байхада, элдэб олон юумэ асуужа, шангаар шэрүүнээр дуугархые, үхибүүдээ зангахые сээрлэхэ.
— Айлшанай ерэхэдэ, ошоходо, бог шоройтой, угаадаһатай тогоо абажа гарахые сээрлэхэ. Хүнэй урдуур уһа угаадаһа хаяхые сээрлэхэ.
— Айлшан хүн айлда ороходоо, буу, ташуураа барижа орохые сээрлэхэ, хэтэ хутагаа бүһэһөө абажа, доошонь унжуулжа (табижа) ородог ёһотой.
— Ямаршье хүн айлда орохын урда энгэр захаяа заһажа, тобшоо тобшолжо, малгай, бүһэеэ заһаад ородог ёһотой.
— Сай, сагаан эдеэ айлшанда табихадаа, нара зүб эрьелдүүлэн, хоёр гараараа гү, али баруун гараараа аягаяа баряад, зүүн гараа баруун гарайнгаа тохой доро барижа, айлшанда барюулдаг.
— Айлшаниие хүндэлэлгын эдеэндэ хониной богони хабһа (үншэн хабһа), далын мэнгээрһэ (мүнгөөрһэ), үбсүүнэй бүдэрхэй (хальһа), һэбэргэдэһэ табихые сээрлэдэг. Төөлэйн мужануудта малай гэдэһэ дотор ородоггүй.
— Хониной далые шүдөөрөө мэрэжэ эдихэ, яһыень хутагаар хюһахые сээрлэхэ. Мяхые хүндэлэн отолхые, зэрлигэй шэнжэ, зулгаажа эдихые хобдогой шэнжэ гэдэг.
— Ямаршье хүндэ юумэ үгэхэ, абахадаа, гарайнгаа хурганай һалаагаар бү һарбай, баруун гараараа үгэхэ, абахые хэшээ. Хурганайнгаа һалаагаар һарбайха гээшэ һалаабшаяа харуулһан ушартай гэжэ мэдэе.
— Айлшанаа үдэшэхэдөө, дүүрэн хубсалаад гаража мордуулдаг. Айлшанай гарахада, үүдэеэ хаагаад, гэртээ үлэбэл, тэрэ хүниие тоогоогүй дээрэ тоологдодог.