Yнэр бэлигэй арюун харгы

Саашадаа залуу гурбан хани басагад «Ая ганга» гэhэн бүлгэм байгуулhан, «Сагаа hарын» эстрадна дуунай харалганда хабаадажа, «Эхэнэрэй бурханай орон» гээд оршуулагдаhан «Уддияна» гээд бүлгэмдөө шэнэ нэрэ олгуулжа, бүри эршэ хүсэтэйгөөр ажалаа ябуулжа эхилhэн. Хани нүхэдэйнгөө дэмжэлгээр Ольга Шарапова Зүүн-Сибириин соелой академидэ ороо, «Байгал» ансамблиин солистоор хүдэлжэ захалаа. Буряадай гүрэнэй университедэй дэргэдэ байгуулагдаhан залуушуулай «Аядон» бүлгэмэй уран hайханай хүтэлбэрилэгшөөр 2005 онhоо хүдэлнэ.



Уг удамаараа Бэшүүрэй аймагай Харлан нютагhаа гарбалтай Ольга Шарапова үнэр hайхан бүлэдэ, арбан хүүгэдэй дунда үндыhэн байна. Улзы буянтай үдэhэн газараа хүн бүхэмнай hанажа дурдажа, балшар багынгаа ажабайдал дулааханаар дурсаха дуратай. Ольга Шарапова саг жэлэй ошохо тума эхэ эсэгынгээ хэлэhэн үгыень, хүндэмүүшэ зангыень hанаандаа оруулжа, үнэн зүрхэнhөө «аба эжын буянгаар...» гэhэн үгые удхалан, түрэлхид тухайгаа дулааханаар дурсадаг юм.

— Аба эжымнай Дулгар Гомбоцыренович Шарапов Валентина Данзановна Буянтуева — Шарапова хоюулаа Харлан нютагай болоно. Абамнай бүхы наhаараа ойн ажахын hалбарида хүдэлөө, захиралаар ажаллахадаа, олон хүдөө нютагуудаар гэр бүлөөрөө нүүжэ хүдэлхэ баатай hэн. Тиимэhээ минии түрэhэн газар — Хориин аймагай Тээгдэ нютаг болоно. Абамнай «Би сонгол хүмби» гэдэг байгаа, тиимэhээ бидэ, хүүгэдынь, багаhаа энээндэ hуража, сонгол хүн хатуу, зүрхэтэй, хилэ харадаг хүнүүд хадаа, шанга байха ёhотой гэжэ хадуужа абаhан байнабди. Урданай заншалаар олоной түлөө оролдожо хүдэлхэ хэрэгтэй гээд лэ коммунист абамнай маанадтаа зүбшэдэг бэлэй. Нэгэ үедэ Улаан-Yдэдэ 18 дүрбэлжэн метрэй талмайтай гэр соо байгша hэмди. Хүшэгөөр тэрэ үрөөгөө таhалаад, нүгөө таладамнай түрэл түрхэм, танил хүнүүд үдэрөөр, хэдэн hараар, жэлээршье байдаг hэн. Бултыень эдеэлүүлжэ, холлуулжа байгаа, тиимэл саг байгаа ёhотой даа.

Ольга Шарапова Хурамхаанай аймагай Майск нютагта дунда hургуулияа дүүргэжэ, табан хани нүхэд бултаараа Буряадай багшанарай дээдэ hургуулиин түүхын факультет орохо зорилго табижа ерээ. Теэд нэгэн хоёройнгоо шалгалта гаража шадахагүйдэнь, залуугай эб нэгын, заабол хамтадаа гэhэн хүсэндэ абтагданхай хүбүүд басагад табуулаа багшанарай индустриальна училищи ороhон. Эрхимээр дүүргэжэ, үйлэдбэрилгын hуралсалай мастер мэргэжэлтэн hургуулида багшалаа, удаань худалдаа наймаанай дэлгүүртэ гараа, тэрэ хадаа 1990-ээд он...

1996 ондо Ольга Шарапова арадай аман зохеолой «Магтаал» ансамбльда ябажа эхилээ. Тэндэл Мэдэгма Жимбиева, Аня Субанова залуу басагадтай нүхэсэжэ, гурбуулаа дуунуудые бэлдэжэ, «Сагаа hара» гэhэн эстрадна дуунай харалганда хабаадаhан байна. Тэдэнэйнгээ дэмжэлгээр 27-той болоод, Ольга Шарапова Зүүн Сибириин соёлой академиин оюутан болоо. Арба наhа дүү хүбүүд басагадтай hурабашье, энэл хаhаяа эгээл жаргалтай саг байгаа гээд дуушан тэмдэглэнэ. Арадай дуунай, аман зохёолой, үндэhэтэнэй хүгжэмтэ зэмсэгэй хэшээлнүүд, хажуугаарнь буддын шажанай, гүн ухаанай нэмэлтэ хэшээлнүүд, дуу наадан, тамирай мүрысөөнүүд — бүхы тээ үрдижэ, аргагүй ехээр hонирхожо номоо үзэдэг, далитай мэтэ hуралсалаа гаража, ганса табанууд дээрэ шалгалтануудаа бариhан байна. Хоёрдохи курсда hуража байхадаа, Николай Мадуевай дурадхалаар «Байгал» ансамбльда дуулажа эхилээ.


Зүүн-Сибириин соёлой академида Хитадай суута арадай дуушан Нумаа багшын хүтэлбэри доро арадай дуунай hуругуули гаража, «Магтаал» ансамбльда баруун буряадуудай аялга дуунай нугалбари, удха шанарыень ойлгожо абаhан Ольга Шарапова «Байгал» ансамбльда эдэ бүхы мэдэсэеэ, шадабарияа улам хүгжөөжэ шадаа. Гурбан жэл соо суута багша В. Б.Елбаевай хүтэлбэри доро академическа дуунай hуралсал гараhан намтартай. Гэбэшье хажуугаарнь артистын ажабайдалые досоо талаhаань бэе дээрээ үзэжэ, хатарха, дуунуудые бэшэхэ арга боломжонуудые туршаха, зүжэглэмэл нааданай хубсаhа хунаршье зохеохо ажалтай танилсаа. Энэнь 2005 ондо Буряадай багшанарай дээдэ hургуулиин дэргэдэ «Аядон» гэhэн этно студи байгуулха хэрэгтэнь ехэ туhа боложо үгөө. Хэдэн арбаад жэл энэ залуушуулай бүлгэмые үрэ дүнтэйгөөр, амжалтатайгаар Ольга Дулгаровна Шарапова хүтэлбэрилжэ ябана.

— Гушаад жэл соо табан үеын үхибүүд энэ ансамбльда эдэбхитэй хабаадажа, hуралсалайнгаа хажуугаар, дуу нааданда hуража гараа. Хари гүрэнөөр, гүрэн дотор түрэл арадайнгаа наада харуулаа, шагнал хайрануудта хүртөөбди.
Мүнөө үеын залуушуул ансамблиин түрүүшын хүбүүд басагадтай зэргэсүүлмэ бэшэ, ухаан бодолооршье ондоо юмааб даа. Теэд ямаршье сагта залуушуулаа буряад ёhо заншалаар hургажа, бурхан багшын номой ёhоор хүмүүжүүлхэ болонобди.

Эндэл юрэ бусын хүн ямар аргаар буддын шажанай ном шудалжа эхилдэг юм, хэдыдэ хайшан гээд, али гэбэл ямар ушарhаа гэжэ Ольга Дулгыровнаhаа асууха дуран хүрэнэ. Юуб гэхэдэ, зохёохы ажалай хажуугаар соелой бэлигтэн «Ногоон Дара Эхэ» гэhэн буддын шажанай бүлгэмэй олониитын ажалда эдэбхитэй хабаададаг, бэлигүүн ухаатанай захяа номнол шудална. Мэдээжэ дуушанай репертуар соо hүүлэй үедэ бурхан багшада зорюулhан дуунууд, магтаалнууд олон болонхой, тиихэдэ Ольга Шарапова жэл бүри Буряадай оперо болон баледэй театрта болодог Далай ламын түрэhэн үдэрэй найрта хабаададаг заншалтай. Yнэн зүрхэнhөө hүзэглэжэ, hанаа бодолоо арюудхаха хэрэгтэй гээд дуушан тэмдэглэн, өөрын жэшээ дээрэ үндэhэлэн хуби заяанай табисуур тухай hанамжалаа.

— Дасан, ламанар тухай би залуудаа мэдэхэшьегүй байгааб, теэд хадамда гаража, монгол нүхэрни бүхы юумэ заажа, харуулжа үгөө hэн. Хайшан гээд гороолхоб, сагаан табаг хайшан гээд бэлдэхэб гээд лэ... гэбэшье, минии hанамжаар, хүн гээшэ ехэ гай гашуудалда ороод, зобоходоо, бурхандаа ерэдэг. 1990-ээд оной hүүл багаар ехэл хэсүү хүндэ байдал тогтоод байгаа. Тиибэшье залуул хадаа эршэ хүсэтэй ябагдаа, диск гаргаад лэ, улам саашаа нэрэтэй суутай болохомни гэжэ hанаан соомни түрөө бэзэ. 2009 ондо Тинлей багшатай би танилсааб. «Улаан-Yдэ Тинлей багша ерээ, ном табина, ошое» гэжэ Мэдэгма нүхэрни хэлэхэдэнь, түрүүн огто арсаа бэзэб. Шажан мүргэл тухай юушье мэдэхэгүй хүн тэрээгүүр юу хэжэ тэнэхэ хүмбииб гээд гансата hанааб. Теэд лэ арсаха аргагүйгөөр лэ уряалхадань, зүрхэлжэ ошооб. Тиихэдэ Тинлей багша үйлын ушарай ябадал тухай ном табяа. Тэрэ номой удха узуурыень тайлбарилхадань, жэшээ хэлэхэдэнь, нам тухай, яг минии хуби заяан тухай хөөрэжэ байhан мэтэ болоо. «Хаанаhаа намайе мэдэнэ хүм?!» гэжэ hанахаар байгаа.

Бурханай үгэhэн энээхэн наhан соогоо ямар эрмэлзэл зоригтой байhанаа мэдэржэ, Багшын зүбшөөлөөр хүн зоной түлөө оролдохо зүбшөөл заабаринуудые ойлгожо, үнэншэжэ, дуушанай хуби заяанай харгы хэзээшье тэгшэрээ. Бурхандаа шүтэжэ мүргэхэ гээшэ сэдьхэлэй байдалhаа, тиимэhээл бэеэ, hанаа бодолоо арюудхажал, амидаралаа, байдалаа hайжаруулха хэрэгтэй.

Бурхан багшын hургаалые дэлгэрүүлхэ үүргэеэ гүйсэд дүүрэнээр бэелуулжэ, түрэл арадайнгаа соел урлалай баялигые залуушуулдаа дам саашань дамжуулха зорилготой багша, Буряадай габьяата артист Ольга Шарапова мүнөө дээрээ дүрөө дээрээ. «Аядон» этно студиин бэлигтэйшүүл багшатаяа алас холуур түрэл арадайнгаа ёhо заншалые уранаар харуулжа, нэрэ хүндыень үргэжэ ябана.