Гэрэл зураг: Оюна Будаева
Гэрэл зураг: Оюна Будаева
ҺАЙН ШЭНЖЭНҮҮД
Монгол туургата арад зоной заншалаар жаргал баяр богоһоор ороно. Богоһо дээрээ гэшхээд гү, али богоһоёо эмдээд байбал, зол жаргал хажуу тээшээ халин, ондоо тээшээ урдаха. Тува арад богоһо дээрээ һуухаяа сээрлэдэг. «Богоһо доро гэрэй һахюуһан байдаг» (Потапов П., 161 н.) гэхэ.
Малгайгаа буряад зон доро табихаяа сээрлэдэг, юундэб гэхэдэ малгай һүнэһэн хоёр нэгэн гэжэ тэдэ этигэдэг. «Монголой нюуса тобшо» соо Тэб Тэнгри Чингис хаанай дүүтэй барилдахадаа, малгайгаа галай урда унагаана. Энэ хадаа үхэлэй шэнжэ» байгаа гэжэ эрдэмтэн Г. Галданова тэмдэглэнэ (Галданова, 1987, 50 н.).
МУУ ШЭНЖЭНҮҮД
Хооһон амһарта хүндэ үгэжэ болохогүй. Хооһон амһарта үгэбэл, үгырэлэй тэмдэг.
Зэр зэмсэг, тэрэнэй тоодо һүхэ алхажа болохогүй.
Буряад үльгэр соо годли хүбүүн хүнэй хуби заяа тэмдэглэнэ, басаганай һүлдэ хайша болоно. Үльгэрэй баатарай наһа барахада, номо годлинь хухаржа унадаг.
Хооһон үлгы хүдэлгэхэгүй – муу.
Малгайгаа өөдэнь харуулаад, табижа болохогүй. Үбшэ хабша уряална гэдэг.
Малгайгаа буруу үмдэбэл ажабайдал һарюу болохо.
Другие статьи автора
Түрэ хурим
1382
Туйба зүүлгэн
Эльбээд гэзэгээ үзэхэдэм,
Эжым үгэhэн туйбахан.
Энээхэн туйбаяа харахадаа,
Эжымни ехээр hанагдаа.
Цырен-Дулма Дондогой
Түрэ хурим
1128
Түрэһөө мордолгон
Хүндэтэ худа, худагынар!
Түрэ бүтээлсэжэ байhан
түрэл гаралнууд,
Түрэмнай түбхэн бүтэжэ,
Найрнай намхан бүтэбэ гээшэ.
Түрэ хурим
2689
Басаганай хэшэг
Басагаяа хүргэжэ ошоходоо, басаганай хэшэг гэжэ нэрэтэ мяхануудые абаашаха ёhотой. Басаганай хэшэгтэ ууса, үбсүүн, шагайта, үргэн, г.м. төөлэйhөө бэшэ арбан долоон хүндын мяхан орохо ёhотой. “Шагайтын мяхан шэнги шангахан ябаарай”, – гэжэ басагандаа хэлэдэг гээшэ.
Түрэ хурим
3129
Унтари заһалган
Хүбэн сагаан хүнжэл соотнай
Хүбүүд олоор түрэжэ,
Хүн зонойнгоо дунда
Хүндэтэй мэргэн ябажа,
Хүсэ, бэлиг ехэтэй,
Хүхюун жаргаг лэ!