Алгасашагүй саг

Хүн түрөө. Ургаа, бэелээ, хүгжөө. Үбгэрөө, хүгшэрөө. Урдань үхэхэ саг, тэрэ алгасашагүй.

Хүниие хүдөөлхэ ёһо

Хүнэй наһа барахада, энэ үгые олон янзаар хэлэдэг байһан: жэшээнь, үхэбэ, гээгдэбэ, наһа бараба, өөдэ болобо, тагаалал болобо, бурхан болобо, нүгшэбэ гэхэ мэтээр хэлэдэг байгаа.

Наһа барагшын хойтын буян үйлэдэхэ гуримһаа

Хүнэй һүүлшын сагта үзүүлхэ туһаламжа; Бурханаа тахилга; Хойтынь хэрэг бүтээлгэ, “Һуга намши”, Сангарил, Газар гуйлга, Хүдөө табилга, Хүдөө табихада хэрэгтэй зүйлнүүд.

Хүнэй наһа барахада

Хүнэй һүнэһэн мүнхэ юм гэдэг. Хүнэй наһа барахада, мяхата бэень үхөөд, һүнэһэниинь үхэдэггүй, алуулдагшьегүй юм.

Мэдээжэ бөөнэр, удаганар

Бөөгэй тоног хэрэгсэлнүүд

Бөө мүргэлэй бүтээлнүүдэй зүйлнүүд

Бөө мүргэлэй заншалта ёһолол, бүтээлнүүд

Бөө мүргэл гээшэ юун бэ?

Бөө мүргэл хадаа эртэ урда сагһаа – шулуун зэбсэгтэ үеһөө гэхэ гү, али 7 мянган жэлэй саанаһаа эхитэй юм ха.

Бөө мүргэл тухай

«Бөө мүргэл хадаа бүхы бүмбэрсэг дэлхэйе доһолгоһон, «Хоёрдохи мянган жэлэй хүн” гэжэ алдаршаһан Чингисхаанай шүтэдэг байһан дэлхэйн шажан мүргэл болоно гээшэ”.

Н. А. Степанова, дуурисха удаган,
Түб Азиин бөө мүргэлэй бүлгэмэй президент

Һүүлдэ хэлэгдэхэ үгэ

Хүндэтэ худа, худагынар,
Түрэ бүтээлсэжэ байһан түрэл гаралнууд,
Түрэмнай түб, найрнай нам бүтэбэ гээшэ.
Ороһон бороо болидог, ерэһэн айлшад бусадаг гэдэг,
Авто-хүлэгтөө мордожо, анха нютагаа бусахамнай.

Хурим түрын үреэлнүүд

Аглаг тэнюун нютагтаа
Айл боложо түбхинэгты,
Аба эжы хоёроо
Анхаран ходо һанагты.

Хуримда хэлэгдэдэг заншалта үгэнүүд

Нарандал адли гэрэлтэжэ яба,
Набшаһандал адли дэлгэржэ яба.
Найр сэнгэлигээр дүүрэн яба,
Наһан соогоо жаргажа яба.

Д-Н. Халхаров монголһоо буряадшалаа

Хуримда хэлэгдэдэг заншалта үгэнүүд

Хани нүхэсэл, инаг дуран, гэр бүлэ

Ханияа шэлэхэдээ, уг удамыень шэнжэлээрэй! Гэр бүлэнүүдэй һалан һандарха шалтагаан шууд элирүүлэгдэхээр бэшэ байдаг. Гэбэшье үндэһэн шалтагааниинь — гэр бүлын ёһо гуримуудай һууриин үгы болоһонтой шэнжэлэгшэд холбон үзэжэ байна.

Сарюна Эрдынеева

Урданай хурим түрын заншалнууд

Эртэ урда сагта Хориин 11 эсэгын уг залгажалһан хүбүүд үшөө орон дэлхэйгээр тарашоодүй байха үедөө нэгэнэйнгээ наһанайнгаа эсэстэ хүрэжэ наһа барахадань, нүгөө арбан омогойнь хүбүүд түрэ хуримай газарта суглараад, мяха, архи болон халзан сагаан хониной төөлэй табижа, тэрэ нүгшэһэн нэгэнэйнгээ буян ехэ хүндэтэйгөөр үндэр хэмжээндэ үнгэргэдэг ёһо гуримтай байһан гэхэ.

Цыден-Еши Цыренов, “Ярууна” һонин

Монголой буряадуудай түрын гуримуудһаа

Тоонто энэ газараа
Тэбэрин дуулан ерэхэб.
Үлгын һайхан дууе
Үе наһандаа дуулахаб.

Зөөхэйн наадан тухай

Нэрьелгэ

Тэргэ, түүдэг тойролго