Түрэ хурим
Туйба зүүлгэн
24 марта 2015
1381
Эльбээд гэзэгээ үзэхэдэм,
Эжым үгэhэн туйбахан.
Энээхэн туйбаяа харахадаа,
Эжымни ехээр hанагдаа.
Цырен-Дулма Дондогой
Бэри басаганай үһэ хахалаад,
һамган ёһоор гүрэжэ байна
Бэри басаган үһэеэ
хахалуулаад, туйба зүүбэ
Урданай түрэ дээрэ бэриин үһэ хахалжа, хоёр гэзэгэ гүрөөд, туйба зүүлгэдэг, һамганай дэгэл үмэдхүүлдэг байгаа гэжэ олондо мэдээжэ. Энэ һайхан заншал таһалгаряагүй мүнөөшье Шэнэхээнэй буряадууд сахиһаар. Һүүлшын жэлнүүдтэ Агын буряадууд түрэ дээрэ басагандаа һамган дэгэл үмэдхүүлжэ урдынгаа заншал һэргээн байхадань омогорхомоор.
Бэри хүнэй туйба зүүхэ тухай иимэ таабари бии:
Зуhаг ямаан
Зургаан эбэртэй ябатараа
Зудта дайрагдаад,
Хоёртоо оробо.
Туйба зүүлгэн тухай Ц-Д. Дондогой иигэжэ бэшэhэн байна:
Эльбээд гэзэгээ үзэхэдэм,
Эжым үгэhэн туйбахан.
Энээхэн туйбаяа харахадаа,
Эжымни ехээр hанагдаа.
Басагандаа һамган
хубсаһа үмдэхүүлэлгэ
Зарим нютагуудта hүхөөр үhыень хахалдаг байгаа. Бэри болоhон басаган hамган дэгэл, уужа үмдэдэг байhан. "Ямар ахайн уужата гээшэб" гэhэн үгэнүүдые Хоца Намсараевай зохёолнууд соо олонобди. Уужата гэhэн үгэ "hамган" гэhэн удхатай болоно.
Другие статьи автора
Түрэ хурим
1128
Түрэһөө мордолгон
Хүндэтэ худа, худагынар!
Түрэ бүтээлсэжэ байhан
түрэл гаралнууд,
Түрэмнай түбхэн бүтэжэ,
Найрнай намхан бүтэбэ гээшэ.
Түрэ хурим
2689
Басаганай хэшэг
Басагаяа хүргэжэ ошоходоо, басаганай хэшэг гэжэ нэрэтэ мяхануудые абаашаха ёhотой. Басаганай хэшэгтэ ууса, үбсүүн, шагайта, үргэн, г.м. төөлэйhөө бэшэ арбан долоон хүндын мяхан орохо ёhотой. “Шагайтын мяхан шэнги шангахан ябаарай”, – гэжэ басагандаа хэлэдэг гээшэ.
Түрэ хурим
3129
Унтари заһалган
Хүбэн сагаан хүнжэл соотнай
Хүбүүд олоор түрэжэ,
Хүн зонойнгоо дунда
Хүндэтэй мэргэн ябажа,
Хүсэ, бэлиг ехэтэй,
Хүхюун жаргаг лэ!
Түрэ хурим
1248
Танилсуулга
Түрэ бүтээхэ гээшэ бэлэн хэрэг бэшэ. Эндэ ехэ бэлэдхэл хэрэгтэй.Түрэ дээрэ хоёр талын түрэл гаралнууд танилсанад. Хүбүүтэ худа хүбүүнэйнгээ яhан түрэлые (эсэгын түрэл), шуhан түрэл (эхын түрэл) нэрлэнэ.