Һүнэһэн гэжэ юун бэ?

Амин һүлдые һүнэһэн гэжэ Буддын шажанда шүтэгшэд нэрлэдэг аа гү гэжэ һанамаар. Амитанай мяхан бэедэ һүнэһэнэй байхада, амиды, согтой һэргэлэн ябагдана гэһэн ойлгосо бии. 

Һүнэһэнэй умайда шэнгэхэдэ, үхибүүн бии болоно, хүгжэнэ, хүгшэрнэ. Гэбэшье энэ дэлхэйдэ ажабайһан сагнай саг зуурын, хүнэй айлайда айлшалһантай адли гэжэ мэдэхэ шухала. Тиимэһээ хүн бэедээ гам химгатайгаар хандаха, шадаал һаа ехэ буян үйлэдэхэ ёһотой гэдэг. 

Хүнэй бэе мүнхэ бэшэ. Һүнэһэнэй бэеымнай орхижо, түрэлөө урилхадань, тэрэнэй хальһан боложо ябаһан бэемнай үхэнэ, газар доро хадагалнабди. 

Тиихэдэ һүнэһэн мүнхэ. Урда түрэлдөө гү, али энэ наһандаа хэһэн үйлынгөө үреэр саг үргэлжэ хубилжа, түрэлөө урилжа ябадаг ха. 

Түрэхын далай, үхэхын далай адли гэдэг. Нээрээшье үхэхэ түрэхын хоорондо харанхы нүхэн соогуур шахагдан гулдиржа, умайһаа унажа, алтан дэлхэйн гэгээн гэрэл хараха гээшэ хүнгэхэн байһан байхагүй. Тэрэ болбол түрэхын далай, үнгэрһэн хэрэг. 

Бэе махабадай абажа ябаһан бүхы элшэ галнуудынь унтаржа, баһа тэрэ нүхэн харанхыдаа һөөргөө орохо, үхэхэ гээшэ тиимэ хүнгэн хэрэг байһан байхагүй. Тэрэниие һүнэһэеэ алдаһан бэел үзэнэ. 

Тиихэдэ өөрынгөө махабадһаа таһарһан һүнэһэн өөрын бэегүй, хүнэй һанаа бодол шэнги хурданаар дэлхэйе дэншэнэ, ниидэнэ, хиидэнэ, һанаһан газартаа хүрэжэ шадана. Харагдаха бэегүй, бэегүй хадаа харагдахагүй, хии болоод ябаһанаа тэрэ ойлгоногүй. Тэрээндээ ехээр уйдана. 

Өөрынгөө бэеһээ таһаршоод, холо ойро ябахадаа гансаардана, гэр бүлэеэ, үхи хүбүүдээ, һайн нүхэдөө ехээр һанаад, тэдэнтэеэ сугтаа ябахые оролдоно. Тиихэдээ тэдэнэйнгээ бэеыень бэшэ, һүнэһыень хажуудаа асарха аргатай юм ха. Ушар тиимэһээ хүн гэнтэ үбдөөд, үхэхэшье ушар үзэгдэдэг. Тиихэдэнь ламые залажа, түргэн Садари галдуулха ёһотой. «Саарһа галдуулха», намшынь уншуулха гэжэ юрын зон хэлсэдэг. Үнэн тиимэ юумын хүрэһэн байгаа һаа, үбдэһэн хүн тэрэ бэеэрээ эдэгэшэдэг. 

Үхэгшэ хүнтэй ехэ үһөөтэй гү, али үритэй байбал, энэ үбшэн хүрэжэ болодог. “Яаһанииншье мэдэгдэнгүй, ехээр досоом үбдөөд, гайхахадаа саарһа галдуулаад, бараг болошоболби”, – гэлдэжэ һууха ушар урда сагта олон байһан байдаг. 

Эхэ, эсэгынгээ наһа барахада, үлэһэн түрэлхидынь бурхандаа 49 хоногой туршада зула баридаг заншал бии. Энэ хадаа үхэгшымнай Эрлиг номуун хаанда хүрэтэрөө ябаха замынь гэрэлтэй, һаруул байг гэһэн удхатай. 
Хүнэй үхэхэдэ һүнэһэниинь элдэб бэрхэшээлнүүдые, Загуурдиин хабсагай дабажа, 49 хоногой туршада Эрлиг номуун хаанда ошоод, энэ наһандаа хэһэн үйлэ хэрэгээ шалгуулжа, тэрэнэйнгээ дүнгөөр түрэлөө олодог гэдэг. Жэшээнь, буянта үйлынь булибал, хүн боложо түрэхэ гү, али Диваажанда түрэжэ, жаргал эдлэхэ. Харин нүгэлтэ үйлынь диилэбэл, тэрэнэйнгээ зэргээр адагуусан, бэрид боложо түрэхэ гү, али тамада унаха. 
Наһан соогоо хомхойржо, зөөри зөөшэ ехээр суглуулһан хүнэй һүнэһэн үхэһэнэйнгөө удаа тэрэ зөөриеэ абаад ябаха аргагүй хадаа тэрээндээ татагалзажа, бурханай орон ошонгүй, нютагтаа шүдхэр болохоёо һанадаг гэлсэдэг. 

Үбдэжэ, үбгэржэ, өөрынгөө эрхэ бэшэ эсэсые сэдьхэл бодолоороо ойлгоһон хүнэй һүнэһэн шууд бурханай орон руу ябадаг гэнэ. 

Харин гэнтын аюулда орожо, үхэхэеэ мэдэнгүй үхэшэһэн хүнэй һүнэһэн амиды ябанаб гэжэ һанаха, энэ газараа орхижо, бурханай орондо ошожо үгэхэгүй, арсалдаха юм гээ.