Хэшээхэ, сээрлэхэ зүйлнүүд

Айлшаниие угтаха, үдэшэхэ гурим

19 марта 2015

1962

Айлшанай ерэхэдэ, шагаажа хараад, бусахадань үдэшэжэ, нэмһэгээр, үһэ гэзэгэеэ арбайлгаад гарахые сээрлэхэ.


Гэрэл зураг: Наталья Уланова

— Айлшанай ерэхэдэ, шагаажа хараад, бусахадань үдэшэжэ, нэмһэгээр, үһэ гэзэгэеэ арбайлгаад гарахые сээрлэхэ. 
— Айлшанай байхада, элдэб олон юумэ асуужа, шангаар шэрүүнээр дуугархые, үхибүүдээ зангахые сээрлэхэ. 
— Айлшанай ерэхэдэ, ошоходо, бог шоройтой, угаадаһатай тогоо абажа гарахые сээрлэхэ. Хүнэй урдуур уһа угаадаһа хаяхые сээрлэхэ. 
— Айлшан хүн айлда ороходоо, буу, ташуураа барижа орохые сээрлэхэ, хэтэ хутагаа бүһэһөө абажа, доошонь унжуулжа (табижа) ородог ёһотой. 
— Ямаршье хүн айлда орохын урда энгэр захаяа заһажа, тобшоо тобшолжо, малгай, бүһэеэ заһаад ородог ёһотой. 
— Сай, сагаан эдеэ айлшанда табихадаа, нара зүб эрьелдүүлэн, хоёр гараараа гү, али баруун гараараа аягаяа баряад, зүүн гараа баруун гарайнгаа тохой доро барижа, айлшанда барюулдаг. 
— Айлшаниие хүндэлэлгын эдеэндэ хониной богони хабһа (үншэн хабһа), далын мэнгээрһэ (мүнгөөрһэ), үбсүүнэй бүдэрхэй (хальһа), һэбэргэдэһэ табихые сээрлэдэг. Төөлэйн мужануудта малай гэдэһэ дотор ородоггүй. 
— Хониной далые шүдөөрөө мэрэжэ эдихэ, яһыень хутагаар хюһахые сээрлэхэ. Мяхые хүндэлэн отолхые, зэрлигэй шэнжэ, зулгаажа эдихые хобдогой шэнжэ гэдэг. 
— Ямаршье хүндэ юумэ үгэхэ, абахадаа, гарайнгаа хурганай һалаагаар бү һарбай, баруун гараараа үгэхэ, абахые хэшээ. Хурганайнгаа һалаагаар һарбайха гээшэ һалаабшаяа харуулһан ушартай гэжэ мэдэе. 
— Айлшанаа үдэшэхэдөө, дүүрэн хубсалаад гаража мордуулдаг. Айлшанай гарахада, үүдэеэ хаагаад, гэртээ үлэбэл, тэрэ хүниие тоогоогүй дээрэ тоологдодог.

Другие статьи автора

Һэеы гэр

4022

Гал тахилга ба гал тухай

Заншал соомнай халуун сай,
Заншал соомнай хани барисаан,
Заншал соомнай галай бадараан”.
(Ц-Д. Дондокова)