Музейнүүд
Бултанай харамаар музей
28 ноября 2018
1259
Буряад Уласай Соёлой яаман декабриин эхин үдэрнүүдтэ «Бултанай харамаар музей» гэһэн үйлэ ябуулга эмхидхэнэ. Уласай бүхы музейнүүд харагшадые угтан абажа, нөөсэ жасануудайнгаа хадагаламжа зүйлнүүдые харуулха юм.
Арадаймнай үндэһэн соёлой гайхамшаг баялиг нөөсэлһэн Буряад Уласай М.Хангаловай нэрэмжэтэ Түүхын музейдэ «Эхэнэр бурхадай нигуур» («Лики богинь») гэһэн үзэсхэлэн тэдэнэр хараха аргатай.
Энэдхэгэй, Хитадай уран зураашадай, скульпторнуудай нүлөөн доро бурха бүтээдэг монгол болон буряад урашуулай зохёохы арга шадабари бүрилдэһэн гэжэ эрдэмтэд тэмдэглэдэг. Агын, Анаагай дасангуудта бурхадай дүрэ хүрэгүүд илангаяа олон байһан. Эдэ хүрэгүүдые гол түлэб Монголдо захижа, бүтээлгэдэг байгаа.
Үндэр гэгээн Занабазарай (1636-1723) байгуулһан уран бүтээлшэдэй һургуулиин зохёохы ёһо гурим наринаар баримталагдадаг һэн. Занабазарай бүтээһэн гайхамшаг Сагаан Дара эхын, Ногоон Дара эхын дүрэ хүрэгүүд бүхы дэлхэйдэ суурхаһан габьятай.
Сагаан Дара эхын Арьяа-Баала бурханай нулимсаһаа мүндэлһэн тухай домогто үндэһэлэн, Буряадай арадай поэт Цырендулма Дондогой иимэ шүлэг-маани бэшэһэн юм:
Үндэр гэгээн Занабазарай бүтээһэн Ногоон Дара эхын гайхамшаг дүрэ хүрэгтэ Ц.Дондогой иимэ гүн удхатай мүрнүүдые зорюулаа бэлэй:
Бүд дээрэ уһан шэрээр бүтээгдэһэн танка зурагууд тус музейдэ ехэ олон юм. Урданай иимэ бүтээлнүүдэй тоодо 19 зуун жэлэй эхиндэ манай буряад уран зураашадай найруулһан «Тахилай табан бурхад» («Пять богинь подношений») ородог.
Тус музейн хадагаламжада байһан гайхамшаг һайхан үзэмжэтэй, сэгнэшэгүй үнэ сэнтэй бүтээлнүүдые хараха арга боломжоёо хэрэглыт гэжэ уряалха байнабди.❚
Энэдхэгэй, Хитадай уран зураашадай, скульпторнуудай нүлөөн доро бурха бүтээдэг монгол болон буряад урашуулай зохёохы арга шадабари бүрилдэһэн гэжэ эрдэмтэд тэмдэглэдэг. Агын, Анаагай дасангуудта бурхадай дүрэ хүрэгүүд илангаяа олон байһан. Эдэ хүрэгүүдые гол түлэб Монголдо захижа, бүтээлгэдэг байгаа.
Үндэр гэгээн Занабазарай (1636-1723) байгуулһан уран бүтээлшэдэй һургуулиин зохёохы ёһо гурим наринаар баримталагдадаг һэн. Занабазарай бүтээһэн гайхамшаг Сагаан Дара эхын, Ногоон Дара эхын дүрэ хүрэгүүд бүхы дэлхэйдэ суурхаһан габьятай.
Сагаан Дара эхын Арьяа-Баала бурханай нулимсаһаа мүндэлһэн тухай домогто үндэһэлэн, Буряадай арадай поэт Цырендулма Дондогой иимэ шүлэг-маани бэшэһэн юм:
Арьяа-Баалын зүүн мэлмыһээ
Адхарһан нулимсын хубилгаан —
Арюун долоон мэлмытэй
Абарагша Эхэдээ мүргэмэй.
Сагаан шарайдань толорһон
Сагаан сэдьхэлэйнь мэшэеэнһээ
Сээжым сэбдэг хайлажа,
Сэбэрхэн хүсэл мүндэлөө.
Үндэр гэгээн Занабазарай бүтээһэн Ногоон Дара эхын гайхамшаг дүрэ хүрэгтэ Ц.Дондогой иимэ гүн удхатай мүрнүүдые зорюулаа бэлэй:
Занабазарай бүтээһэн Ногоон Дара эхые харахадаа,
Загууридын хабшалһаа гэнтэ мултарһан һүнэһэн шэнги,
Һаруулхан мэдэрэл нара ногоо досоомни татуулаад,
Һанални номгодон тэгшэржэ, сэдьхэлни бодижоһон шэнги.
Бүд дээрэ уһан шэрээр бүтээгдэһэн танка зурагууд тус музейдэ ехэ олон юм. Урданай иимэ бүтээлнүүдэй тоодо 19 зуун жэлэй эхиндэ манай буряад уран зураашадай найруулһан «Тахилай табан бурхад» («Пять богинь подношений») ородог.
Тус музейн хадагаламжада байһан гайхамшаг һайхан үзэмжэтэй, сэгнэшэгүй үнэ сэнтэй бүтээлнүүдые хараха арга боломжоёо хэрэглыт гэжэ уряалха байнабди.❚