Үнэн бодото үндэр урлалай бии болохын тула али олон арга боломжонууд зохилдохо ёһотой гээд Л. Н. Толстой хэлэһэн байдаг. Тиин эдэ арга боломжонуудай зохилдожо, гайхамшагта үрэ дүн гарахань айхабтар хоморой ушар юм. Түрэл дайдынь адис хэшэг, баабай иибиин буян, һуралсал хүмүүжүүлэлэйнь һайхан ёһо заншал, өөрын аза талаан, зон олоной үргэмжэ, сухаришагүй эрмэлзэл зориг, эсэбэритэй, тэсэмгэй ехэ ажал — эдэ бүгэдэ Елена Шараевагай хуби заяанда ушараа, гайхамаар бэлигэйнь һалбаран хүгжэхэдэ нүлөөлөө бшуу. Хэзээ нэгэтэ тэрэнэй дуулахые шагнаһан хүн ирагуу хоолойнь шэдитэ хүсэндэ абтадаг бэлэй. Үндэр ехэ поэмэ, агуу хүсэтэ уран зураг гү, али жабхаланта хүгжэм мэтэ хүнэй һайхан хоолой баһал гэгээн бэлигтэ уран бүтээл ха юм.
Түнхэнэй Хойморто, нэрэ солотой зоноороо суутай Галба нютагта Шарайн Гомбын гэр бүлэдэ түрэһэн басаган үри бүри багаһаань гайхуулжа эхилээ. Һаял хүлдэ ороод байһан Ленынгээ жэгтэйгээр гүнгэнэхые дуулаһан эжынь шагнаархахадаа, дуунай аялга тухайлжархиба. «Шарайн Гомбын басаган аманда орохоһоонь урид дуулажа байна!» гэһэн һураг суу Галбаар тарашоо бэлэй.
Бальжин Мормонович таабаймни Ленын эсэгэ Гомбо Сыдыповичтэй хүршэнэр, хаяа хадхажа һуудаг һэн тула багадаа бидэ хоёр хамта наадагша һэмди. Бинь эгэшэшэг хадаа яагаад наадахаяа заабарилхаб, үйлсынгөө олон үхибүүдэй «атаман» байхаб. Ухнеевтэн, Озбоновтон хүршэнэрнай хүүгэдээр баян, үдэр бүри бидэ һүрэглөөд, шууяатайгаар наадагша һэмди. Зургаатайдаа эжытэеэ Таһархайда зөөжэ ошоод, эдэ нүхэдөөрөө холбоомни таһараа бэлэй.
Хорёод жэлэй һүүлээр Ленэтэй уулзаад, «Ленинградта консерваторидо һуранаб» гэжэ хэлэхэдэнь, нютагайнгаа басаганай түлөө ехэ баярлаа, омогорхоо бэлэйб. Эндэ, ород классическа оперын суута һургуулида, бэлигтэй багша, профессор И. П. Левандогой зүбшэл заабаряар Елена Шараева оперын дуушанай орёо мэргэжэл шудалаа, бурханһаа үгтэһэн һайхан хоолойгоо улам гүнзэгы, сэбэр аялгатай болгон мүлиһэн байна.
Буряад орондоо бусажа, оперо болон баледэй академическэ театртай хуби заяагаа холбоо. Түрэл болоһон театрай тайзан дээрэ тэрэнэй зохёохы өөрын онсо маяг бүрилдөө. Буряад урлалай нэрэ солотон, СССР-эй арадай артистнар Дугаржап Дашиев, Ким Базарсадаев, Россиин арадай артист Дарима Линховоин болон бусадтай хамта тайзан дээрэ гарахадаа, тэдэнэй бэлигһээ, мэргэжэлтэ дүй дүршэлһөө айхабтар ехэ түлхисэ, туһа абаһан юм. Үетэниинь болохо бэлигтэй дуушад Татьяна Шойдагбаева, Дамба Занданов, Батор Будаев эбтэй бүлын үринэр мэтэ түрэл театрайнгаа ажал хэрэгтэ залуу наһанай залитайгаар, огсом дорюунаар хам оролсоо бэлэй. Дээдэ үеын суута дуушад Галина Шойдагбаева, Валентина Цыдыпова, Ольга Аюрова, Сурена Дашицыренова гэгшэдые даган, залуу һүрэг дуушад оло олон уласхоорондын, бүхэроссиин конкурснуудта илалта туйлажа, лауреадууд болоһон юм.
Театртайгаа хамта Елена Монгол орондо, Голландида, Францида, Японидо, Урда Корейдэ гастрольдо гараһан, Москва, Ленинград, Киев хотонуудай зон буряад дуушадай бэлигтэй бахархан танилсаа бэлэй. 1993 ондо Елена Шараева түрүүн Пермьдэ залуу дуушадай уласхоорондын урилдаанда тусхай шанда, удаань Токиодо оперно дуушадай ехэ нааданда суута Ирина Архиповагай магтаалда хүртөө. И. Архипова Е. Шараева Т. Шойдагбаева хоёрые мастер-класс гарахыень Ехэ театрта уриһан байна. Ямар гайхалтай аза талаан гээшэб!
1995 ондо Глинкын нэрэмжэтэ дуушадай уласхоорондын XVI урилдаанай лауреат болохо хубитай байгаа. Дэлхэйн 130 дуушадай дундаһаа түрүүлжэ гарахын тула Рубинштейнэй «Демон» опероһоо Тамарын, Вердиин опероһоо Аидын парти ялас гэмээр гүйсэдхэһэн, шагнагшадай дура сэдьхэл буляаһан юм.
1996 ондо хүгжэмтэ Европын түб болохо Венэдэ заншалта ёһоор үнгэрдэг «Бельведер» конкурсдо амжалта туйлахадань, Венын театрай импресарио Пуччиниин «Тоскада» дуулахыень Еленые уряа бэлэй. Гэр бүлын байдалай һэн гү, али, магад, ондоошье шалтагаанаар Елена Гомбоевна Венэдэ ошонгүй үлэһэн юм. Тиишээ ошоо һаа, хэн мэдэхэб, одо заяаниинь ондоогоор эрьехэ байгаа аалам? Ла Скалада дуулаха хүсэлыньшье бэелхэ һэн гү?
2004 оной апрелиин 29-дэ Россиин габьяата артист Елена Шараевагай бенефис болохо ёһотой байгаа. Тээ урдань дуушантай уулзажа хөөрэлдэһэнэй нэгэ хэһэг уншагшадай анхаралда.
— Елена Гомбоевна, Танай һанамжаар, оперын дуушанда бэлигһээ гадна һайхан хоолой гү, али мүлигдэмэл техникэ эгээн шухала гү?
— Бэлигэй хажуугаар үдэр бүриин хара ажал гэжэ байха. Хүлһөө адхаагүй һаа, бэлигээ алдахаш. Саг үргэлжын ажалай ашаар хоолойн бүхы арга боломжонууд элирүүлэгдэдэг, эрхим, дээдэ шатын техникэ бии болодог. Техникэ үгы һаа, дуулажа шадахагүйш. Һайхан хоолой, техникэһээ гадна зүрхэнэй ульһан хэрэгтэй, образ-бүтээлшни халуун амисхалтай, үнэншэмэ байха ёһотой.
— Консерваторидо һураха үедөө Домна Сабуровагай парти дуулаат, мүн Татьяна Ларинагай парти Танай дипломно ажал болоо. Түрэл театртаа Саффиин, Неддын, Земфирын, Леонорын, Ярославнын, Маргаритын, Волховагай, Лизын, Иолантын партинуудые дуулаһан байнат. Иимэ үндэр мэдэрэлтэй, нимгэн сэдьхэлтэй, гайхамшагта эхэнэрнүүдэй образуудые тайзан дээрэ харуулхын тула дуушан өөрын арга шадабаритай, онсо нюусатай байха болоно гү?
— Али нэгэ авторай зохёолдо гар хүрэхэһөө урид тэрэнэй бусад бүтээлнүүдые, намтарые шэнжэлхэдэ, һайн байдаг. Тиихэдээ ямар сэдьхэл бодолтой, аяг зантай хүн байһыень тухайлхаш.
Би багаһаа ном уншаха дуратай хүм. Түүхэтэ романуудые ехэ һонирхожо уншадагби. Тэрэ үе сагай зоной байра байдал, зан абари ямараар зураглагданаб гэжэ адаглахаш. Шэнэ образ дээрэ хүдэлхэдөө, баһал иимэшүү шэнжэлэл хэдэгби. Абари, аяг зангыень яагаад харуулбал таатайб гэжэ бодомжолхош.
Иигэжэ элирхэйлһэн образые хоолойгоороо зураглахын тула ехэ ажал хэрэгтэй. Героиня бүхэнөө хоолойгоороо туршажа, гүн удхыень ойлгожо абадагби. Жэшээлхэдэ, Чайковскийн «Елбэрэй хатан» соохи Лизын дүрэ энэ талаар ойлгосотой, дүтэ юм.
— Суута хүгжэмшэн Владимир Спиваковай үгэнүүд ойндомни ороно: «Чайковскийн „Евгений Онегин“ болбол ородой Библи гээшэ. Харин Чайковскийн, Рахманиновай бүтээлнүүд — манай Евангели мүн. Тэдээн үгыгөөр Россиин эрхэтэнби гэжэ өөрыгөө мэдэрхын аргагүй». Эдэ композиторнуудай оперонуудта дуулахаһаа гадна, Та камерна хүгжэмдэнь ехэ дуратайт гэжэ мэдэдэгби. Эдэ хүгжэмшэд Танда юугээрээ дүтэ гээшэб?
— Би эдэ хүгжэмшэдтэ һүгэдэн дурладагби. Чайковский айхабтар нимгэн сэдьхэлтэй, зөөлэн зантай хүн байһан, магад, тиимэһээ эхэнэрнүүдэй дүрэ ялас гэмээр зураглажа шадаа гээд һанадагби. Тэрэнэй оперонууд гол түлэб эхэнэрэй образуудта үндэһэлэнхэй. Композитор агуу Пушкинай, Тютчевэй болон бусад элитэ поэдүүдэй зохёолнуудта хандадаг һэн. Рахманиновшье ород поэзиин дээжэ бүтээлнүүдтэ хүгжэм зохёожо, гайхамшаг романснуудые үлээгөө. Энэ хүн бүтээһэн зүйл бүхэндөө сэдьхэлэйнгээ халуун ульһые гүйсэд шэнгээһэн: романс, оперо бүхэниинь хүнэй зүрхэ доһолгомо образуудтай, харьялан байһан уһа гол, бурьялма далай шэнги ордоһото хүгжэмтэй. Рахманинов гэр бүлэдөө айхабтар дуратай, энхэргэн эсэгэ, инаг нүхэр байһан гээд мэдээжэ.
— Оперын дуушанай ажал хүнгэн бэшэ. Ажабайдалдатнай, ажалдаа зохёохы шунал абьяастай байхадатнай юун туһалнаб?
— Гэр бүлэһөөнь, дуратай ажалһаань, хани нүхэдһөө дэмжэлгэдэ хүртэдэг байһандаа баяртай ябадагби. Өөрөө өөртөө хүндэхэн даабари саг үргэлжэ үгэхэдөө, бэеэ шангахан барижа, зохёохы шуналаа алдахагүйш. Заримдаа тайзан дээрэ гараха тэнхээ шадалшье бага болоод байбал, өөртөө иимэ даабари үгэдэгби: «зал соо сугларһан зон шамай шагнахаяа хүлеэжэ байна. Артист хүн өөртөө эзэн бэшэ, театртаа, харагшадтаа наһаниинь зорюулагдадаг. Тайзан дээрэ гарахал ёһотойш!» Дуулаһаар байтараа, баһал мүнөөхи шуналдаа абтаад, һанааем зобоожо байһан бүхы бодолнууд, жэжэ-божо зүйлнүүд холодо холодоһоор, мартагдашаха юм.
— Тантай хамта эдэ жэлнүүдтэ хүдэлһэн, дэмжэһэн, сэдьхэл бодолоороо хубаалдаһан һайн нүхэд, дүтын хүнүүд тухай хөөрыт.
— Театрта ерэхэһээм абан намайе дүнгэжэ, һургажа, дуушанай аза талаандам айхабтараар нүлөөлһэн эгэшэ нүхэр, багшамни — Дарима Лхасарановна Линховоин, СССР-эй, Россиин эгээн эрхим пианистнуудай нэгэн. Үдэр бүри намтай хэшээл хэжэ, минии арга шадалые мүлиһэн, хүгжөөһэн хүн.
Эндэ олон нүхэдтэй ханилааб, бултандань баяртай ябадагби. Монголой дуушан Ганбат олохон зүжэгүүдтэ намтай суг дуулаа. Хүн шанараараа айхабтар сэхэ сэбэр, гайхалтай һайхан хоолойтой, харагшад ямар халуунаар угтагша һэм! Новосибирскын оперно театрта бидэ хоёрые урихада, Ганбат ошоод, би эндээ үлөөб. Зохёохы энэ үдэшэдэм хабаадаха ёһотой юм һэн. Харин «Ганбат наһа бараа» гэжэ дуулаад, үнэншөөгүйб. Һаял 34 наһа хүрөө, уран бэлигэйнгээ охин дээрэ ябаһан ха юм. Апрелиин 23-да хүдөө табигдаа, бүхы Монгол дууша хүбүүнтэйгээ уйдан гашуудан хахасаал даа...
— Шаналмаар даа, илангаяа дууша хүнэй энэ дэлхэйһээ халин ошоходо, һайхан хоолойнь аялгые дуулахаяа болиходо...
Энэ хөөрэлдөөнэй һүүлээр жэл тухай үнгэрөөд байхада, «Елена Шараева наһа бараа» гэжэ дуулаад, залд гэһэнээ мартагшагүйб. Үбдэжэ байһыень мэдэдэгшье һаа, эдэгэхэл байха гэжэ найдадаг һэм. Майн сэлмэг үдэр Елена Гомбоевна Шараевае һүүлшын замдань үдэшэхэеэ олон мянган зон түрэл театр соонь суглараа бэлэй. Хайран бэень хуурсаг соо оронхой, харин энэ үедэ ехэ экран дээрэ амиды Леные буулгаһан видео харуулжа, динамигһаа дууниинь зэдэлжэ байхада, тэсэхын аргагүй гашуудалтай һэн.
Хуурсагыень театрай ордон сооһоо гаргаад, хахасалгын үгэнүүдые хэлэхэ үедэнь нарата үдэр дунда бороогой мүнгэн дуһалнууд дээрэһээ унаһан юм. Үлгэн дэлхэй эхэмнай, үндэр тэнгэри эсэгэмнай, түрэл дайдамнай гайхамаар сэбэр, бэлигтэй бэрхэ басагантаяа баһал хахасаа бшуу...
Лена, шиниингээ һайхан хоолойе энэ дэлхэйн уудамда соносожо, тэрэнгиин сэсэгүүд соо, үндэр тэнгэриин одо мүшэд соо дабташагүй сэбэр шарайеш хаража баясанабди.
Түнхэнэй Хойморто, нэрэ солотой зоноороо суутай Галба нютагта Шарайн Гомбын гэр бүлэдэ түрэһэн басаган үри бүри багаһаань гайхуулжа эхилээ. Һаял хүлдэ ороод байһан Ленынгээ жэгтэйгээр гүнгэнэхые дуулаһан эжынь шагнаархахадаа, дуунай аялга тухайлжархиба. «Шарайн Гомбын басаган аманда орохоһоонь урид дуулажа байна!» гэһэн һураг суу Галбаар тарашоо бэлэй.
Бальжин Мормонович таабаймни Ленын эсэгэ Гомбо Сыдыповичтэй хүршэнэр, хаяа хадхажа һуудаг һэн тула багадаа бидэ хоёр хамта наадагша һэмди. Бинь эгэшэшэг хадаа яагаад наадахаяа заабарилхаб, үйлсынгөө олон үхибүүдэй «атаман» байхаб. Ухнеевтэн, Озбоновтон хүршэнэрнай хүүгэдээр баян, үдэр бүри бидэ һүрэглөөд, шууяатайгаар наадагша һэмди. Зургаатайдаа эжытэеэ Таһархайда зөөжэ ошоод, эдэ нүхэдөөрөө холбоомни таһараа бэлэй.
Хорёод жэлэй һүүлээр Ленэтэй уулзаад, «Ленинградта консерваторидо һуранаб» гэжэ хэлэхэдэнь, нютагайнгаа басаганай түлөө ехэ баярлаа, омогорхоо бэлэйб. Эндэ, ород классическа оперын суута һургуулида, бэлигтэй багша, профессор И. П. Левандогой зүбшэл заабаряар Елена Шараева оперын дуушанай орёо мэргэжэл шудалаа, бурханһаа үгтэһэн һайхан хоолойгоо улам гүнзэгы, сэбэр аялгатай болгон мүлиһэн байна.
Буряад орондоо бусажа, оперо болон баледэй академическэ театртай хуби заяагаа холбоо. Түрэл болоһон театрай тайзан дээрэ тэрэнэй зохёохы өөрын онсо маяг бүрилдөө. Буряад урлалай нэрэ солотон, СССР-эй арадай артистнар Дугаржап Дашиев, Ким Базарсадаев, Россиин арадай артист Дарима Линховоин болон бусадтай хамта тайзан дээрэ гарахадаа, тэдэнэй бэлигһээ, мэргэжэлтэ дүй дүршэлһөө айхабтар ехэ түлхисэ, туһа абаһан юм. Үетэниинь болохо бэлигтэй дуушад Татьяна Шойдагбаева, Дамба Занданов, Батор Будаев эбтэй бүлын үринэр мэтэ түрэл театрайнгаа ажал хэрэгтэ залуу наһанай залитайгаар, огсом дорюунаар хам оролсоо бэлэй. Дээдэ үеын суута дуушад Галина Шойдагбаева, Валентина Цыдыпова, Ольга Аюрова, Сурена Дашицыренова гэгшэдые даган, залуу һүрэг дуушад оло олон уласхоорондын, бүхэроссиин конкурснуудта илалта туйлажа, лауреадууд болоһон юм.
Театртайгаа хамта Елена Монгол орондо, Голландида, Францида, Японидо, Урда Корейдэ гастрольдо гараһан, Москва, Ленинград, Киев хотонуудай зон буряад дуушадай бэлигтэй бахархан танилсаа бэлэй. 1993 ондо Елена Шараева түрүүн Пермьдэ залуу дуушадай уласхоорондын урилдаанда тусхай шанда, удаань Токиодо оперно дуушадай ехэ нааданда суута Ирина Архиповагай магтаалда хүртөө. И. Архипова Е. Шараева Т. Шойдагбаева хоёрые мастер-класс гарахыень Ехэ театрта уриһан байна. Ямар гайхалтай аза талаан гээшэб!
1995 ондо Глинкын нэрэмжэтэ дуушадай уласхоорондын XVI урилдаанай лауреат болохо хубитай байгаа. Дэлхэйн 130 дуушадай дундаһаа түрүүлжэ гарахын тула Рубинштейнэй «Демон» опероһоо Тамарын, Вердиин опероһоо Аидын парти ялас гэмээр гүйсэдхэһэн, шагнагшадай дура сэдьхэл буляаһан юм.
1996 ондо хүгжэмтэ Европын түб болохо Венэдэ заншалта ёһоор үнгэрдэг «Бельведер» конкурсдо амжалта туйлахадань, Венын театрай импресарио Пуччиниин «Тоскада» дуулахыень Еленые уряа бэлэй. Гэр бүлын байдалай һэн гү, али, магад, ондоошье шалтагаанаар Елена Гомбоевна Венэдэ ошонгүй үлэһэн юм. Тиишээ ошоо һаа, хэн мэдэхэб, одо заяаниинь ондоогоор эрьехэ байгаа аалам? Ла Скалада дуулаха хүсэлыньшье бэелхэ һэн гү?
2004 оной апрелиин 29-дэ Россиин габьяата артист Елена Шараевагай бенефис болохо ёһотой байгаа. Тээ урдань дуушантай уулзажа хөөрэлдэһэнэй нэгэ хэһэг уншагшадай анхаралда.
— Елена Гомбоевна, Танай һанамжаар, оперын дуушанда бэлигһээ гадна һайхан хоолой гү, али мүлигдэмэл техникэ эгээн шухала гү?
— Бэлигэй хажуугаар үдэр бүриин хара ажал гэжэ байха. Хүлһөө адхаагүй һаа, бэлигээ алдахаш. Саг үргэлжын ажалай ашаар хоолойн бүхы арга боломжонууд элирүүлэгдэдэг, эрхим, дээдэ шатын техникэ бии болодог. Техникэ үгы һаа, дуулажа шадахагүйш. Һайхан хоолой, техникэһээ гадна зүрхэнэй ульһан хэрэгтэй, образ-бүтээлшни халуун амисхалтай, үнэншэмэ байха ёһотой.
— Консерваторидо һураха үедөө Домна Сабуровагай парти дуулаат, мүн Татьяна Ларинагай парти Танай дипломно ажал болоо. Түрэл театртаа Саффиин, Неддын, Земфирын, Леонорын, Ярославнын, Маргаритын, Волховагай, Лизын, Иолантын партинуудые дуулаһан байнат. Иимэ үндэр мэдэрэлтэй, нимгэн сэдьхэлтэй, гайхамшагта эхэнэрнүүдэй образуудые тайзан дээрэ харуулхын тула дуушан өөрын арга шадабаритай, онсо нюусатай байха болоно гү?
— Али нэгэ авторай зохёолдо гар хүрэхэһөө урид тэрэнэй бусад бүтээлнүүдые, намтарые шэнжэлхэдэ, һайн байдаг. Тиихэдээ ямар сэдьхэл бодолтой, аяг зантай хүн байһыень тухайлхаш.
Би багаһаа ном уншаха дуратай хүм. Түүхэтэ романуудые ехэ һонирхожо уншадагби. Тэрэ үе сагай зоной байра байдал, зан абари ямараар зураглагданаб гэжэ адаглахаш. Шэнэ образ дээрэ хүдэлхэдөө, баһал иимэшүү шэнжэлэл хэдэгби. Абари, аяг зангыень яагаад харуулбал таатайб гэжэ бодомжолхош.
Иигэжэ элирхэйлһэн образые хоолойгоороо зураглахын тула ехэ ажал хэрэгтэй. Героиня бүхэнөө хоолойгоороо туршажа, гүн удхыень ойлгожо абадагби. Жэшээлхэдэ, Чайковскийн «Елбэрэй хатан» соохи Лизын дүрэ энэ талаар ойлгосотой, дүтэ юм.
— Суута хүгжэмшэн Владимир Спиваковай үгэнүүд ойндомни ороно: «Чайковскийн „Евгений Онегин“ болбол ородой Библи гээшэ. Харин Чайковскийн, Рахманиновай бүтээлнүүд — манай Евангели мүн. Тэдээн үгыгөөр Россиин эрхэтэнби гэжэ өөрыгөө мэдэрхын аргагүй». Эдэ композиторнуудай оперонуудта дуулахаһаа гадна, Та камерна хүгжэмдэнь ехэ дуратайт гэжэ мэдэдэгби. Эдэ хүгжэмшэд Танда юугээрээ дүтэ гээшэб?
— Би эдэ хүгжэмшэдтэ һүгэдэн дурладагби. Чайковский айхабтар нимгэн сэдьхэлтэй, зөөлэн зантай хүн байһан, магад, тиимэһээ эхэнэрнүүдэй дүрэ ялас гэмээр зураглажа шадаа гээд һанадагби. Тэрэнэй оперонууд гол түлэб эхэнэрэй образуудта үндэһэлэнхэй. Композитор агуу Пушкинай, Тютчевэй болон бусад элитэ поэдүүдэй зохёолнуудта хандадаг һэн. Рахманиновшье ород поэзиин дээжэ бүтээлнүүдтэ хүгжэм зохёожо, гайхамшаг романснуудые үлээгөө. Энэ хүн бүтээһэн зүйл бүхэндөө сэдьхэлэйнгээ халуун ульһые гүйсэд шэнгээһэн: романс, оперо бүхэниинь хүнэй зүрхэ доһолгомо образуудтай, харьялан байһан уһа гол, бурьялма далай шэнги ордоһото хүгжэмтэй. Рахманинов гэр бүлэдөө айхабтар дуратай, энхэргэн эсэгэ, инаг нүхэр байһан гээд мэдээжэ.
— Оперын дуушанай ажал хүнгэн бэшэ. Ажабайдалдатнай, ажалдаа зохёохы шунал абьяастай байхадатнай юун туһалнаб?
— Гэр бүлэһөөнь, дуратай ажалһаань, хани нүхэдһөө дэмжэлгэдэ хүртэдэг байһандаа баяртай ябадагби. Өөрөө өөртөө хүндэхэн даабари саг үргэлжэ үгэхэдөө, бэеэ шангахан барижа, зохёохы шуналаа алдахагүйш. Заримдаа тайзан дээрэ гараха тэнхээ шадалшье бага болоод байбал, өөртөө иимэ даабари үгэдэгби: «зал соо сугларһан зон шамай шагнахаяа хүлеэжэ байна. Артист хүн өөртөө эзэн бэшэ, театртаа, харагшадтаа наһаниинь зорюулагдадаг. Тайзан дээрэ гарахал ёһотойш!» Дуулаһаар байтараа, баһал мүнөөхи шуналдаа абтаад, һанааем зобоожо байһан бүхы бодолнууд, жэжэ-божо зүйлнүүд холодо холодоһоор, мартагдашаха юм.
— Тантай хамта эдэ жэлнүүдтэ хүдэлһэн, дэмжэһэн, сэдьхэл бодолоороо хубаалдаһан һайн нүхэд, дүтын хүнүүд тухай хөөрыт.
— Театрта ерэхэһээм абан намайе дүнгэжэ, һургажа, дуушанай аза талаандам айхабтараар нүлөөлһэн эгэшэ нүхэр, багшамни — Дарима Лхасарановна Линховоин, СССР-эй, Россиин эгээн эрхим пианистнуудай нэгэн. Үдэр бүри намтай хэшээл хэжэ, минии арга шадалые мүлиһэн, хүгжөөһэн хүн.
Эндэ олон нүхэдтэй ханилааб, бултандань баяртай ябадагби. Монголой дуушан Ганбат олохон зүжэгүүдтэ намтай суг дуулаа. Хүн шанараараа айхабтар сэхэ сэбэр, гайхалтай һайхан хоолойтой, харагшад ямар халуунаар угтагша һэм! Новосибирскын оперно театрта бидэ хоёрые урихада, Ганбат ошоод, би эндээ үлөөб. Зохёохы энэ үдэшэдэм хабаадаха ёһотой юм һэн. Харин «Ганбат наһа бараа» гэжэ дуулаад, үнэншөөгүйб. Һаял 34 наһа хүрөө, уран бэлигэйнгээ охин дээрэ ябаһан ха юм. Апрелиин 23-да хүдөө табигдаа, бүхы Монгол дууша хүбүүнтэйгээ уйдан гашуудан хахасаал даа...
— Шаналмаар даа, илангаяа дууша хүнэй энэ дэлхэйһээ халин ошоходо, һайхан хоолойнь аялгые дуулахаяа болиходо...
Энэ хөөрэлдөөнэй һүүлээр жэл тухай үнгэрөөд байхада, «Елена Шараева наһа бараа» гэжэ дуулаад, залд гэһэнээ мартагшагүйб. Үбдэжэ байһыень мэдэдэгшье һаа, эдэгэхэл байха гэжэ найдадаг һэм. Майн сэлмэг үдэр Елена Гомбоевна Шараевае һүүлшын замдань үдэшэхэеэ олон мянган зон түрэл театр соонь суглараа бэлэй. Хайран бэень хуурсаг соо оронхой, харин энэ үедэ ехэ экран дээрэ амиды Леные буулгаһан видео харуулжа, динамигһаа дууниинь зэдэлжэ байхада, тэсэхын аргагүй гашуудалтай һэн.
Хуурсагыень театрай ордон сооһоо гаргаад, хахасалгын үгэнүүдые хэлэхэ үедэнь нарата үдэр дунда бороогой мүнгэн дуһалнууд дээрэһээ унаһан юм. Үлгэн дэлхэй эхэмнай, үндэр тэнгэри эсэгэмнай, түрэл дайдамнай гайхамаар сэбэр, бэлигтэй бэрхэ басагантаяа баһал хахасаа бшуу...
Лена, шиниингээ һайхан хоолойе энэ дэлхэйн уудамда соносожо, тэрэнгиин сэсэгүүд соо, үндэр тэнгэриин одо мүшэд соо дабташагүй сэбэр шарайеш хаража баясанабди.