Эгээн түрүүшын уран зурааша-монументалист

Булган талата Буряадайнгаа үзэсхэлэн байгаали, ажалша малша зоной байра байдалые үнэншэмэ дүрэ, үнгэ шэрэ оложо, тодо һайханаар зураглаһан уран бэлигтэн Александр Будажапович Даржаев амар мэндэ ябаа һаа, энэ жэлэй найма һарада 80 наһанайнгаа нахилзама найр нааданда арад зоноо уриха һэн. Харамтай эртээр, 41 наһандаа мордоһон уран зураашын бүтээлнүүд энэ дэлхэйн шэмэг болоод үлэнхэй.

Даржа Будажапов эсэгэнь модошо уран дархан, шогууша зантай, ангуушан хүн байһан гээд Ж.Дондоков дурсана. Бүхы наһаараа хони хараһан Гунзыма Цыренова эжынь уран бэрхэ оёдолшон байгаа. Иимэ уран гартай түрэлхидэй үринэр баһа дархан угаа даган, һүбэлгэн хурса ухаатай, уран зураашанай, хүгжэмшэнэй мэргэжэл шэлэһэн юм.

Багаһаань малай зан, малшадай хүнгэн бэшэ ажал һайн мэдэхэ Александр эдэ бүгэдые зураха ехэ дуратай һэн. Эрхүүгэй уран зурагай училищида һуралсал гараад, саашаа мэргэжэлээ дээшэлүүлхэ зорилготой Ленинградай Мухинагай нэрэмжэтэ уран һайханай-промышленна училищида монументальна уран зурагай таһагта һурана. Тэрэ һуралсалай гуламтада алдар суута Михаил Шемякин һураһан байха юм.

Александр Даржаев Буряад ороной эгээн түрүүшын уран зурааша-монументалист болоно. 1970-аад онуудта гүрэн соомнай хаа хаанагүй ехэ барилганууд боложо, соёлой ехэ гуламтануудта уран шэмэглэл хэрэгтэй байгаа. Тиигэжэ А.Б.Даржаев Кабанск һууринай Соёлой байшанай нюур талые, Мухар-Шэбэрэй аймагай «Эрдэм» совхозой Соёлой байшаниие шэмэглэһэн фрескэ зураг бүтээгээ һэн. Харин эгээн ехэ хэмжээнэй ажалынь болбол, Х.Намсараевай нэрэмжэтэ Буряад драмын театрай нюур талын гайхамшаг һайхан шэмэглэл панно нэрлэхээр. Энэ ажалаа дууһан бүтээгээгүй үлэһэниинь харамтай.

1969 онһоо тэрэ ехэ олон харалгануудта хабаадаа. Дүрэ зурагууд, пейзаж түхэлэй ажалнуудынь «Росизо-пропаганда» жасада (Москва), хубиин суглуулбаринуудта, олонхинь Ц.Сампиловай нэрэмжэтэ музейдэ хадагаламжада байдаг.

1989 ондо, Буряадай арадай уран зурааша Александр Даржаевай түрэһөөр 50 жэлэй ойн баярта зорюулагдаһан ехэ үзэмжэ Ц.Сампиловай нэрэмжэтэ музейдэ дэлгэгдээ бэлэй. «Хурьга абагша эхэнэр», «Сагаан нуур», «Үбгэнэй дүрэ», «Мал харагшад», «Тохорюунай дуун», «Хүгшөөдэй» болон бусад дүрэ зурагуудтайнь, пейзаж түхэлэй бүтээлнүүдтэйнь харагшад танилсажа, буряад уран зураашын мүндэлүүлһэн гайхамшаг үнгэ шэрэтэй һайхан дэлхэй нээһэн байна.