- Гараа ехээр бү һэжэ – нүгэл (нюдэндэ харагдахагүй жэжэ амитадые алахаш гэһэн удхатай).
- Үргэеэ, шанаагаа бү тула (толгойгоо даажа ядаһандал, һула, тулюураа харуулхаш).
- Ташаагаа бү тула (дээрэлхэһэн гү, али баһаһан зангаа харуулхаш).
- Гэр соогоо һуняахагүй, хармаандаа гараа хээд ябахагүй.
- Эртэ бодобол, нэгэ юумэ харахаш, орой унтабал, нэгэ юумэ шагнахаш.
- Һүхэ, хайша, хутага гэхэ мэтын хүнэй баридаг зэмсэг алхажа, гэшхэжэ болохогүй.
- Хурса үзүүртэй түлеэ үзүүрээрнь галдаа түлижэ болохогүй, галай заяаша айлгахаш.
- Тахилгатай, тайлгатай газарта модо отолжо, шулуу урбуулжа болохогүй, эрэмдэг болохош, харгы дээрэ хэбтэһэн үрөөһэн юумэ абажа болохогүй.
- Захын модо бу отолоорой, тэндэ ой тайгын эзэниинь һуурилһан байжа болохо. Тайгын эзэниие сошоожо, гомодхоожо болохогүй. Модо унагаахын урда, эзэндэнь зальбаржа, зүбшэл асуугаад, сагаан эдеэ үргэжэ урмашуулаарай.
- Үүдэ алдалжа, богоһо дээрэ гараад байжа болохогүй.
- Харгы сэбэрлэбэл – аргагүй ехэ буян.
- Хүнэй юумэ үгэхэдэ, һалгай гараараа, хурганай үзүүрээр абажа болохогүй, мүн тиигээд хүндэ үгэжэшье болохогүй.
- Хүнэй юумэ асаржа үгэхэдэ, амһартынь гү, али мүнэһынь хооһоор үгэжэ болохогүй, оёортонь юумэ хэжэ үгэхэ ёһотой.
- Түлеэ гэртээ оруулаад, шангаар дээрэһээ хаяжа болохогүй, гэрэй заяаша, галай заяаша, үүдэн тэнгэриие залд гүүлэхэш. Эдэ заяашадые гомодхоогоо һаа, өөдэлхэгүйш.
- Үүдэн тэнгэри, гал гуламтаяа тахюулжа байха хэрэгтэй.
- Хэлэ амагүй адагуусаниие сохижо, наншажа болохогүй – нүгэл.
- Бузартай, муухай юумэ уһанда оруулжа болохогүй, лусад сабдаг хорлохо.
- Муухай юумэ галда оруулхагүй, гал заяаша бузарлагдаха, үбшэ зоболон удаха.
- Айлда ороходоо, дэгэлэй заха буулгаха, малгайгаа абаха.
- Хутага, шүбгэ, хайша гэхэ мэтын үзүүртэй юумэ хүндэ үзүүрээрнь үгэжэ болохогүй, эшээрнь үгэхэ.
- Хуримтай ба нүүдэлтэй уулзанхаар, хүниие хүдөөлүүлжэ ябаһан зонтой уулзаһан дээрэ.
- Элүүр хүн хэбтээд эдеэлхэгүй – үбшэ зоболон зүгнэхэ.
- Галай үнэһэ худхажа, улаан согынь шангаар сохихогүй: галай заяаша зобохо юм гэдэг.
- Бурхан тээшэ хүлөө жиигээд хэбтэхэгүй – нүгэл.
- Һүни орой хюмһаа абахагүй, шэхэнэй хулхи малтахагүй (хүнэй һүнэһэн һүни хюмһан дороо, шэхэн соогоо хоргодоод байдаг).
- Угаадаһа, шээһэеэ үндэр уула тээшэ харуулан хаяжа болохогүй.
- Хүниие замда мордохуулаад, хойноһоонь угаадаһа, шоройгоо хаяжа болохогүй. Ябаа үдыдэнь хаягты.
- Хүниие хүндэлхэдөө – өөрыгөө хүндэлхэш, хүниие баһахадаа – өөрыгөө баһаха.
- Айлшаниие хүндэлхэдөө, хүндэ туһа хэхэдээ, хүн үгырдэггүй юм.
- Богоһо дээрээ байхагүй, тотогоһоо шагтагалдахагүй, үүдэ алдалхагүй.
- Гэр соо эшхэрхэгүй, аман соогоо дуу гүнгэнэхэгүй.
- Боро хараанаар харанхыда үхибүү уйлуулхагүй, һүхирхэгүй, уһа удхахагүй, түлеэ хахалхагүй.
- Хэлэ амагүй мал сохихогүй, малай дал, хорёо соо газаалхагүй.
- Хэрүүл, хэлэ ама хэхэгүй. “Хэрүүлэй үзүүртэ шуһан, үреэлэй үзүүртэ тоһон” гэжэ бү марта.
- Үритэй хүн аад, хүнэй үриие бү хэлэ, бэетэй аад, хүнэй бэе бү хэлэ.
- Хүүгэдэй шэхыень бу дайра, үхибүүнэй сахюусан шэхэндэ байрладаг. Сахюусаниинь гомодхоожо, сошоожо болохош.
- Һүни харанхыда хүнэй нэрээр нэрлэжэ, оогложо болохогүй – Эрлигэй элшэ һүнэһыень абаад ябашажа болохо.
- Уһа абаад ябаһан хүнэй урдуур гарахагүй. Хооһон амһартатай хүнэй урдуур үрдижэ гараха.
- Хулгайшан, дээрмэшэн бэшэ аад, хутагаяа һуйбадаһан зандаа гэртэ орохогүй, газаа байхадаа буулгаха.
- Тамхи зууһан зандаа гэртэ орожо болохогүй.
- Ула сорхой гуталтай, орой соорхой малгайтай, ала соорхой үмдэтэй бү яба.
- Буу, һүхэ, ташуур, аргамжа, шүдэр, хазаар баряад, айлда орожо болохогүй.
- Урдуураа гараһаниие ундалуулжа, хойгуураа гараһаниие хооллуулжа байха сэдьхэлтэй ябаарай.
Другие статьи автора
Буряад эдеэн
131391
Сагаан эдеэн
Буряад эдеэн
2646
Мяхаар хэгдэдэг эдеэн
Хүндэлэлгэ
2020
Аха захаяа хүндэлхэ ёһо
Эсэгэ, эхэеэ хүндэлэ, эдеэнэйнгээ дээжые эсэгэдээ түрүүн табидаг.