Мори урилдаан

Эрын гурбан нааданай нэгэ эди бахань хадаа эрэ хүн бэеэ шангалжа, хүлэг моринойнгоо хүсые, хүлэйнь хурдые үзэхэ мори урилдаанда хабаадажа, хабаяа туршадаг байгаа. Аргамаг һайхан хүлэг мориёо һорин урилдуулжа, түмэнэй дундаһаа түрүүлжэ шалгарһан гүйгөөшэ, хатарша, жороошо моридой соло дуудажа, бахаа ханадаг байһан юм. 

Урилдаанай урда тээ моридойнгоо дундаһаа эгээл хурдан сүлхыень һунгажа баряад, олон хоногто һойжо, хүйтэн уһанда барижа, үдэр бүри нэгэ сагта гүйлгэжэ, урилдаанда бэлдэдэг, һоридог байгаа. Тиин наратай сэлмэг нэгэ үдэр хурдан моридойнгоо һүүл дэлһэ боогоод, хударга, хүмэлдэргэ зүүгээд, гоё һайхан эмээл тохоод, хазаар ногтыень түгэс болгоод, хүүгэд багашуулда найрай гоё хубсаһыень үмэдхүүлээд, хотоноо тойруулан ябуулдаг һэн. Удаань гэрэйнгээ үүдэндэ мориёо асараад, сагаан һэеы дээрэ зогсоохо. Гэрэй эзэн моринойнгоо толгой, ууса дээрэнь уураг дуһааха. Тиигээд хүүгэд, мориндоо айраг уулгаһан шэнги боложо ёһолхо. 

Мори урилдаанда хүлэгөө гаргаха газарта, ендэрэй тэндэ морин хуураар наадажа, “Түмэнэй эхэ” гэжэ дуу дуулажа, баяр баясхалангай оршон байдал тогтоодог. 

6-13 наһанай багашуул мори унажа урилдадаг. Шодоог болохо хүбүүнэй үмдэнэй үбдэгтэ,  малгайдань, самсынь ара, үбэртэ илгажа танихын тула шубуунай, эрбээхэйн дүрэ зурадаг. Шубуунай дүрэ хадаа шубуунда адли хурдан байг, эрбээхэйн дүрэ хадаа унагша хүбүүнэй бэе эрбээхэй шэнги хүнгэн байг гэһэн удхатай һэн. 


Монгол угсаатан эгээл һүүлдэ ерэһэн мориие илажа гараһан моринтой адляар магтажа, урмашуулгын шан барюулдаг. Энэнь хадаа мориёо хайрладаг, үнэхөөрөөшье эрдэни гэжэ тоолодог байһыень элирхэйлэн гэршэлнэ бшуу.