Гэрэл зураг Александр Гармаевай
Буряад арадай түүхэ хэдэн мянган жэлнүүдээр тоологдодог. Тэрэ орёошье, һонирхолтойшье, тэрэ мүртөө нэгэ жэгдэ бэшэ. Нэгэ дороо ажаһуудаг нэгэ соёлтой арад лэ түүхэеэ байгуулдаг ха юм даа. Тиихэдэ буряад арад гансахан нютагта нютагжажа, нэгэ дороо ажаһуунагүй. Дэлхэй дээрэ 500 мянга болохогүй буряадууд тоологдодог гэбэл: Монголдо – 42 000, Хитадта – 7,5 мянганһаа үлүүтэй, Росси дотор – 430-аад мянган. Россиин буряадуудые абажа харабал: Буряад Республикада – 250 000, Агын тойрогто – 42 000, Усть-Ордагай тойрогто – 50 000 шахуу.
1990-дэхи онуудай эхин багаар буряадайнгаа соёл һэргээхэ, саашадань хүгжөөхэ зорилготой Монголдо ажаһуудаг буряадууд фестиваль, наадануудые зунай хаһада үнгэргэжэ байха гэһэн шиидхэбэри абанад. Тиигэжэ түрүүшын наадан “Алтаргана” гэжэ нэрлэгдээ.
Алтаргана... Иигэжэ нэрлэһэниинь тон ехэ удхатай. Юуб гэхэдэ энэ ургамал уларилай ямарханшье үедэ газарай хүрьһэ руу гүнзэгыдэ ошодог үндэһөөрөө шииг һорожо, алтарма намаануудаа гандаангүй ургадаг, ехэ шэрхи ургамал юм.
Үндэһэн гарбалаа нангинаар сахижа, гамнажа ябадаг зоной байгуулһан энэ һайндэрэй нэрэньшье гол зорилгоёо элирхэйлжэ, айхабтар зохидоор удхадаа тааранхай, энээниие арсаха гансаханшье хүн олдоогүй. Тиигэжэ “Алтарганын” ехэ наадан ондо ондоо орон нютагуудай, гүрэнүүдэй буряадуудые эблэрүүлжэ, хоёр жэлдээ нэгэ удаа үнгэргэгдэжэ байдаг заншалта нааданууд боложо тодорһон байха юм. Уласхоорондын хэмжээнэй болоходоо гансашье соёлой талаар бэшэ, мүн ажахы эрхилэлгын, гүрэн хүтэлэлгын талаар ехэ удха шанартай, тиихэдээ гүрэнүүд хоорондын шэнэ шэнэ харилсаа холбоонуудые тогтоохо арга олгоно.
Другие статьи автора
Зүжэгүүд ба хэмжээ ябуулганууд
3992
Захааминай Сагаалган-2015
2015 оной февралиин 28-да үнгэрһэн Улаан-Үдэ хотодо ажаһуудаг Захааминай аймагһаа гарбалтай нютаг зоной эблэлэй Сагаан һарын — хонин жэлэй угтамжын найрай yдэшын сагай ба ябасын хубаари.
Зүжэгүүд ба хэмжээ ябуулганууд
3951
Һүр харбалгаар абарга Петр Очировай 80 жэлэй ойдо
Захааминай аймагай Үлэгшэн нютагта үнгэрһэн Буряад АССР-эй габьяата агроном, ажалай улаан тугай орденто, һүр харбалгаар республикын сурхарбаанай хоер удаа абарга Петр Санжиевич Очировай гэрэлтэ дурасхаалда зорюулагдаһан мүрысөөнэй сагай ба ябасын хубаари.
Зүжэгүүд ба хэмжээ ябуулганууд
3203
Буряад хэлэнэй үдэр - 2019
Буряад эхэ дайдыемнай арюун hайхан алтаар нэмэриhэн шаргал намарай шара набшын хаhада заншалта болон үнгэрһэн һайндэрэй хэмжээ ябуулга.
Зүжэгүүд ба хэмжээ ябуулганууд
3025
Бүргэд хатар
2018 оной апрелиин 19-дэ үнгэрһэн «Бүргэд хатар» гэжэ түрүүшын Буряад мюзиклда зорюулагдаһан һайн дуранай марафоной хэмжээ ябуулга.