Уран зохёолшо, ирагуу найрагшад
Райцанова Дарима
Дарима Райцанова Хяагтын аймагай Энхэ-Тала нютагһаа уг гарбалтай. Нютагайнгаа дунда һургуулида һуража ябаха үеһөө шүлэг бэшэжэ туршаһан, Буряад уласай слёт, олимпиадануудта хабаадаһан байна. “Тэндэһээ ошо зали абажа дэгдээд, 10 класс дүүргэһэнэй удаа Москвагай Литературна институт эльгээгдэһэн Дарима Райцанова дээдэ һургуулияа амжалтатайгаар дүүргээд, тэндээ аспирантурада һурахаяа үлэһэн юм”, - гэжэ “Буряад үнэн” хэблэлэй байшанай “Морин хуур” сэдхүүлдэ залуу поэдэй шүүлэгүүдэйнь богонихон суглуулбариин 2000 онуудай эхеэр толилогдоходо, оршол үгэ соонь тус сэдхүүлэй хинан заһабарилагша байһан Буряадай арадай поэт Цырен-Дулма Цыреновна Дондогой тэмдэглээ һэн. Мүн саашань иигэжэ үргэлжэлүүлээ: “Дарима Райцанова “Нүүдэл үүлэн – залуугайм охин” гэһэн ном хэблэһэн юм. Һониниинь гэхэдэ, шүүлэгүүдынь буряад, ород хэлэн дээрэ үгтэнхэй. Олон шүлэгыень Вл. Сорочкин, нэгэ-нэгэ шүлэг Н. Тимченко, А. Стригалёв гэгшэд оршуулһан байна. Мүн баһа мүр бүхэнииень дахуулжа, өөрынь оршуулһан юумэнүүд бии.
Дарима Райцанова шүлэг бэшэхэ талаараа нилээдгүй ургаа, уран шадабаринь дээшэлээ гэжэ номыень уншахадаа тобшолхоор. Уянгата, философско шүлэгүүдые бэшэдэг. Шүлэгһөө шүлэгтэ үгэнүүдынь эршэтэй, шүрбэһэлиг болоно гэжэ ажаглахаар. Образуудынь хүнэй сэдьхэлдэ хадуусатай. Эндэ нэгэ жэшээ дурдахам:
Унаган наранай һүүлыень
Утахан гараараа халхалаад,
Энэрхы дулаахан харасыень
Эрид баруулжаа намнаад,
Үдэшын бүрэнхы аажамаар
Зүүн тээһээ зүглэбэ.
Зутар шарахан шарайгаа
Үнжэгэн таладам зогсообо.
Иигэжэ гоё образуудаа улам баяжуулан, он жэлэй ошохо бүри өөдөө ургажа, сармаа тоһондо дарагдангүй, сагаан харгытай ябаарай гэжэ дүү нүхэртөө хүсэхэ байна”.
Аспирантураяа дүүргээд, Д. Райцанова “Гэсэриадын ород оршуулганууд” гэһэн темээр хэлэ бэшэгэй дид-докторой диссертаци хамгаалаа һэн. 1997 онһоо арбаад жэлэй туршада христын шажанай Библи, тэрэ тоодо хүүгэдэй библи, буряад хэлэндэ оршуулха ажал ябуулаа. Тиигэжэ байтараа Москвада геше Джампа Тинлэй багшатай тохёолдожо, тэрэ сагһаа үндэр багшын шаби боложо, ажабайдалаа Бурханай Номын бүтээлдэ сүм зорюуланхай.
Дарима Райцанова шүлэг бэшэхэ талаараа нилээдгүй ургаа, уран шадабаринь дээшэлээ гэжэ номыень уншахадаа тобшолхоор. Уянгата, философско шүлэгүүдые бэшэдэг. Шүлэгһөө шүлэгтэ үгэнүүдынь эршэтэй, шүрбэһэлиг болоно гэжэ ажаглахаар. Образуудынь хүнэй сэдьхэлдэ хадуусатай. Эндэ нэгэ жэшээ дурдахам:
Унаган наранай һүүлыень
Утахан гараараа халхалаад,
Энэрхы дулаахан харасыень
Эрид баруулжаа намнаад,
Үдэшын бүрэнхы аажамаар
Зүүн тээһээ зүглэбэ.
Зутар шарахан шарайгаа
Үнжэгэн таладам зогсообо.
Иигэжэ гоё образуудаа улам баяжуулан, он жэлэй ошохо бүри өөдөө ургажа, сармаа тоһондо дарагдангүй, сагаан харгытай ябаарай гэжэ дүү нүхэртөө хүсэхэ байна”.
Аспирантураяа дүүргээд, Д. Райцанова “Гэсэриадын ород оршуулганууд” гэһэн темээр хэлэ бэшэгэй дид-докторой диссертаци хамгаалаа һэн. 1997 онһоо арбаад жэлэй туршада христын шажанай Библи, тэрэ тоодо хүүгэдэй библи, буряад хэлэндэ оршуулха ажал ябуулаа. Тиигэжэ байтараа Москвада геше Джампа Тинлэй багшатай тохёолдожо, тэрэ сагһаа үндэр багшын шаби боложо, ажабайдалаа Бурханай Номын бүтээлдэ сүм зорюуланхай.