Ирдынеев Юрий (Цыбикжап)

Ирдынеев Юрий (Цыбикжап) Ирдынеевич 1941 оной августын 26-да Буряад-Монголой АССР-эй Бэшүүрэй аймагай Амгаланта тосхондо түрэһэн байгаа. Улаа-Үдын дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулиин Д. Д. Аюшеев Б. Б. Ямпилов хоёрой дуу хүгжэм зохёолгын ангида һуража, 1964 ондо дүүргэһэн юм. 1965-1970 онуудта Буряадай хүгжэм дуунай байшанда (филармонидо), Шэнэ-Сэлэнгын, Агын тойрогой Согто-Хангилай хүүгэдэй хүгжэмэй һургуулинуудта, Улаан-Үдын дунда мэргэжэлэй багшанарай һургуулида ажаллаа. 1975 ондо Новосибирск хотын М. Глинкын нэрэмжэтэ хүгжэм дуунай дээдэ һургуулида профессор Е. Н. Ивановай хүгжэм зохёолгын анги дүүргэжэ гараһан юм. 1975 онһоо 1995 он болотор Улаан-Үдын дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулида багшалаа, тиихэдэ Буряадай хүгжэм зохёогшодой холбооной харюусалгата секретарь байһан юм. 1995 онһоо хойшо өөрынгөө сагые зохёохы ажалда зорюулһан байна гэхэ гү, али сүлөө аргаар хүдэлдэг болоо. Энэл онһоо СССР-эй хүгжэм зохёогшодой холбооной гэшүүн байгаа. Юрий Ирдынеев Буряадай бусад хүгжэм зохёогшодһоо эрмэлзэлээрээ болон дээгүүр бодолоороо илгардаг, тэрэнэй зохёолнууд олониитые хүлгүүлдэг байһан гэнэ. Энээндэ тэрэнэй 1990 ондо театрай тайзан дээрэ табигдаһан «Бурханай шарай» гэһэн баледыень гэршэ болгожо нэрлэмээр юм. Тэрэнь хүгжэм зохёогшын ажалай шэрээ дээрэ 12 жэлнүүдэй туршада «хэбтэһэнээ» О. Игнатьева Д. Даваа (Монгол) хоёр хатар найруулагшадай, тиихэдэ шуулга хүтэлэгшэ А. Говорова, уран зурааша Ч. Гунгаасүх (Монгол) гэгшэдэй оролдолгоор нара хараа бэлэй. Элдэб олон шалтагаануудаар тэрэ баледэй театрта үлөөгүйнь харамтай юм, 1990-1991 онуудай театрай хаһые энэ балет нээхэ байха гэһэн найдалай байһаар байтар, тэрэнь тайзан дээрэ ута наһагүй байшоо. Гэбэшье Ю. Ирдынеевэй онсо габьяае тэмдэглэн, 1991 ондо тэрээндэ Буряадай Гүрэнэй шагнал олгогдоһон юм. Тэрэнэй зохёоһон «Хатарай хэлэн дээрэ эршэтэй ябадал харуулһан һайхан бодол» («Романтическая хореодрама»). Энэ зохёолойнь гол удха — Дархан ба тэрэнэй Дурлаһан хүүхэн хоёрой эмгэнэлтэ түүхэ (трагическая история) болоно. Хүүхэнэй хосорол ба түрэлөө урилжа хойто түрэлдөө бэшэ, энэ үедөө, Дарханай һүүлшын бүтээл болохо урин шарайтай юрын басаганай түхэлтэй Ногоон Дара Эхын хүриг боложо бусана. Энэ сэдэб хүгжэм зохёогшын үшөө хүгжэм дуунай дээдэ һургуулида һуража байха үедэ толгойдонь ороһон юм гээд элирһэн байдаг. Тиихэдээ энэ бодолынь хара эртүүр энэ дэлхэйһээ халижа ошоһон бэлигтэй уран шүлэгшэ Дондог Улзытуевай мүнхэ дурасхаалда зорюулагдажа мүндэлһэн юм ха. Хүгжэм зохёолгын олон тоото орёо аргануудые ехээр хэрэглэдэг, тиихэдэнь арадай аман зохёол гээшэ айхабтар ехэ туһа үзүүлһэн юм гээ. Баруунай, Оросой хүгжэм дээрэ, онол арганууд дээрэ һуража гарабашье, үндэһэн маяг, үндэһэн аялга тэрэнэй зохёолнуудай гол дунда ороһон байха, тиихэдээ баян, һайхан болгожо шэмэглэдэг байгаа. Ю. Ирдынеевэй гуурһан дороһоо ехэ олон дуунуудай хүгжэм гараһан, тиигэжэ арадтаа дурлуулһан айхабтар олон дуунууд дуулагдажа байдаг юм. Тэрэнэй зохёолнууд соо шажанай сэдэб бага бэшэ һуури эзэлдэг, гэбэшье мүнөө тиимэ ехээр дэлгэрэнги бэшэ эдэ зохёолнуудынь хойтын үетэндэ анхарагдаха байха гэһэн найдал байна..