Хүгжэмэй зохёолшод
Андреев Анатолий
Анатолий Андреевич Андреев Буряад ороной үндэһэн соёлой хүгжэмэй түүхэдэ элдэб жанрай бэлигтэй хүгжэмэй зохёолнуудай, Буряад Уласай гимнын хүгжэмэй автор, багша болон хүгжэмэй эмхидхэгшэ байhан юм.
А.А. Андреев 1941 ондо Улан-Үдэ хотодо түрэһэн намтартай. 1963 ондо Улан-Үдын хүгжэмэй училищиин хүгжэм найруулгын таhаг дүүргээд, тэндэ hуража байхадаа буряадай түрүү хүгжэм найруулагша Д.Д. Аюшеев, Ж.А. Батуев болон Б.Б. Ямпилов гэгшэдтэ заалгаhан юм.
1970 ондо Михаил Мусоргскиин нэрэмжэтэ Уралай консерваториин найруулгын факультет дүүргээ hэн (профессор Б.Д. Гибалинай анги түгэсхэhэн). «Шэдитэ хүхы» гэһэн оперын нэгэдэхи акт дипломно хүдэлмэринь болоо (буряад онтохоной удхаар өөрын либретто зохёогоо).
Һургуули дүүргэжэ, Улаан-Үдэ хотоо бусаад, хүгжэмэй училищида багшалаа. Ажаллажа байхадаа, эдэбхитэйгээр хүгжэм зохёожо эхилээ, тиин 1971 ондо СССР-эй Хүгжэм найруулагшадай холбооной гэшүүн болоо. Залуу хүгжэмшын нэрэнь мэдээжэ боложо эхилээ, мэргэжэлынь дээшэлээ. 1974 ондо А. Андреевые Буряадай филармониин уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ болохынь уряа, 1977 он болотор тэндээ хүдэлөө. Һүүлдэнь гэр бүлын ушар байдалhаа боложо 1985-1990 онуудта Хяагта хотодо ажаһуугаа, тэндэхи хүгжэмэй училишида багшалаа.1991 онһоо хойшо — зохёохы ажалда, 2002 ондо Буряад Уласай Хүгжэм найруулагшадай холбооной зүблэлэй түрүүлэгшээр һунгагдаа. А. Андреевэй багшын, зохёохы ба эмхидхэлэй талаар хэhэн хүдэлмэри нэгэнтэ бэшэ сэгнэгдээ — Буряадай урлигай габьяата ажалтан (1983) ба Ородой холбооной уласай урлигай габьяата ажалтан (1989) гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэнүүдтэ хүртөө, Буряадай комсомолой шанда (1982), Буряадай гүрэнэй шанда (1984) хүртэhэн юм.
Зохёохы ажаябуулгадаа А.А. Андреев хүгжэмэй олон жанрнуудта зуу гаран зохёолнуудые бэшэhэн — оперо, балет, симфониин поэмэ, оратори, драмын зүжэгүүдэй хүгжэм, фортепианын пъесэ, романс, хоор болон дуу найруулhан юм.
Өөрынгөө зохёохы ажалдаа А.А. Андреев зааhан багшанарайнгаа, урдахи үеын хүгжэмшэдэй заншал үргэлжэлүүлдэг байгаа. Энэнь хадаа хүгжэмэйнь баян удха, арадай аман зохёолһоо һабагша абаһан баримтанууд, аялга найруулгын, түхэлэйнгөө талаар хүсэд эмхидхэн найруулагдаhан юм.Тиибэшье хүгжэмшэн дээдэ үеын хүгжэмшэдтэ адляар бэшэхэ гэжэ оролдоогүй, мүнөө үеын хүгжэмэй шэнэ арга хэрэглэжэ, илангаяа симфониин ба камерна — хүгжэмэй зэмсэгээр hонирхожо эхилээ. Буряадай хүгжэмшэдэй дунда үеынхидэй тоодо ородог Анатолий Андреевэй зохеохы ажал урда үеын үндэһэ һуури табигшадай ба үндэһэ яһанай хүгжэмэй палитрын шэнэдхэлгэ бэдэрһэн шэнэ үеынхидэй хоорондо холбоо байгуулһан гэхэдэ алдуу болохогүй.
Консерватори дүүргэхэ сагтаа А.А. Андреев ехэ симфониин «Гэсэр» поэмэ (1969) найруулһан байгаа. Бага наһанһаа хойшо танил арадай баатарлиг үльгэрэй хэhэгүүд хүгжэмэй зохёолдо оруулагдаһан юм.
А. Андреевэй консерваторидо һуража байхадаа найруулһан зохёолнууд сооһоо «Хоёр скрипкын, альтын, виолончелиин, фортепианын хүгжэм» (1967) һонирхол татадаг. Энэ нэгэ хубита квинтедтэ залуу хүгжэмшын, тэрэ үедэ оюутанай гүнзэгы бэлиг түгэлдэр байhаниинь мэдэгдэхэhээ гадуур хүгжэмые сэдьхэлээрээ мэдэрхэ бэлиг шадабаринь элирэгдээ. Дэмы бэшэ Е.В.Свиридов Ородой холбооной уласай хүгжэм зэхеогшодой 3-дахи хуралда (1972) энэ зохеол үндэhэтэнэй уласуудай хүгжэмшэдэй урагшатай зохеохы туршалгануудай тоодо нэрлэлсэһэн,1976 ондо квинтедэй партитура Москвада хэблэгдээ һэн.
1967 ондо һэргээгдэһэн буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгэй оркестрэй ажал ябуулгаа эрхилжэ байхадаа, А. Андреев 1970 онһоо хойшо энэ коллективэй ажалай хүтэлбэридэ шэнэ хүгжэм зохёолнуудые бэшэжэ эхилээ.
Буряад арадай үндэһэн хүгжэмэй зэмсэгэй оркестртэ зохеогдоhон сюитанууд болон бүхэли зүжэгүүдые хүгжэмшэн найруулхадаа, оркестрэй онсо шэнжые хүсэд ойлгохо болоо, хүгжэмэй түрэлхиин абьяас мэдэрэлынь хүгжөө. Тиигэжэ А. Андреев хүгжэмэй талаар элдэб нугархай аялга дүүрэн зохеолнуудые бэшэдэг болоо.
1984 оной эхиндэ Буряадай оперо болон баледэй театрай бүжэгэй хүтэлбэридэ М.Заславскиин ба Л.Линховоиной либреттээр табигдаhан А. Андреевэй «Поэдэй дуун» гэжэ балет оруулагдаа.
«Поэдэй дуун» гэhэн хүгжэмтэ драматурги заншалта түхэлөөр бэшэгдэнхэй: хоёр ондоо аялгатай — зүбшөөhэн (поэт, дуун, арад) ба буруушааһан (булимтарагшад). Нэгэдэхинь буряад арадай дуу хатарай нэгэ жэгдэ дабтасатай аялгатай дүтэрхы, хоердохинь — үндэһэн-нейтральна -ямаршье нүлөө үзүүлдэггүй,тогтууригүй шанга эрьелтэнүүдһээ, абяануудай хатуу хашаралгаһаа, механическа нэгэ жэгдэ дабтасаһаа байгуулагданхай. Оршон тойронхи байдалай хүгжэлтэ тэдэнэй зүрилдөөнhөө дулдыдана: зүбшөөhэн аялганиинь эсэстээ шангадана, харин буруушааһаниинь hуладана.
Зохёохы ажаябуулгынгаа эгээ эхиндэ А. Андреев ехэнхидээ вокальна жанрнуудта хоорто,романсда,олониитын дуунда хандадаг байһан.
А.А. Андреевэй зохеохы замда хоорой дуунууд (буряад поэдүүдэй шүүлэгүүдэй үгэ дээрэ үндэhэлhэн) ехэ hуури эзэлдэг. Хоровой жанрай арга боломжонуудые хүгжэмшэ үргэнөөр хэрэглээ — үргэн кантиленнэ дуулалга, речитативай элдэб янзын түхэлнүүд, эпизодууд, тэндэ хоор инструментальна шанартай болоод хабаадана. Хүгжэмшын хоорой найруулгануудай бүридэлынь элдэб янзын. Мэргэжэлтэд-хормейстернүүдэй һанамжаар, Андреев хоровой жанрай шэнжэдэ гүнзэгыгөөр нэбтэрэн ородог, хоорто дуулагшадта тааруу аянгатай хүгжэм найруулдаг. А.Андреевэй хоорнууд хододоо мэргэжэлтэ ба һайн дуранай бүлгэмүүдэй хабаадалгатай концерт наадануудта хабаададаг.
А.Андреевэй камерна — дуулалгын жанрта — романс бэшэлгэдэ ехэ хубитаяа оруулhан. Романс зохеолгодо А. Андреев шэнэ (арадай аман зохеолтой холбоотой) аялга hайхан зүйлнүүдые хэрэглэн, дуулалгын нэгэ шэг болон хүсэд байгуулагдаhан фортепианын парти хоерые нэгэдүүлэн, найруулалай уран аргануудые хүсэд нэбтэрүүлжэ шадаа гэхэдэ алдуу болохогүй. А. Андреевай романснуудай дунда онсо суута романс «Хадын саһанай хайлаха сагта» (үгэнь Д. Улзытуевай) сэдьхэл уяруулма аялгаараа болон дуугаа хасардаhан хүгжэмөөрөө олон шагнагшадай дура буляадаг.
Юрэнхыдөө, А. Андреевэй дуунууд республика соогоо олониитэдэ мэдээжэ болонхой, дуунда дуратайшуулай сэдьхэл зүрхэ доhолгодог. Тэдэнэй тематика элдэб янзын — патриотическа темэ, лирикэ, бодомжолго, Буряад ороной байгаали болон ажабайдал зураглалга г.м.
Эсэгэ ороноо, алдар сууда гараһан хүнүүдээ алдаршуулһан гү, али һайндэрнүүдтэ дашарамдуулагдаһан патриотическа удхатай дуунуудта А.Андреев ехэнхидээ заншалта аргануудые хэрэглэдэг байгаа — эршэ хүсэтэй жагсаалай нэгэ жэгдэ дабтаса гү, али шанга абяатай хонгео hайхан аялга, жэшээнь, Ц.Галсановай үгэдэ «Геройн дурасхаалда» гэһэн дуун болоно. Хүгжэмшэнэй уянгата дуунуудынь арад зоной дунда үргэнөөр таража, эхэ ороноо дуулан магтаhан, эхэ орондоо дуратай байhан мэдэрэлынь гүнзэгырүүлнэ.
Г.Чимитовэй үгэдэ «Эгэшэ аха хоёрни» гэhэн А.Андреевэй арадай дунда мэдээжэ уянгата дуун эгээ түрүүшын гүйсэдхэгшэ СССР-эй арадай зүжэгшэн Дугаржап Дашиевта зорюулагданхай. Энэ дуун буряад ирагуу аялгын гоё hайханиие, үнэн сэдьхэлэй мэдэрэлые аялгата зөөлэн хоолойгоор дамжуулhандаа дуунда дуратайшуулай дунда амжалта туйланхай.
Үшөө үсөөн бэшэ А. Андреевэй дуунууд мэргэжэлтэ ба һайн дуранай дуушадай репертуарһаа гарадаггүй, арад зоной дундашье дуулагдадаг.
А.Андреевэй һайшаалда хүртэһэн зохеолнуудай тоодо фортепианада хабаатай хүүгэдэй пьесэнүүд ородог. Хүгжэмшэн инструментнүүдэй арга боломжонуудые үргэнөөр хэрэглэжэ, хүүгэдэй hонирхол татама зүжэгүүдые зохеон байгуулжа шадаа. «Хүүгэдэй зурагууд» гэһэн долоон хубиhаа бүридэһэн найруулгада хүгжэмшэн хүдөөгэй байгаалиин үзэсхэлэн дээрэ үхибүүн наһанай дүрэ зураглаһан хүгжэмтэ уран аргануудые хэрэглээ («Дальбараанууд», «Хэн нэгэн хотоной саана боро хараанаар дуулана» ба бусад).Эдэ болон бэшэшье А.Андреевэй хүүгэдтэ зорюулhан хүгжэмтэ найруулганууд республикын хүүгэдэй хүгжэмэй hургуулинуудай һуралсалай репертуарта оронхой.
А. Андреевэй һүүлшын ехэ найруулгануудай нэгэн «Гэсэр» гэhэн оперо болоно (адли нэрэтэй баатарлиг үльгэрэй аялгаар монгол зохеолой эрдэмтэ Д.Турбадай либретто бэшэхэдэнь,тэрэнииень буряад хэлэндэ поэт Гунгаа Чимитов оршуулаа).
Үльэрэй удхаар либреттын автор Гэсэрэй хариин дайсадай дарлалта доро ядаһан тулиһан арадаа сүлөөлһэн түүхэ, геройн газар дорохи оршон байдалда дабаһан туйлалтануудые, тэрэнэй газарhаа тэнгэридэ бусалгын үйлэ ябадал харуулна. Олоной һанамжаар, Гэсэрэй сэдьхэлэй байдал болон һанаа бодол зураглаhан хүгжэм А. Андреевэй өөрын зохеохы замда дүтэрхы гэжэ тоолодог. А.Андреевтэй суг хүдэлдэг хүгжэмшэн В.Усович оперын партитуратай танилсаhанай удаа, премьерын урда тээхэнэ иигэжэ бэшээ: «... оперын хүгжэмдэ танил дуунай аялга. Энэ хадаа тон ойлгосотой. Г. Чимитовэй шүүлэгүүдтэ бэшэгдэһэн А. Андреевэй дуунууд — буряад хүгжэмэй бүхэли хугасаа — тэдэнииень арад зон мэдэхэ, дуратайгаар дууладаг». Эхэнэрэй гол дүрэ гүйсэдхэгшэ Г.Шойдагбаева сэдьхэлээ хүдэлгэн хэлээ һэн: «Минии hанахада, Анатолий Андреевэй оперын бии бололго — ганса оперно театрай амжалта бэшэ, харин Буряад урлигай баярта ушар ха юм».
А. Андреев дээрэ дурсагдаhан зохёолнуудhаа гадуур удаадахи хүгжэмэй найруулгануудые зохеонхой: А.Тороевай үгэдэ симфониин «Ленин» гэhэн үльгэр, симфониетта, Ц.Галсановой үгэдэ кантата «Эхэ орон тухай дууланаб», М.Горькиин үгэдэ «Буревестник» гэhэн оратори, буряад арадай инструментнүүдэй оркестрэй наадаха найруулганууд: «Түрэл нютаг», «Хүүгэдэй», Ойн баярта зорюулагдаhан оперо ба баледэй оркестрэй наададаг хүгжэм, струнна квартет, фортепианада зорюулһан «Хүүгэдэй альбом», хоорнууд "Һарата һүни"(үгэнь Н.Дамдиновай), "Унтаатай эжы«(үгэнь Ц.-Б.Бадмаевай), «Һара ба мүшэд» (үгэнь Д.Жалсараевай), буряад арадай дуунууд.
А.А. Андреев 1941 ондо Улан-Үдэ хотодо түрэһэн намтартай. 1963 ондо Улан-Үдын хүгжэмэй училищиин хүгжэм найруулгын таhаг дүүргээд, тэндэ hуража байхадаа буряадай түрүү хүгжэм найруулагша Д.Д. Аюшеев, Ж.А. Батуев болон Б.Б. Ямпилов гэгшэдтэ заалгаhан юм.
1970 ондо Михаил Мусоргскиин нэрэмжэтэ Уралай консерваториин найруулгын факультет дүүргээ hэн (профессор Б.Д. Гибалинай анги түгэсхэhэн). «Шэдитэ хүхы» гэһэн оперын нэгэдэхи акт дипломно хүдэлмэринь болоо (буряад онтохоной удхаар өөрын либретто зохёогоо).
Һургуули дүүргэжэ, Улаан-Үдэ хотоо бусаад, хүгжэмэй училищида багшалаа. Ажаллажа байхадаа, эдэбхитэйгээр хүгжэм зохёожо эхилээ, тиин 1971 ондо СССР-эй Хүгжэм найруулагшадай холбооной гэшүүн болоо. Залуу хүгжэмшын нэрэнь мэдээжэ боложо эхилээ, мэргэжэлынь дээшэлээ. 1974 ондо А. Андреевые Буряадай филармониин уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ болохынь уряа, 1977 он болотор тэндээ хүдэлөө. Һүүлдэнь гэр бүлын ушар байдалhаа боложо 1985-1990 онуудта Хяагта хотодо ажаһуугаа, тэндэхи хүгжэмэй училишида багшалаа.1991 онһоо хойшо — зохёохы ажалда, 2002 ондо Буряад Уласай Хүгжэм найруулагшадай холбооной зүблэлэй түрүүлэгшээр һунгагдаа. А. Андреевэй багшын, зохёохы ба эмхидхэлэй талаар хэhэн хүдэлмэри нэгэнтэ бэшэ сэгнэгдээ — Буряадай урлигай габьяата ажалтан (1983) ба Ородой холбооной уласай урлигай габьяата ажалтан (1989) гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэнүүдтэ хүртөө, Буряадай комсомолой шанда (1982), Буряадай гүрэнэй шанда (1984) хүртэhэн юм.
Зохёохы ажаябуулгадаа А.А. Андреев хүгжэмэй олон жанрнуудта зуу гаран зохёолнуудые бэшэhэн — оперо, балет, симфониин поэмэ, оратори, драмын зүжэгүүдэй хүгжэм, фортепианын пъесэ, романс, хоор болон дуу найруулhан юм.
Өөрынгөө зохёохы ажалдаа А.А. Андреев зааhан багшанарайнгаа, урдахи үеын хүгжэмшэдэй заншал үргэлжэлүүлдэг байгаа. Энэнь хадаа хүгжэмэйнь баян удха, арадай аман зохёолһоо һабагша абаһан баримтанууд, аялга найруулгын, түхэлэйнгөө талаар хүсэд эмхидхэн найруулагдаhан юм.Тиибэшье хүгжэмшэн дээдэ үеын хүгжэмшэдтэ адляар бэшэхэ гэжэ оролдоогүй, мүнөө үеын хүгжэмэй шэнэ арга хэрэглэжэ, илангаяа симфониин ба камерна — хүгжэмэй зэмсэгээр hонирхожо эхилээ. Буряадай хүгжэмшэдэй дунда үеынхидэй тоодо ородог Анатолий Андреевэй зохеохы ажал урда үеын үндэһэ һуури табигшадай ба үндэһэ яһанай хүгжэмэй палитрын шэнэдхэлгэ бэдэрһэн шэнэ үеынхидэй хоорондо холбоо байгуулһан гэхэдэ алдуу болохогүй.
Консерватори дүүргэхэ сагтаа А.А. Андреев ехэ симфониин «Гэсэр» поэмэ (1969) найруулһан байгаа. Бага наһанһаа хойшо танил арадай баатарлиг үльгэрэй хэhэгүүд хүгжэмэй зохёолдо оруулагдаһан юм.
А. Андреевэй консерваторидо һуража байхадаа найруулһан зохёолнууд сооһоо «Хоёр скрипкын, альтын, виолончелиин, фортепианын хүгжэм» (1967) һонирхол татадаг. Энэ нэгэ хубита квинтедтэ залуу хүгжэмшын, тэрэ үедэ оюутанай гүнзэгы бэлиг түгэлдэр байhаниинь мэдэгдэхэhээ гадуур хүгжэмые сэдьхэлээрээ мэдэрхэ бэлиг шадабаринь элирэгдээ. Дэмы бэшэ Е.В.Свиридов Ородой холбооной уласай хүгжэм зэхеогшодой 3-дахи хуралда (1972) энэ зохеол үндэhэтэнэй уласуудай хүгжэмшэдэй урагшатай зохеохы туршалгануудай тоодо нэрлэлсэһэн,1976 ондо квинтедэй партитура Москвада хэблэгдээ һэн.
1967 ондо һэргээгдэһэн буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгэй оркестрэй ажал ябуулгаа эрхилжэ байхадаа, А. Андреев 1970 онһоо хойшо энэ коллективэй ажалай хүтэлбэридэ шэнэ хүгжэм зохёолнуудые бэшэжэ эхилээ.
Буряад арадай үндэһэн хүгжэмэй зэмсэгэй оркестртэ зохеогдоhон сюитанууд болон бүхэли зүжэгүүдые хүгжэмшэн найруулхадаа, оркестрэй онсо шэнжые хүсэд ойлгохо болоо, хүгжэмэй түрэлхиин абьяас мэдэрэлынь хүгжөө. Тиигэжэ А. Андреев хүгжэмэй талаар элдэб нугархай аялга дүүрэн зохеолнуудые бэшэдэг болоо.
1984 оной эхиндэ Буряадай оперо болон баледэй театрай бүжэгэй хүтэлбэридэ М.Заславскиин ба Л.Линховоиной либреттээр табигдаhан А. Андреевэй «Поэдэй дуун» гэжэ балет оруулагдаа.
«Поэдэй дуун» гэhэн хүгжэмтэ драматурги заншалта түхэлөөр бэшэгдэнхэй: хоёр ондоо аялгатай — зүбшөөhэн (поэт, дуун, арад) ба буруушааһан (булимтарагшад). Нэгэдэхинь буряад арадай дуу хатарай нэгэ жэгдэ дабтасатай аялгатай дүтэрхы, хоердохинь — үндэһэн-нейтральна -ямаршье нүлөө үзүүлдэггүй,тогтууригүй шанга эрьелтэнүүдһээ, абяануудай хатуу хашаралгаһаа, механическа нэгэ жэгдэ дабтасаһаа байгуулагданхай. Оршон тойронхи байдалай хүгжэлтэ тэдэнэй зүрилдөөнhөө дулдыдана: зүбшөөhэн аялганиинь эсэстээ шангадана, харин буруушааһаниинь hуладана.
Зохёохы ажаябуулгынгаа эгээ эхиндэ А. Андреев ехэнхидээ вокальна жанрнуудта хоорто,романсда,олониитын дуунда хандадаг байһан.
А.А. Андреевэй зохеохы замда хоорой дуунууд (буряад поэдүүдэй шүүлэгүүдэй үгэ дээрэ үндэhэлhэн) ехэ hуури эзэлдэг. Хоровой жанрай арга боломжонуудые хүгжэмшэ үргэнөөр хэрэглээ — үргэн кантиленнэ дуулалга, речитативай элдэб янзын түхэлнүүд, эпизодууд, тэндэ хоор инструментальна шанартай болоод хабаадана. Хүгжэмшын хоорой найруулгануудай бүридэлынь элдэб янзын. Мэргэжэлтэд-хормейстернүүдэй һанамжаар, Андреев хоровой жанрай шэнжэдэ гүнзэгыгөөр нэбтэрэн ородог, хоорто дуулагшадта тааруу аянгатай хүгжэм найруулдаг. А.Андреевэй хоорнууд хододоо мэргэжэлтэ ба һайн дуранай бүлгэмүүдэй хабаадалгатай концерт наадануудта хабаададаг.
А.Андреевэй камерна — дуулалгын жанрта — романс бэшэлгэдэ ехэ хубитаяа оруулhан. Романс зохеолгодо А. Андреев шэнэ (арадай аман зохеолтой холбоотой) аялга hайхан зүйлнүүдые хэрэглэн, дуулалгын нэгэ шэг болон хүсэд байгуулагдаhан фортепианын парти хоерые нэгэдүүлэн, найруулалай уран аргануудые хүсэд нэбтэрүүлжэ шадаа гэхэдэ алдуу болохогүй. А. Андреевай романснуудай дунда онсо суута романс «Хадын саһанай хайлаха сагта» (үгэнь Д. Улзытуевай) сэдьхэл уяруулма аялгаараа болон дуугаа хасардаhан хүгжэмөөрөө олон шагнагшадай дура буляадаг.
Юрэнхыдөө, А. Андреевэй дуунууд республика соогоо олониитэдэ мэдээжэ болонхой, дуунда дуратайшуулай сэдьхэл зүрхэ доhолгодог. Тэдэнэй тематика элдэб янзын — патриотическа темэ, лирикэ, бодомжолго, Буряад ороной байгаали болон ажабайдал зураглалга г.м.
Эсэгэ ороноо, алдар сууда гараһан хүнүүдээ алдаршуулһан гү, али һайндэрнүүдтэ дашарамдуулагдаһан патриотическа удхатай дуунуудта А.Андреев ехэнхидээ заншалта аргануудые хэрэглэдэг байгаа — эршэ хүсэтэй жагсаалай нэгэ жэгдэ дабтаса гү, али шанга абяатай хонгео hайхан аялга, жэшээнь, Ц.Галсановай үгэдэ «Геройн дурасхаалда» гэһэн дуун болоно. Хүгжэмшэнэй уянгата дуунуудынь арад зоной дунда үргэнөөр таража, эхэ ороноо дуулан магтаhан, эхэ орондоо дуратай байhан мэдэрэлынь гүнзэгырүүлнэ.
Г.Чимитовэй үгэдэ «Эгэшэ аха хоёрни» гэhэн А.Андреевэй арадай дунда мэдээжэ уянгата дуун эгээ түрүүшын гүйсэдхэгшэ СССР-эй арадай зүжэгшэн Дугаржап Дашиевта зорюулагданхай. Энэ дуун буряад ирагуу аялгын гоё hайханиие, үнэн сэдьхэлэй мэдэрэлые аялгата зөөлэн хоолойгоор дамжуулhандаа дуунда дуратайшуулай дунда амжалта туйланхай.
Үшөө үсөөн бэшэ А. Андреевэй дуунууд мэргэжэлтэ ба һайн дуранай дуушадай репертуарһаа гарадаггүй, арад зоной дундашье дуулагдадаг.
А.Андреевэй һайшаалда хүртэһэн зохеолнуудай тоодо фортепианада хабаатай хүүгэдэй пьесэнүүд ородог. Хүгжэмшэн инструментнүүдэй арга боломжонуудые үргэнөөр хэрэглэжэ, хүүгэдэй hонирхол татама зүжэгүүдые зохеон байгуулжа шадаа. «Хүүгэдэй зурагууд» гэһэн долоон хубиhаа бүридэһэн найруулгада хүгжэмшэн хүдөөгэй байгаалиин үзэсхэлэн дээрэ үхибүүн наһанай дүрэ зураглаһан хүгжэмтэ уран аргануудые хэрэглээ («Дальбараанууд», «Хэн нэгэн хотоной саана боро хараанаар дуулана» ба бусад).Эдэ болон бэшэшье А.Андреевэй хүүгэдтэ зорюулhан хүгжэмтэ найруулганууд республикын хүүгэдэй хүгжэмэй hургуулинуудай һуралсалай репертуарта оронхой.
А. Андреевэй һүүлшын ехэ найруулгануудай нэгэн «Гэсэр» гэhэн оперо болоно (адли нэрэтэй баатарлиг үльгэрэй аялгаар монгол зохеолой эрдэмтэ Д.Турбадай либретто бэшэхэдэнь,тэрэнииень буряад хэлэндэ поэт Гунгаа Чимитов оршуулаа).
Үльэрэй удхаар либреттын автор Гэсэрэй хариин дайсадай дарлалта доро ядаһан тулиһан арадаа сүлөөлһэн түүхэ, геройн газар дорохи оршон байдалда дабаһан туйлалтануудые, тэрэнэй газарhаа тэнгэридэ бусалгын үйлэ ябадал харуулна. Олоной һанамжаар, Гэсэрэй сэдьхэлэй байдал болон һанаа бодол зураглаhан хүгжэм А. Андреевэй өөрын зохеохы замда дүтэрхы гэжэ тоолодог. А.Андреевтэй суг хүдэлдэг хүгжэмшэн В.Усович оперын партитуратай танилсаhанай удаа, премьерын урда тээхэнэ иигэжэ бэшээ: «... оперын хүгжэмдэ танил дуунай аялга. Энэ хадаа тон ойлгосотой. Г. Чимитовэй шүүлэгүүдтэ бэшэгдэһэн А. Андреевэй дуунууд — буряад хүгжэмэй бүхэли хугасаа — тэдэнииень арад зон мэдэхэ, дуратайгаар дууладаг». Эхэнэрэй гол дүрэ гүйсэдхэгшэ Г.Шойдагбаева сэдьхэлээ хүдэлгэн хэлээ һэн: «Минии hанахада, Анатолий Андреевэй оперын бии бололго — ганса оперно театрай амжалта бэшэ, харин Буряад урлигай баярта ушар ха юм».
А. Андреев дээрэ дурсагдаhан зохёолнуудhаа гадуур удаадахи хүгжэмэй найруулгануудые зохеонхой: А.Тороевай үгэдэ симфониин «Ленин» гэhэн үльгэр, симфониетта, Ц.Галсановой үгэдэ кантата «Эхэ орон тухай дууланаб», М.Горькиин үгэдэ «Буревестник» гэhэн оратори, буряад арадай инструментнүүдэй оркестрэй наадаха найруулганууд: «Түрэл нютаг», «Хүүгэдэй», Ойн баярта зорюулагдаhан оперо ба баледэй оркестрэй наададаг хүгжэм, струнна квартет, фортепианада зорюулһан «Хүүгэдэй альбом», хоорнууд "Һарата һүни"(үгэнь Н.Дамдиновай), "Унтаатай эжы«(үгэнь Ц.-Б.Бадмаевай), «Һара ба мүшэд» (үгэнь Д.Жалсараевай), буряад арадай дуунууд.