Гергесова Татьяна

Татьяна Ефремовна Гергесова Эрхүүгэй можын Балаганска уездын (мүнөө Верхнеудинска аймаг) Хартаново нютагта үндыһэн намтартай. Дээдэ-Үдын үндэһэтэнэй студиин театрально-хүгжэмэй таһагта һураһан.

«Тэрэ үедэ студида нэмэлтэ набор болоһон байгаа. Маанадые тэндэ хүгжэмэй нюусатай танилсуулдаг һэн. Монголһоо бэрхэ хүгжэмшэн, дуушаниие уриһан юм. Тэрэ Ульдзуй Лубсан Хурча гэжэ нэрэтэй һэн.Тэрэ манда хоёр жэл зааһан, монгол соёлтой танилсуулһан. Хуур дээрэ амаргүй гоёор наададагыень эли һанадагби. Бидэниие үшөө хуушан монголдо, латыньда һургадаг һэн. Һүүлдэнь эжым үбдөөд, һургуулияа орхижо, жэл хахад хүдэлхэ баатай болооб. Тиигээд Бурят-Монголой урлалай техникумдэ орооб. Манда Ц. Дон заадаг һэн. Бэшэшье багшанар, тэдэнэй тоодо Боржонова хуушан монголой бэшэгэй оньһонуудтай, Г.Н. Архинчеев – обществоведенитэй, А. Шадаев Аламжи-Мэргэнтэй, онтохонуудтай танилсуулдаг һэн, Дугарнимаев буряад хэлэ заадаг һэн. Урлалаар - Г.Ц. Цыдынжапов баруун европын театрай түүхэ, А.В. Миронский (һүүлдэнь Татьяны Ефремовнагай наһанай нүхэр болоһон, режиссер, буряад театральна искусстводо ехэ гэгшын хубитаяа оруулһан) – актерой уран шадабари заагаа. Һонин байгаал даа.Энээнһээ гадна, фехтовани, хатарташье һургадаг байгаа. Гомбо Цыдынжапович манай дүрсэлэн бодолго хүгжөөдэг һэн. Нэгэтэ манда хатар заажа байхадаа, хатарай хүдэлэсөөрөө һэеы гэр барихабди гэжэ хэлэһэн юм. Иигэжэ һонирхолтойгоор хэшээлнүүднай үнгэрдэг байгаал даа».

(Т. Гергесовагай «Бурятия» гэжэ сониндо үгэһэн интервьюһээ).

1936 ондо Буряад-монгол искусствын техникум дүүргэмсээрээ, Буряад драмын театрай труппада абтаһан. Түрүүшээр хатаршанаар, удаань хореографиин кружогой хүтэлбэрилэгшөөр ажаллаа.

1940 ондо Татьяна Гергесова Москвада үнгэрһэн 1-дэхи буряад-монгол искусствын болон уран зохёолой декадада хабаадалсаа.

«Декада минии сэдьхэлдэ ехэ гэгшын мүр сараа үлөөһэн. Би хатархал ехэ дуратай һэмби. Игорь Александрович Моисеевэй Улаан-Үдэ ерэхэдэ, ажабайдалнай бурьялжа эхилээ һэн. Намда хэдэн хатаршадые даалгаа һэн, тиигээд лэ ажалаа эхилээбди. Табиһан хатараараа би юрын буряад арадай ажабайдал, тэрэнэй амидарал, амарха саг харуулха һанаатай байгааб. Хатартаа һэеы даража, агнажа, ёохороо хатаржа харуулбабди. Хатарнай болобо. Моисеевтэ тэрэмнай ехэ һайшаагдаа. Зарим юумыемнай заһажа, энэ тэрэ юумыемнай шангаруулха хэрэгтэй гэжэ заабари үгэһэн байна».

Декадын һүүлээр Т.Е.Гергесовае Игорь Моисеевэй хүтэлжэ ябаһан СССР-эй арадай ансамбльда дадалгада уряа һэн. Жэлhээ жэлдэ хатарша басаган өөрын элдэб янзын ехэхэн репертуартай боложо, бүхы гүрэнөөр гастрольдо ябаhан юм. Тэрэнэй программада элдэб үндэһэн яһатанай хатарнууд ородог hэн: буряад, ород, тува, узбек, таджик, эвенк, уйгур, азербайджан, цыган, энэдхэг, солонгос, монгол, хитад. Хатарнуудаа өөрөө ба И.Моисеев, А.Исламова, К.Есаулова, М.Заславский, Ф.Гаскаров гэгшэдшье табилсадаг һэн. Мэдээжэ узбек хатарша Тамара Ханум Татьяна Гергесовагай бэрхэ шадабарииень үндэрөөр сэгнэдэг һэн.

1942 онһоо Татьяна Гергесова филармонидо хатаршанаар, удаань балетмейстерээр ажаллажа эхилээ.

Дайнай үедэ концертнэ бригадатай ябажа, концерт табилсадаг һэн. Дайнай һүүлээрхи жэлнүүдтэ республикаараа гастрольдо ябаха үедөө шэнэ постановкануудтаа материал суглуулдаг юм һэн. Энэ хоморой шухаг этнографическа болон арадай аман зохёлой материалнуудынь «Буряад арадай хатарнууд» (1974, 2002) гэһэн номойнь үндэhэ hуури боложо үгɵɵ.

Наһанайнгаа олохон жэлнүүдтэ тэрэ багшалһан юм. Тэдээн сооһоо 20 жэлынь Татьяна Ефремовна Татьяна Гергесовада зорюулжа, балетмейстернүүдэй бүтээлнүүдэй уласхоорондын конкурс эмхидхэһэн Уласай соёлой болон уран һайханай искусствын училищитай нягта холбоотойгоор хүдэлһэн.