Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Цыренжапов Владимир
- Буряадай АССР-эй габьяата зүжэгшэн (1981)
- Буряадай АССР-эй арадай зүжэгшэн (1985)
- Иллюзиин бакалавр (1991)
- Буряад Уласай гүрэнэй шангай лауреат (1992)
- Россиин габьяата зүжэгшэн (1993)
- «Лодзь-84» гэһэн иллюзионистнуудай уласхоорондын конкурсын лауреат (Польша, 1984), Уласхоорондын ХХ, ХХII конгресс-фестивальда хабаадагша, Карловы-Вары хото (Чехословаки, 1985, 1989)
- Москвагай эди шэдитэнэй клубай гэшүүн
- Оросой Холбооной эди шэдитэнэй нүхэсэлэй гэшүүн
- Уласхороондын эди шэдитэнэй нүхэсэлэй гэшүүн (Блуфтон хото, США)
- РСФСР-эй Соёлой яаманай, соёлой хүдэлмэрилэгшэдэй профсоюзай, Буряадай АССР-эй Соёлой яаманай (1982) , Буряад Республикын Верховно Соведэй (1983) Хүндэлэлэй грамотануудаар шагнагданхай.
- «Эди шэдитэй сахаригууд. Сибирь-91» гэһэн тайзанай эди шэдиин талаар залуу бэлигтэйшүүлэй конкурсын жюриин түрүүлэгшэ
- Буряадай гүрэнэй филармониин һонирхолтой жанрай зүжэгшэн
Владимир Александрович Цыренжапов 1943 оной январиин 19-дэ Буряад-Монголой АССР-эй Петропавловка тосхондо түрөө. Фокус гэхэ гү, али эди шэди харуулалагада 1954 онһоо пионернүүдэй лагерьта байхадаа дурлаһан юм. 1957 ондо М. Ербановай нэрэмжэтэ хүдөө ажахын техникумэй (Улан-Удэ) механизаторнуудай факультедтэ һурахаяа ороһон юм, эндэ һурахадаа фокус харуулха шадабарияа дээшэлдүүлжэл байгаа. Тэрэ уран һайханай концерт нааданда хабаададаг һэн. Арсалан Галсанэ болон Д. В. Тейде (Давыдова) гэгшэдэй гастрольдо ерэжэ, шэдитэ аргануудые харуулһанай удаа тэрэ энэ мэргэжэлдэ шиидэжэ һураха гэжэ бодоһон байна.
Буряадай гүрэнэй филармонидо Владимир Цыренжапов зүжэгшэн Василий Ереминай туһалагшаар 1962 оной зунай сагһаа хүдэлжэ эхилээ. Тэрэ жэлэйнгээ намар сэрэгэй албанда татагдаа, Хара далай болон Балтийн далай дээрэ хилэ сахилгын алба гараа. Матросуудай клубта болодог наадануудта хабаададаг байгаа. 1965 оной майн 9-дэ «1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай Илалтын хорин жэл» гэһэн ойн баярай медаляар шагнагдаһан юм.
Сэрэгэй албанһаа табигдахаһаа урид хүтэлбэриин зүбшөөлөөр Москвагай циркын училищидэ һурахаяа орохо гэжэ оролдоо, гэбэшье энэнь бүтээгүй.
Бүхэроссиин эстрадын искусствын зохёохы мастерскойдо һураха зууршалга Буряадай гүрэнэй филармониһоо абаа. Сэрэгэйнгээ уялгата алба дүүргээд, филармонидоо бусаа, 1965 оной сентябрь һарада һуралсал гарахаяа Москва ерээ.
С. В. Ван Тен-Тау гэдэгэй зууршалгаар мэдээжэ бэлигтэнэй нэгэн гэгдэдэг Дмитрий Иванович Лонгын шаби болоо. 1966 оной апрель һарада ВТМЭИ-гэй уран һайханай зүблэл В. А. Цыренжаповай Д. И. Лонго багшатаяа бэлдэһэн эди шэди харуулһан хэдэн номернуудыень һайхашаажа, тушаажа абаһан байна.
1969 онһоо 1974 он болотор Зүүн Сибириин гүрэнэй соёлой дээдэ һургуулиин театральна факультедтэ режиссерой мэргэжэлээр һуралсалаа үргэлжэлүүлхэ зуураа, концерт наада харуулжа элдэб тээгүүр ябадаг һэн. 1971 ондо Москвагай циркын бүлэгтэй Буряад ороноор, Шэтэ можоор, Хабаровскын хизаараар гастрольдо ябаа.
Владимир Александрович Цыренжапов дүшэн табан жэлэй туршада дуратай хэрэгтээ бэеэ зорюулаа. Ямар олон эди шэди арга харуулжа, харагшадаа элдэб фокусуудаар һонирхуулдаг байгааб даа.
Агаарһаа тамхи абажа татаха, зигзаг шэнги хайрсагай нюусануудтай танилсуулха, хооһон хүшэгын саанаһаа зүжэгшэдэй бии болохо, үгы болохо, хооһон амһартаһаа гушан будильнигуудай мүндэлхэ гэхэ мэтэ эди шэдитэ зүйлнүүдые һанаһан, харуулһан хүн гээшэ. Эди шэди харуулалгада хэрэгтэй хэрэгсэлнүүдые өөрынгөө гараар хэдэг байгаа.
Владимир Александрович Цыренжаповай нэрэ Буряад Улас дотор мэдээжэ. Тиихэдэ Саха (Яхад), Тыва, Хакасси, Эрхүү, Шэтэ, Амар можонуудай, Хабаровска, Приморско, Красноярска хизаарнуудай, Усть-Ордагай, Агын Буряадай тойрогуудай харагшад танилсаһан байдаг. Хитад болон Монголооршье амжалтатайгаар ябаад ерэдэг байгаа.
Владимир Александровичай зохёохы ажал тэрэнэй хани нүхэр — дуушан, Буряадай арадай зүжэгшэн, Н. А. Римский-Корсаковай нэрэмжэтэ Ленинградай гүрэнэй консерватори дүүргэһэн Долгор Кунтохиевагай зохёохы ажалтай нягта холбоотой. Дуушан, иллюзионист мэргэжэлтэй гэр бүлэ тайзан дээрэ удаан сугтаа хүдэлһэн намтартай.
Владимир Александрович эди шэди хааруулха нюусануудтай, баян дүй дүршэлтэеэ Дарима басагаяа танилсуулдаг байгаа. Басаганиинь 11 наһатайһаа эсэгынгээ хажууда туһамаршанаар хүдэлдэг һэн. Дарима Цыренжапова эсэгынгээ хэрэг үргэлжэлүүлжэ, оригинальна жанрай мэргэжэлтэ зүжэгшэн болонхой.
В. А. Цыренжаповые Оросой Холбооной, Монголой, СНГ-гэй, Европын мэргэжэлтэ иллюзионистнууд хүндэлдэг, һайн мэдэдэг байгаа.
1984 ондо зүжэгшэн Дарима басагантаяа «Лодзь-84» гэһэн иллюзионистнуудай уласхоорондын конкурсдо хабаадаа, тэрэ конкурсын лауреат болоо, харин басаганиинь «Мисс Магия» гэжэ нэрэ зэргэдэ хүртөө һэн.
Тэдэ хоёр ХХ болон ХХII Уласхоорондын фестивальда Карловы-Вары хотодо (Чехословаки, 1985, 1989 он.) лауреат болоо.
1993 оной январиин 26-да Буряадай оперо болон баледэй академическэ театрта Владимира Александровичай түрэһөөр 50 жэлэй, зохёохы ажалай 30 жэлэй ойдо зорюулагдаһан ойн баярай концерт наадан эмхидхэгдээ һэн. Улаан-Үдэ элдэб можо нютагуудһаа зүжэгшэд-фокуснигууд болон иллюзионистнууд ерэжэ уран шадабарияа харуулһан, тэрэниие амаршалһан байна.
Владимир Александрович Цыренжапов Россиин иллюзионистнуудай уласхоорондын нэгэдэхи конгрессэй 850 жэлэй ойдо болон Москвагай фокуснигуудай клубай 15 жэлэй ойдо зорюулагдаһан (август 1997 он) хэмжээ ябуулгануудта хабаадаа. 2002 оной апрель һарада зүжэгшэн Оросой Холбооной ниислэл хото уригдажа, Россиин иллюзионистнуудай II конгресстэ хабаадаа. Энэ конгресс Москвагай фокуснигуудай клубай 20 жэлдэ зорюулагдажа үнгэргэдэһэн байгаа юм. Тэндэ шэнэ программаяа тэрэ амжалтатай харуулаа.
В. А. Цыренжаповай зохёохы ажал тухай статьянууд түбэй болон республикын сэтгүүлнүүдтэ, сонинуудта бэшэгдээ, тэрэниие түбэй болон Буряадай сэнхир экранда харуулдаг байгаа. Буряадай мэдээжэ композитор Ю. Ирдынеев поэт Г. Чимитовтэй «Фокусник» гэжэ Владимир Цыренжаповта зорюулагдаһан дуу бэшэһэн байдаг.
2002 ондо Буряадай гүрэнэй университедэй хэблэлээр «Иллюзионист Владимир Цыренжапов „Наһанай намтар ба зохёохы ажал“ гэһэн гаршагтай ном хэблэгдээ һэн.
Ехэ бэлигтэй, ажалша бэрхэ, уужам дэлгэр сэдьхэлтэй, шэлэһэн мэргэжэлдээ үнэн сэхэ байһан Владимир Александрович Цыренжапов Буряадта эстрадна искусствын өөрсэ һонин жанр хүгжөөлгэдэ ехэ габьяатай. Зүжэгшэн зохёохы ехэ эдэбхитэй, шэнэ, һонин хэрэг үүсхэжэ, дуратай ажалдаа шэнэ бэдэрэлгэнүүдые хэжэ, харагшадаа һонирхуулха гэжэ тон харюусалгатайгаар хүдэлдэг байгаа.
Эстрадна урлалые хүгжөөлгэдэ габьяатай, гүйсэдхэхы бэлиг шадабаритай байһанайнгаа түлөө Владимир Александрович Цыренжапов РСФСР-эй Соёлой яаманай (1982 г.), Буряад Республикын Верховно Соведэй (1983 г.) Хүндэлэлэй грамотануудаар шагнагданхай. „Буряадай АССР-эй габьяата зүжэгшэн“ (1981 г.), „Буряадай АССР-эй арадай зүжэгшэн“ (1985 г.), » Россиин габьяата зүжэгшэн" (1993 г.) гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэнүүдтэ тэрэ хүртэнхэй. Буряад Республикын Гүрэнэй шанда зүжэгшэн хүртэнхэй (1992 г.).
2006 оной июлиин 17-до хүндөөр үбшэлһэнэй удаа зүжэгшэн наһа бараа.
Литература:
1. Клева А. Маги живут в Бурятии // Известия, 1984, декабриин 23, 3-дахи хууд.
2. Павлов В. Награды для магов // Советская культура, 1985, июлиин 27.
3. Бадарханов Ш. Владимир Цыренжапов: «Воплощение мечты» // газета «Удинская новь» сонин, 1987, апрелиин 23, 5-дахи хууд.
4. Содномов А. Ученик последнего факира России // Советская эстрада и цирк, 1988, № 1, 22-23-дахи хууд.
5. Гомбоева Т. Чудеса творит волшебник // Правда Бурятии, 1988, апрелиин 14.
6. «Баяр» всегда в пути // 50 наһанай ойн баярта зорюулагдаһан тусхай хуудаһан, Буряадай гүрэнэй филармони, 1988, 3-дахи хууд.
7. Цыренжапов А.В. Иллюзионист Владимир Цыренжапов: очерк жизни и творчества // Улаан-Удэ, Буряадай гүрэнэй университедэй хэблэл, 2002 он, 60 —дахи хууд.
8. Родионова Э.Л. Владимир Цыренжапов. Маг и волшебник // Правда Бурятии, 2003, мартын 13, 19-дэхи хууд.
9. Матвеев Д. Маг Бурятии может рубить головы землякам // «Номер один» сонин, № 13, 2003, 5-дахи хууд.
10. Цыденова А. Бурятские иллюзионисты покоряют Москву // «Новая Бурятия» сонин, 2012, апрелиин 28.
11. Цыденова А. Владимир Цыренжапов: «Искусство удивлять людей» // «Новая Бурятия» сонин, 2013, февралиин 17.
12. Н. Шабаев. «Жаргалтай ябыш, Дарима». Буряад үнэн сонин, 1987 он
Буряадай гүрэнэй филармонидо Владимир Цыренжапов зүжэгшэн Василий Ереминай туһалагшаар 1962 оной зунай сагһаа хүдэлжэ эхилээ. Тэрэ жэлэйнгээ намар сэрэгэй албанда татагдаа, Хара далай болон Балтийн далай дээрэ хилэ сахилгын алба гараа. Матросуудай клубта болодог наадануудта хабаададаг байгаа. 1965 оной майн 9-дэ «1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай Илалтын хорин жэл» гэһэн ойн баярай медаляар шагнагдаһан юм.
Сэрэгэй албанһаа табигдахаһаа урид хүтэлбэриин зүбшөөлөөр Москвагай циркын училищидэ һурахаяа орохо гэжэ оролдоо, гэбэшье энэнь бүтээгүй.
Бүхэроссиин эстрадын искусствын зохёохы мастерскойдо һураха зууршалга Буряадай гүрэнэй филармониһоо абаа. Сэрэгэйнгээ уялгата алба дүүргээд, филармонидоо бусаа, 1965 оной сентябрь һарада һуралсал гарахаяа Москва ерээ.
С. В. Ван Тен-Тау гэдэгэй зууршалгаар мэдээжэ бэлигтэнэй нэгэн гэгдэдэг Дмитрий Иванович Лонгын шаби болоо. 1966 оной апрель һарада ВТМЭИ-гэй уран һайханай зүблэл В. А. Цыренжаповай Д. И. Лонго багшатаяа бэлдэһэн эди шэди харуулһан хэдэн номернуудыень һайхашаажа, тушаажа абаһан байна.
1969 онһоо 1974 он болотор Зүүн Сибириин гүрэнэй соёлой дээдэ һургуулиин театральна факультедтэ режиссерой мэргэжэлээр һуралсалаа үргэлжэлүүлхэ зуураа, концерт наада харуулжа элдэб тээгүүр ябадаг һэн. 1971 ондо Москвагай циркын бүлэгтэй Буряад ороноор, Шэтэ можоор, Хабаровскын хизаараар гастрольдо ябаа.
Владимир Александрович Цыренжапов дүшэн табан жэлэй туршада дуратай хэрэгтээ бэеэ зорюулаа. Ямар олон эди шэди арга харуулжа, харагшадаа элдэб фокусуудаар һонирхуулдаг байгааб даа.
Агаарһаа тамхи абажа татаха, зигзаг шэнги хайрсагай нюусануудтай танилсуулха, хооһон хүшэгын саанаһаа зүжэгшэдэй бии болохо, үгы болохо, хооһон амһартаһаа гушан будильнигуудай мүндэлхэ гэхэ мэтэ эди шэдитэ зүйлнүүдые һанаһан, харуулһан хүн гээшэ. Эди шэди харуулалгада хэрэгтэй хэрэгсэлнүүдые өөрынгөө гараар хэдэг байгаа.
Владимир Александрович Цыренжаповай нэрэ Буряад Улас дотор мэдээжэ. Тиихэдэ Саха (Яхад), Тыва, Хакасси, Эрхүү, Шэтэ, Амар можонуудай, Хабаровска, Приморско, Красноярска хизаарнуудай, Усть-Ордагай, Агын Буряадай тойрогуудай харагшад танилсаһан байдаг. Хитад болон Монголооршье амжалтатайгаар ябаад ерэдэг байгаа.
Владимир Александровичай зохёохы ажал тэрэнэй хани нүхэр — дуушан, Буряадай арадай зүжэгшэн, Н. А. Римский-Корсаковай нэрэмжэтэ Ленинградай гүрэнэй консерватори дүүргэһэн Долгор Кунтохиевагай зохёохы ажалтай нягта холбоотой. Дуушан, иллюзионист мэргэжэлтэй гэр бүлэ тайзан дээрэ удаан сугтаа хүдэлһэн намтартай.
Владимир Александрович эди шэди хааруулха нюусануудтай, баян дүй дүршэлтэеэ Дарима басагаяа танилсуулдаг байгаа. Басаганиинь 11 наһатайһаа эсэгынгээ хажууда туһамаршанаар хүдэлдэг һэн. Дарима Цыренжапова эсэгынгээ хэрэг үргэлжэлүүлжэ, оригинальна жанрай мэргэжэлтэ зүжэгшэн болонхой.
В. А. Цыренжаповые Оросой Холбооной, Монголой, СНГ-гэй, Европын мэргэжэлтэ иллюзионистнууд хүндэлдэг, һайн мэдэдэг байгаа.
1984 ондо зүжэгшэн Дарима басагантаяа «Лодзь-84» гэһэн иллюзионистнуудай уласхоорондын конкурсдо хабаадаа, тэрэ конкурсын лауреат болоо, харин басаганиинь «Мисс Магия» гэжэ нэрэ зэргэдэ хүртөө һэн.
Тэдэ хоёр ХХ болон ХХII Уласхоорондын фестивальда Карловы-Вары хотодо (Чехословаки, 1985, 1989 он.) лауреат болоо.
1993 оной январиин 26-да Буряадай оперо болон баледэй академическэ театрта Владимира Александровичай түрэһөөр 50 жэлэй, зохёохы ажалай 30 жэлэй ойдо зорюулагдаһан ойн баярай концерт наадан эмхидхэгдээ һэн. Улаан-Үдэ элдэб можо нютагуудһаа зүжэгшэд-фокуснигууд болон иллюзионистнууд ерэжэ уран шадабарияа харуулһан, тэрэниие амаршалһан байна.
Владимир Александрович Цыренжапов Россиин иллюзионистнуудай уласхоорондын нэгэдэхи конгрессэй 850 жэлэй ойдо болон Москвагай фокуснигуудай клубай 15 жэлэй ойдо зорюулагдаһан (август 1997 он) хэмжээ ябуулгануудта хабаадаа. 2002 оной апрель һарада зүжэгшэн Оросой Холбооной ниислэл хото уригдажа, Россиин иллюзионистнуудай II конгресстэ хабаадаа. Энэ конгресс Москвагай фокуснигуудай клубай 20 жэлдэ зорюулагдажа үнгэргэдэһэн байгаа юм. Тэндэ шэнэ программаяа тэрэ амжалтатай харуулаа.
В. А. Цыренжаповай зохёохы ажал тухай статьянууд түбэй болон республикын сэтгүүлнүүдтэ, сонинуудта бэшэгдээ, тэрэниие түбэй болон Буряадай сэнхир экранда харуулдаг байгаа. Буряадай мэдээжэ композитор Ю. Ирдынеев поэт Г. Чимитовтэй «Фокусник» гэжэ Владимир Цыренжаповта зорюулагдаһан дуу бэшэһэн байдаг.
2002 ондо Буряадай гүрэнэй университедэй хэблэлээр «Иллюзионист Владимир Цыренжапов „Наһанай намтар ба зохёохы ажал“ гэһэн гаршагтай ном хэблэгдээ һэн.
Ехэ бэлигтэй, ажалша бэрхэ, уужам дэлгэр сэдьхэлтэй, шэлэһэн мэргэжэлдээ үнэн сэхэ байһан Владимир Александрович Цыренжапов Буряадта эстрадна искусствын өөрсэ һонин жанр хүгжөөлгэдэ ехэ габьяатай. Зүжэгшэн зохёохы ехэ эдэбхитэй, шэнэ, һонин хэрэг үүсхэжэ, дуратай ажалдаа шэнэ бэдэрэлгэнүүдые хэжэ, харагшадаа һонирхуулха гэжэ тон харюусалгатайгаар хүдэлдэг байгаа.
Эстрадна урлалые хүгжөөлгэдэ габьяатай, гүйсэдхэхы бэлиг шадабаритай байһанайнгаа түлөө Владимир Александрович Цыренжапов РСФСР-эй Соёлой яаманай (1982 г.), Буряад Республикын Верховно Соведэй (1983 г.) Хүндэлэлэй грамотануудаар шагнагданхай. „Буряадай АССР-эй габьяата зүжэгшэн“ (1981 г.), „Буряадай АССР-эй арадай зүжэгшэн“ (1985 г.), » Россиин габьяата зүжэгшэн" (1993 г.) гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэнүүдтэ тэрэ хүртэнхэй. Буряад Республикын Гүрэнэй шанда зүжэгшэн хүртэнхэй (1992 г.).
2006 оной июлиин 17-до хүндөөр үбшэлһэнэй удаа зүжэгшэн наһа бараа.
Литература:
1. Клева А. Маги живут в Бурятии // Известия, 1984, декабриин 23, 3-дахи хууд.
2. Павлов В. Награды для магов // Советская культура, 1985, июлиин 27.
3. Бадарханов Ш. Владимир Цыренжапов: «Воплощение мечты» // газета «Удинская новь» сонин, 1987, апрелиин 23, 5-дахи хууд.
4. Содномов А. Ученик последнего факира России // Советская эстрада и цирк, 1988, № 1, 22-23-дахи хууд.
5. Гомбоева Т. Чудеса творит волшебник // Правда Бурятии, 1988, апрелиин 14.
6. «Баяр» всегда в пути // 50 наһанай ойн баярта зорюулагдаһан тусхай хуудаһан, Буряадай гүрэнэй филармони, 1988, 3-дахи хууд.
7. Цыренжапов А.В. Иллюзионист Владимир Цыренжапов: очерк жизни и творчества // Улаан-Удэ, Буряадай гүрэнэй университедэй хэблэл, 2002 он, 60 —дахи хууд.
8. Родионова Э.Л. Владимир Цыренжапов. Маг и волшебник // Правда Бурятии, 2003, мартын 13, 19-дэхи хууд.
9. Матвеев Д. Маг Бурятии может рубить головы землякам // «Номер один» сонин, № 13, 2003, 5-дахи хууд.
10. Цыденова А. Бурятские иллюзионисты покоряют Москву // «Новая Бурятия» сонин, 2012, апрелиин 28.
11. Цыденова А. Владимир Цыренжапов: «Искусство удивлять людей» // «Новая Бурятия» сонин, 2013, февралиин 17.
12. Н. Шабаев. «Жаргалтай ябыш, Дарима». Буряад үнэн сонин, 1987 он