Базаров Даша-Доржо

Буряад арадай дуунуудые гүйсэдхэгшэ, багша, Буряад Уласай болон Оросой Холбооной соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ Даша-Доржо Бальжинимаевич Базаров 1936 ондо Ивалгын аймагай Хубисхал тосхондо түрэһэн байха юм. Эдир багаһаа дуулажа захалһан, хүнүүд тэрэнэй өөрсэ хоолойе һайхашаан, хожомоо энэ хүн дуушан болохо байха даа гэлсэдэг һэн гээ. Хүгжэмэй дунда мэргэжэлэй һургуули дүүргээд, Гүрэнэй дуу хатарай «Байгал» шуулгада артист боложо ороно. Тиигээд Москва хотодо үнгэрһэн Буряадай уран зохёолой болон урлалай хоёрдохи декадада хабаадалсаа. Тэрээнтэй суг зохёохы ажалаа дуушад Дугаржаб Дашиев, Чимита Шанюшкина, Клавдия Шулунова, Буда-Ханда Дашиева болон бусад эхилһэн байдаг. Даша-Доржо Бальжинимаевич ябан ошон багшалха бэлигтэй байһанаа ойлгоно. Тиигэжэ мүнөө үедөө улас түрэдөө мэдээжэ хэдэ хэдэн бүлгэмүүдые анхан байгуулагшадай тоодо ороһон хүн юм. Нэрлэбэл: Захааминай аймагта дуу хатарай арадай «Санага», Улаан-Үдэ хотын 24-хи лицейн «Наадан дээрээ», Дээдэ-Ивалгын соёлой байшангай «Булагхан» гэһэн ансамбльнууд. Энээнһээ гадна Мухар-Шэбэрэй аймагай Суулгын, Үбэр-Байгалай арадуудай заншалта урлалай, Дээдэ-Ивалгын, Доодо-Ивалгын, Ивалгын һургуулинуудта ажаллаа. Тэрэнэй хүдэлһэн бүхы газар нютагуудта баяртай үлэһэн шибинарынь дулааханаар дурсажа ябадаг байха юм.

Даша-Доржо Бальжинимаевич түрэл дайдаяа, түрэһэн тоонто нютагаа, эхэ эсэгэеэ, нютагайнгаа арад зониие дуундаа дурсажа ябаал даа. Мүнөөшье Буряадай радиогой алтан жасада тэрэнэй хоолой үлэнхэй, байд гээд лэ зэдэлжэ байдаг. Дуулахадань тэрэниие түрүүшын абяанһаа алдангүй танидаг, арад зомнай мэргэн, «Алтан гургалдай» гэжэ дэмы нэрлээгүйл даа.

Дуулахын хажуугаар хатарта бэрхэ бэлэй. Олон хатарнуудые өөрөө зохёон найруулһан байдаг. Үгэнүүдые бэшээд, хүгжэм тааруулха. Богонёор хэлэбэл хамагые хуу шадаха хүн байгаал даа. Энээнһээ гадна энхэргэн эсэгэ байгаа, дүрбэн үхибүүдтэй, долоон аша зээнэртэй. Оросой Холбооной болбосоролой эрхим Валентина Гырыловна нүхэртэеэ үри хүүгэдтээ һайн һайхан гэр бүлын үльгэр жэшээ боложо һуугаа. Гэр бүлын шуулга байгуулаа бэлэй. Сарьян хүбүүн Сэбжэна басаганиинь эсэгынгээ хэрэг үргэлжэлүүлэн, соёлой дээдэ һургуули дүүргэһэн, нүгөө хоёрынь эжынгээ хэрэг үргэлжэлүүлэн багшанар болоо. Аша зээнэр болохо Аюша, Лубсан-Даша, Цындема гурбан арадай дуунуудые зохидхоноор гүйсэдхэжэ байдагууд.
Даша-Доржо Бальжинимаевичын наһанай намтар харуулһан "«Даша-Доржо Базаров. Алтан гургалдай. Намтар. Зохёолнууд. Дурсалганууд» гэжэ ном хэблэгдэжэ гараа. Тэрэ ном соо олон гэрэл зурагууд, шүлэг, дуунууд ороо, суг ажаллаһан нүхэдэйнь дурсалганууд бии. Үшөө тиихэдэ нютагайнгаа мэдээжэ хүнүүд болон нютаг, байгаали болон үзэсхэлэнгүүд тухай тэрэнэй өөрөө бэшэһэн хүдэлмэринүүд ороо. Энэ номые Валентина Гырыловна Базарова болон Сэбжэн Дашидоржиевна Доржиева хоёр бүридхэн согсолжо хэблэлдэ бэлдэһэн байха юм.