Цыдыпова Саяна

Саяна Цыдыпова Мухар-Шэбэрэй аймагай Хушуун-Үзүүр тосхондо түрэжэ, Хушуун-Үзүүрэйнгээ дунда hургуули дүүргэhэн. Ленинградай гүрэнэй театрай, хүгжэмэй ба кинематографиин дээдэ hургуулида орожо hуралсахынгаа урда Саяана «Талын наран» гэжэ арадай театрай найруулан табигшаар хүдэлhэн. Хүдөөгэй тайзан дээрэ табигдаhан Х. Намсараевай «Тайшаагай ташуур» зүжэгтэ бүри эдирхэн басаган Долгор хатанай роль гүйсэдхэhэн байна. Хэдэн жэл үнгэрhэнэй удаа энэл ролёо Буряад татрай тайзан дээрэ дахин наадаха саг ерээ.
Тон hайн гадаада түхэлынь, уян матархай хүдэлсэнь, түрэлхиинь бэлиг — эдэ бүгэдэнь Даримые харагшадай ба театрай шүмжэлэгшэдэй анхарал, hонирхол эрхэбэшэ татанхай. Зүжэгшэн мэргэжэлтэ эрхим hургуули гаранхай байhанайхи, тайзанда байгуулха дүрэнүүдээ дүүрэн хэмжээтэйгээр, үнэншэмээр бэелүүлжэ шададаг.
Саяана тайзан дээр түрүүшынхиеэ гараhанаа ходо дурсадаг. Жэшээлхэдэ, Мафунэ Ямомотын «Бүдүүн хүзүүн» соо жара наhатай Фурумати хүгшэнэй роль. Тэрэ гэhээр удха ехэтэй уран бэелүүлгын хэмжээгээр удха ехэтэй рольнуудые гүйсэдхөө: К. Гоцциин «Буга-хаан» соо Буга, Г. Лоркын «Шуhата түрэ» соо Бэри, Н. Дамдиновай «Гэсэр» соо Алма-Мэргэн, Б. Гавриловай «Чингисхаан» соо Есүй, К. Гольдониин «Хоёр эзэдэй зараса» соо Зараса.
С. Цыдыпова Б. Эрдынеевэй «Дамдин лама» соо гол геройнуудай нэгэн Джурмаагай рольдо наадаа. Тус зүжэг Елена-Гура хотодо үнгэрhэн Бүгэдэ Польшын театрнуудай 2-хи нааданда хабаадалсаа.
Хори-буряадуудай I Петр хаанда ошоhоной 300 жэлэй ойдо зорюулагдаhан Г. Башкуевай «Зуун жэлнүүдэй уулзуурта» гэжэ зүжэгтэ Саяана Чойбалсановна хори-буряад зоной ерээдүйн түлөө ами наhаяа үгэhэн Эреэшхэн удаганай рольдо наадаа. Арадай түлөөлэгшэдэй замда ябаhан сагта энэ басаган бүхы наhанайнгаа гэмэ шадал хүсэеэ гарган, суг ябаhан зонойнгоо хамаг бэрхэшээлнүүдые дабажа, хори буряадуудта эрхэ олгоhон хаанай зарлиг угсаата газартаа абаашахыень хүсэлөө ха юм.
С. Эрдэнын «Хойто наhандаа уулзахабди» гэhэн зүжэг соо юрын буряад басаган Цэвэлмаагай ролиие тэрэнэй газар дээрэхи баяртайнь, hааташагүй уйдхартайнь илгаагүй үнэншэмөөр, гүнзэгыгөөр наадаhан ушарынь зүжэгшэнэй тон урагшатай, аза талаантай ажал болоо. 2001 ондо энэ ролиингоо түлөө Монгол Уласай Гүрэнэй шанда хүртэhэн юм.
Үшөө нэгэ шата дабаhан ажалынь гэбэл Б. Эрдынеевэй «Япон Долгор» соо Долгорой дүрэ бэелүүлhэн ушарынь. Долгор, ухаан бодолдоо эсэргүүсэн, дайнда унаhан үбгэнэйнгээ үхэлтэй эбсэнэгүй, баряанда абтаhан япон сэрэгшэ Асаки Тосио тэрээнтэйнь тон адли байна ха юм. Инаг дуран ба үнэн сэхэ байлга тухай гашуудалта туужа зүжэгшэнэй доторой гүнзэгы мэдэрэлнүүдээр дүүргэжэ, бэелүүлэн гаргаhан эхэнэрэй дүрэ харагшые хайхарамжагүй үлэхын аргагүй болгоно.
Мүн Б. Брехтын «Һохор сагаанай сэнтэй сэдьхэлэй дуун» соохи Дженни-Малиныншье роль тон hонирхолтой hэн, хэдышье найруулагшын тэрээндэ хэлэхэ үгэ үсөөнөөр үгэбэшье hаань, зүжэгшэн өөрынгөө ухаан бодол, тайзан дээрэ харуулжа шадаха урин налгай, өөрсэ талархама аяг зангаа түгэс хэрэглэжэ шадаа.
В. Шекспирэй «Макбед» зохёолой римейк (өөрсөөр дабталга) болохо зүжэг соохи Максармаа хатанай (леди Макбед) рольдо наадаhанай түлөө Барнаул хотодо үнгэрhэн театрнуудай можо нютагууд хоорондын «Сибириин залгаа аян» гэhэн нааданай тусхай шэглэлээр «Эхэнэр хүнэй эрхим роль» гэhэн шанда хүртэhэн байна. Мүн энэл ролёороо Москвада үнгэрэhн «Алтан баг» гэhэн нааданда зүжэгшэн хабаадаhан юм.
2009 ондо буряад театрай тайзан дээрэ Ц. Бальжанов ба А. Вязниковцев хоёрой зохёоhон «Гэгээрэлэй зам» гэжэ зальбаралта зүжэг Ц. Бальжанов өөрөө табяа hэн. Эндэ С. Цыдыпова гансата хоёр — Ешин-Хорло хандамаагай ба Эхын рольнуудта наадаhыень, Москвада үнгэрхэ «Алтан баг» нааданда абаашахаар зууршалагдаа юм.
Саяана Цыдыпова 2008 оной ноябрь hарада Франциин Канны хотодо үнгэрhэн «Россиин соёл уралалай ба киногой туйлалтанууд» гэhэн харалгада хабаадалсажа, театрайнгаа «Түрын дүхэриг» гэжэ зүжэг тэндэ табихада, үлеэн басагадай нэгыень наадаа. Тэрэ Н. Бестужевай нэрэмжэтэ ГРДТ-н табиhан «Бөөгэй зүүдэнүүд» гэhэн зүжэгтэ хабаадалсажа, тэрэнээ харуулхаяа Америкэ хүрэтэр ошоо, мүн Республикын хүүхэлдэйн театрай Р. Акутагавын «Һүлдын орон зай» гэhэн шэнэ зүжэгтэ наадалсаа. Саяана Чойбалсановнагай бэелүүлhэн дүрэнүүд тэрэнэй мэргэжэлээрээ улам ехээр дээшэлжэ байhые, тэрэнэй зохёохы шэрэ будагуудай элбэг баяниие гэршэлнэ.
Мүнөө үедэ зүжэгшэн зохёохы ажалайнгаа үндэртэ хүрэнхэй гэжэ тэрэнэй бэелүүлhэн рольнууд харуулна: А. П. Чеховэй «Хайлгана» соо Маша, «Бальжан хатан» соо Харахан, А. Вампиловай «Нугаhанай агнуури» соо Вера г. м. зүжэгшэнэй репертуарта мүн иимэ рольнууд оронхой: «Төөригдэhэн хуби заяан» соо Жалма, «Тэнэгэй наманшалал» соо Эзэн эхэнэр, «Лир хаан» соо Корделия, «С.С.С.Р.» соо Бэлбэhэн эхэнэр, «Хокусайн аягтай зурагууд» соо О-Хяку, «Турандот» соо Скирина, «Манкурт» соо Наян-Наваа, «Гамлед» соо Гертруда болон үшөө олон ондоо рольнууд.