Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Шойдагбаева Галина
- Буряадай гүрэнэй СССР-эй арадай зүжэгшэн Г. Ц. Цыдынжаповай нэрэмжэтэ оперо болон баледэй академическэ театрай гол дуушан, Зүүн-Сибириин соёлой дээдэ һургуулиин багша, профессор
- СССР-эй арадай зүжэгшэн
- Ронкорониин шангай лауреат (алтан медаль) XXIII Уласхоорондын мүрысөөнэй «Вердиевские голоса» (Итали, Буссето хото, 1983)
- Дуушадай уласхоорондын мүрысөөнэй лауреат (мүнгэн Гран-при), (Франци, Тулуза хото, 1985)
- Чио-Чио-санай роль эрхим гүйсэдхэгшэдэй Уласхоорондын мүрысөөнэй Лауреат (Япони, Токио хото, 1986)
- М. Глинкын нэрэмжэтэ Бүхэсоюзна дуушадай мүрысөөнэй дипломант (Минск, 1981)
- Буряад Уласай гүрэнэй шангай лауреат
- Ленинскэ комсомолой шангай лауреат
- Буряад Уласай Хүндэтэ эрхэтэн (2005)
- Арадай Хани Барисаанай орденой кавалер (2006)
- Дэлхэйн түүхэдэ нэрэеэ мэдүүлһэн хүгжэмтэ театрнуудай гайхамшагта ажал ябуулагшадта олгогдодог «Домог» гэһэн нэрэ зэргэдэ хүртэгшэ. (Москва, 2016 оной арбан нэгэн һара)
Галина Бадмажаповна Шойдагбаева 1953 оной июлиин 5-да Яруунын аймагай Нарһата тосхондо түрөө.
Эхэнь, Хандажап Цыреновна Дашиева, баһал аргагүй гоёор дууладаг байһан. Галина Базаржаповнагай дүү басаган Татьянын мүн лэ һайхан хоолойгоороо суурханхайнь мэдээжэ.
Галина Шойдагбаевагай (уянгата-драматическа сопрано) П. И. Чайковскийн нэрэмжэтэ Улаан-Үдын дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулида һурахаяа ерэхэдэ, РСФСР-эй арадай зүжэгшэн Надежда Казаковна Петрова энээхэн басаганда оперын ерээдүйн одые гансата адаглаадхёо. Энэ һургуулияа дүүргээд, Н. А. Римский-Корсаковай нэрэмжэтэ Ленинградай гүрэнэй хүгжэм дуунай дээдэ һургуулида профессор Тамара Дмитриевна Новиченкын уран дуунай хэшээлнүүдые шагнажа, дуунай олон янзын оньһондо, аргануудта һуража гараа.
Ленинградай дээдэ һургуули дүүргээд, Львов хотын И. Франкогой нэрэмжэтэ оперо болон баледэй академическэ театрта гол дуушанаар хүдэлхэдөө, уянгата-колоратурна репертуарай гол партинуудые гүйсэдхөө. Мүнөө багшань, Т. Д. Новиченко, Санкт-Петербургын хүгжэм дуунай дээдэ һургуулиин дуунай кафедрын профессорээр хүдэлнэ. Жэл бүхэндэ энэ суутай багша Россида болон Германида, Чехи, Словаки, Польшо, Урда-Солонгос, Шотландида олон мастер классуудые харуулдаг. Хүгжэм дуунай дээдэ һургуулида Т. Д. Новиченко аяар 50 гаран һурагшадые хүмүүжүүлжэ, тэдэнь Санкт-Петербургын, Россиин, СНГ-эйн болон олон хари гүрэнүүдэй мэдээжэ оперно театрнуудта хүдэлдэг. Тэдэнэй дунда уласхоорондын мүрысөөнүүдэй лауреадууд, тоолобол: Е. Устинова, Г. Шойдагбаева, Т. Шойдагбаева, Е. Миртова, М. Шагуч, А. Нетребко, Т. Павловская, И. Матаева, И.Джиоева, В. Джиоева, Е. Садовникова болон бусад болоно.
Түрүүшын амжалта — Галина Шойдагбаева 1981 ондо Минскдэ үнгэрһэн М. Глинкын нэрэмжэтэ дуушадай Бүхэсоюзна мүрысөөндэ дипломант боложо алдаршаа.
1982-1983 онуудта дэлхэйдэ мэдээжэ «Ла Скала» театрта СССР-эй 5 дуушадай дунда оролсожо, энэ театрта мэргэжэлээ мүлихэ азатай байгаа. Джульетта Симионато өөрөө Галина Шойдагбаевада хэшээл үгэдэг һэн. Тиихэдэ Галина Шойдагбаевагай уласхоорондын мүрысөөнүүдтэ хабаададаг үень эхилжэ байгаа. 1983 ондо Италиин Буссето хотодо «Вердиевские голоса» гэһэн Уласхоорондын XXIII мүрысөөндэ Ронкорониин шангай лауреат боложо, алтан медальда хүртөө.
1985 ондо Франциин Тулуза хотодо үнгэрһэн Уласхоорондын дуушадай мүрысөөндэ мүнгэн Гран-придэ хүртэжэ, лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртөө, үшөө тиихэдэ 1986 ондо Япониин Токиодо үнгэрһэн Чио-Чио-санай роль эрхим гүйсэдхэгшэдэй дунда Уласхоорондын мүрысөөнэй лауреат болоо.
1980-1990 онуудта Галина Шойдагбаева түрэл буряад оперо болон баледэйнгээ театрта сопрано хоолойн репертуар абаад ябадаг һэн. Тэрэ хари гүрэнэй болон оронойнгоо классигуудай бүтээлнүүдые гүйсэдхэжэ, үндэр амжалтануудые туйлаһан байна. Олон зон тэрэнэй уянгата хоолой шагнаха гэжэ зорюута театр ерэдэг һэн. Жэшээлхэдэ, Вердиин «Отелло» соо Иолантын, Бизен «Кармен» соо Микаэлын, М. Фроловай «Энхэ-Булат батор» соо Арюун-Гоохон, Бородинай «Князь Игорь» соо Ярославнын, Чио-Чио-сан, Пуччиниин Тоска ба Турандот, Вердиин «Аида» соо Аида, «Трубадур» соо Леонора, Чайковскийн «Пиковая дама» соо Лиза, Масканьягай «Сельская честь» оперо соо Сантуцциин, Беллиниин «Норма» соо Норма, Анатолий Андреевэй «Гэсэр» соо Урмай-Гоохон г. м. болоно. 30-аад рольнуудые Галина Шойдагбаева гүйсэдхэһэн, тэрэ тоодо, нэгэнтэ бэшэ Галина Шойдагбаева сопрано хоолойгоор Вердиин «Реквием» оперодо дуулаһан байдаг.
Галина Шойдагбаевагай оперодо дуулаха байхада, хүн зоншье олон байдаг, харагшадта ехэ баярладаг юм. Иимэ һайхан хоолойтой дуушан Галина Шойдагбаева нютагаархидайнгаа сэдьхэл баясуулжа, урма зоригынь бадараажа ябана. Иимэ дуушадай байһан сагта оперо, баледэй театршье хүгжэн һалбаржа байхал даа.
Шүүмжэлэгшэд нэгэн дуугаар Галина Шойдагбаевагай бэлиг үндэрөөр сэгнэдэг юм. «Ирагуу һайхан хоолой, гүйсэдхэхэ шадабари, уран хурса бэлиг, хүгжэмдэ онсо һонор» гэхэ мэтэ шанар шэнжэнүүдыень Ленинградай хүгжэм дуунай дээдэ һургуулиин хүгжэмэй багша Т. Мелентьева тэмдэглээ. Дуулаха, үгүүлхэ аялгые тааралдуулха гээшэ дуушан хүнэй мэргэжэлэй ехэ шадабари гэршэлнэ гэжэ хүгжэм шүүмжэлэгшэ Т. М. Матханова тэмдэглэһэн байдаг.
Театр шүүмжэлэгшэ С. Коробков сопрано хоолойтой Галина Шойдагбаевае шагнаад, хоолойнь һайханиие ехэ сэгнэһэн юм. Итальян аялгатайгаар дууладаг, нэгэ шагнаа һаа, хэзээдэшье мартахаар бэшэ хоолойтой, аргагүй ехэ бэлигтэй байна гэһэн сэгнэлтэ үгөө («Театральная жизнь», № 15, 1989 он).
Түрүүшын ариһаа хүнэй дура сэдьхэл буляадаг гэжэ Ярославнын парти дуулахыень шагнаһан шүүмжэлэгшэ Н. Ончурова тэмдэглээ.
Дуушанай дууладаг дуунууд, аринууд, романснууд олон даа. Бүхы сэдьхэлээрээ оролдожо дуулажа байһаниинь эли мэдэрэгдэдэг. Шагнагшадай зүрхэ сэдьхэлэй хүбшэргэй дайрадаг. Гуша гаран жэлэй хугасаада СССР-эй арадай зүжэгшэн Галина Шойдагбаева дуунай олон наада харагшадтаа бэлэглээ. Галина Шойдагбаевае Италиин, Франциин, Швейцариин, Монголой, Хитадай, Солонгос ороной, Японой, Америкын харагшад шагнаһан, халуун альга ташалгаар угтаһан байна гээшэ.
1988 онһоо дуушан П. И Чайковскийн нэрэмжэтэ Улаан-Удын дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулида багшална. 1993 онһоо Галина Шойдагбаева Зүүн-Сибириин соёл урлалай гүрэнэй академидэ (мүнөө соёлой дээдэ һургуули) багшална. 1996 ондо тэрээндэ профессорой нэрэ зэргэ олгогдоо. Дуушадые бэлдэдэг кафедрада байгуулагдаһан сагһаань хүдэлнэ. Оперын дуушан болохо залуушуулые һургажа, Галина Шойдагбаева Буряад Уласай урлал хүгжөөлгэдэ горитой хубитаяа оруулна. Харагшад хоолойгоорнь бэлигтэй багшын шабинар гэжэ тухайлдаг, танидаг, сэгнэдэг юм. Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн Лариса Соковикова, Буряад Уласай арадай зүжэгшэд Марина Коробенкова, Вера Васильева, филармониин дуушан Татьяна Пастухова гэгшэд суута дуушанай бэлигтэй һурагшад болоно. Олон һурагшадынь эрхүүдэ, Яхадта, Хабаровскада, Владивосток ходото хүдэлнэ. Юлия Шорхоева шабинь Байгалай уласхоорондын конкурсдо дипломдо хүртөө. Галина Шойдагбаева хорин жэлээ багшын ажалда дэмы зорюулжа ябана бэшэ гэжэ тобшолмоор.
Эдэбхитэй, урагшаа һанаатай Галина Бадмажаповна республикын хэмжээ ябуулгануудта дуратайгаар хабаададаг. 2011 ондо СССР-эй арадай зүжэгшэн Холбоотой уласай соёлой яаманай сайд А. А. Авдеевые угтамжын нааданда хабаадаа. Россиин бүридэлдэ Буряад ороной ороһоор 350 жэлэй ойдо зорюулагдаһан, В. В. Путинай ерэхэдэ табигдаһан наадан-тоглолтодо тэрэ хабаадаа. Тоолохо болоо һаа, олон даа. Москвада, Улаан-Баатар хотодо болоһон харюусалгата, тоосоото наадануудта уригдажа, һайхан хоолойгоороо шэмэглэдэг.
СССР-эй арадай зүжэгшэн, суута дуушан Галина Шойдагбаева хоолойнь хонгёо, дуулаһан зандаа. Харагшад, нютагаархиднай Галина Шойдагбаевагай дуулахые хододоо шагнаха дуратай, хүлеэжэ байдаг гээшэ.
Эхэнь, Хандажап Цыреновна Дашиева, баһал аргагүй гоёор дууладаг байһан. Галина Базаржаповнагай дүү басаган Татьянын мүн лэ һайхан хоолойгоороо суурханхайнь мэдээжэ.
Галина Шойдагбаевагай (уянгата-драматическа сопрано) П. И. Чайковскийн нэрэмжэтэ Улаан-Үдын дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулида һурахаяа ерэхэдэ, РСФСР-эй арадай зүжэгшэн Надежда Казаковна Петрова энээхэн басаганда оперын ерээдүйн одые гансата адаглаадхёо. Энэ һургуулияа дүүргээд, Н. А. Римский-Корсаковай нэрэмжэтэ Ленинградай гүрэнэй хүгжэм дуунай дээдэ һургуулида профессор Тамара Дмитриевна Новиченкын уран дуунай хэшээлнүүдые шагнажа, дуунай олон янзын оньһондо, аргануудта һуража гараа.
Ленинградай дээдэ һургуули дүүргээд, Львов хотын И. Франкогой нэрэмжэтэ оперо болон баледэй академическэ театрта гол дуушанаар хүдэлхэдөө, уянгата-колоратурна репертуарай гол партинуудые гүйсэдхөө. Мүнөө багшань, Т. Д. Новиченко, Санкт-Петербургын хүгжэм дуунай дээдэ һургуулиин дуунай кафедрын профессорээр хүдэлнэ. Жэл бүхэндэ энэ суутай багша Россида болон Германида, Чехи, Словаки, Польшо, Урда-Солонгос, Шотландида олон мастер классуудые харуулдаг. Хүгжэм дуунай дээдэ һургуулида Т. Д. Новиченко аяар 50 гаран һурагшадые хүмүүжүүлжэ, тэдэнь Санкт-Петербургын, Россиин, СНГ-эйн болон олон хари гүрэнүүдэй мэдээжэ оперно театрнуудта хүдэлдэг. Тэдэнэй дунда уласхоорондын мүрысөөнүүдэй лауреадууд, тоолобол: Е. Устинова, Г. Шойдагбаева, Т. Шойдагбаева, Е. Миртова, М. Шагуч, А. Нетребко, Т. Павловская, И. Матаева, И.Джиоева, В. Джиоева, Е. Садовникова болон бусад болоно.
Түрүүшын амжалта — Галина Шойдагбаева 1981 ондо Минскдэ үнгэрһэн М. Глинкын нэрэмжэтэ дуушадай Бүхэсоюзна мүрысөөндэ дипломант боложо алдаршаа.
1982-1983 онуудта дэлхэйдэ мэдээжэ «Ла Скала» театрта СССР-эй 5 дуушадай дунда оролсожо, энэ театрта мэргэжэлээ мүлихэ азатай байгаа. Джульетта Симионато өөрөө Галина Шойдагбаевада хэшээл үгэдэг һэн. Тиихэдэ Галина Шойдагбаевагай уласхоорондын мүрысөөнүүдтэ хабаададаг үень эхилжэ байгаа. 1983 ондо Италиин Буссето хотодо «Вердиевские голоса» гэһэн Уласхоорондын XXIII мүрысөөндэ Ронкорониин шангай лауреат боложо, алтан медальда хүртөө.
1985 ондо Франциин Тулуза хотодо үнгэрһэн Уласхоорондын дуушадай мүрысөөндэ мүнгэн Гран-придэ хүртэжэ, лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртөө, үшөө тиихэдэ 1986 ондо Япониин Токиодо үнгэрһэн Чио-Чио-санай роль эрхим гүйсэдхэгшэдэй дунда Уласхоорондын мүрысөөнэй лауреат болоо.
1980-1990 онуудта Галина Шойдагбаева түрэл буряад оперо болон баледэйнгээ театрта сопрано хоолойн репертуар абаад ябадаг һэн. Тэрэ хари гүрэнэй болон оронойнгоо классигуудай бүтээлнүүдые гүйсэдхэжэ, үндэр амжалтануудые туйлаһан байна. Олон зон тэрэнэй уянгата хоолой шагнаха гэжэ зорюута театр ерэдэг һэн. Жэшээлхэдэ, Вердиин «Отелло» соо Иолантын, Бизен «Кармен» соо Микаэлын, М. Фроловай «Энхэ-Булат батор» соо Арюун-Гоохон, Бородинай «Князь Игорь» соо Ярославнын, Чио-Чио-сан, Пуччиниин Тоска ба Турандот, Вердиин «Аида» соо Аида, «Трубадур» соо Леонора, Чайковскийн «Пиковая дама» соо Лиза, Масканьягай «Сельская честь» оперо соо Сантуцциин, Беллиниин «Норма» соо Норма, Анатолий Андреевэй «Гэсэр» соо Урмай-Гоохон г. м. болоно. 30-аад рольнуудые Галина Шойдагбаева гүйсэдхэһэн, тэрэ тоодо, нэгэнтэ бэшэ Галина Шойдагбаева сопрано хоолойгоор Вердиин «Реквием» оперодо дуулаһан байдаг.
Галина Шойдагбаевагай оперодо дуулаха байхада, хүн зоншье олон байдаг, харагшадта ехэ баярладаг юм. Иимэ һайхан хоолойтой дуушан Галина Шойдагбаева нютагаархидайнгаа сэдьхэл баясуулжа, урма зоригынь бадараажа ябана. Иимэ дуушадай байһан сагта оперо, баледэй театршье хүгжэн һалбаржа байхал даа.
Шүүмжэлэгшэд нэгэн дуугаар Галина Шойдагбаевагай бэлиг үндэрөөр сэгнэдэг юм. «Ирагуу һайхан хоолой, гүйсэдхэхэ шадабари, уран хурса бэлиг, хүгжэмдэ онсо һонор» гэхэ мэтэ шанар шэнжэнүүдыень Ленинградай хүгжэм дуунай дээдэ һургуулиин хүгжэмэй багша Т. Мелентьева тэмдэглээ. Дуулаха, үгүүлхэ аялгые тааралдуулха гээшэ дуушан хүнэй мэргэжэлэй ехэ шадабари гэршэлнэ гэжэ хүгжэм шүүмжэлэгшэ Т. М. Матханова тэмдэглэһэн байдаг.
Театр шүүмжэлэгшэ С. Коробков сопрано хоолойтой Галина Шойдагбаевае шагнаад, хоолойнь һайханиие ехэ сэгнэһэн юм. Итальян аялгатайгаар дууладаг, нэгэ шагнаа һаа, хэзээдэшье мартахаар бэшэ хоолойтой, аргагүй ехэ бэлигтэй байна гэһэн сэгнэлтэ үгөө («Театральная жизнь», № 15, 1989 он).
Түрүүшын ариһаа хүнэй дура сэдьхэл буляадаг гэжэ Ярославнын парти дуулахыень шагнаһан шүүмжэлэгшэ Н. Ончурова тэмдэглээ.
Дуушанай дууладаг дуунууд, аринууд, романснууд олон даа. Бүхы сэдьхэлээрээ оролдожо дуулажа байһаниинь эли мэдэрэгдэдэг. Шагнагшадай зүрхэ сэдьхэлэй хүбшэргэй дайрадаг. Гуша гаран жэлэй хугасаада СССР-эй арадай зүжэгшэн Галина Шойдагбаева дуунай олон наада харагшадтаа бэлэглээ. Галина Шойдагбаевае Италиин, Франциин, Швейцариин, Монголой, Хитадай, Солонгос ороной, Японой, Америкын харагшад шагнаһан, халуун альга ташалгаар угтаһан байна гээшэ.
1988 онһоо дуушан П. И Чайковскийн нэрэмжэтэ Улаан-Удын дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулида багшална. 1993 онһоо Галина Шойдагбаева Зүүн-Сибириин соёл урлалай гүрэнэй академидэ (мүнөө соёлой дээдэ һургуули) багшална. 1996 ондо тэрээндэ профессорой нэрэ зэргэ олгогдоо. Дуушадые бэлдэдэг кафедрада байгуулагдаһан сагһаань хүдэлнэ. Оперын дуушан болохо залуушуулые һургажа, Галина Шойдагбаева Буряад Уласай урлал хүгжөөлгэдэ горитой хубитаяа оруулна. Харагшад хоолойгоорнь бэлигтэй багшын шабинар гэжэ тухайлдаг, танидаг, сэгнэдэг юм. Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн Лариса Соковикова, Буряад Уласай арадай зүжэгшэд Марина Коробенкова, Вера Васильева, филармониин дуушан Татьяна Пастухова гэгшэд суута дуушанай бэлигтэй һурагшад болоно. Олон һурагшадынь эрхүүдэ, Яхадта, Хабаровскада, Владивосток ходото хүдэлнэ. Юлия Шорхоева шабинь Байгалай уласхоорондын конкурсдо дипломдо хүртөө. Галина Шойдагбаева хорин жэлээ багшын ажалда дэмы зорюулжа ябана бэшэ гэжэ тобшолмоор.
Эдэбхитэй, урагшаа һанаатай Галина Бадмажаповна республикын хэмжээ ябуулгануудта дуратайгаар хабаададаг. 2011 ондо СССР-эй арадай зүжэгшэн Холбоотой уласай соёлой яаманай сайд А. А. Авдеевые угтамжын нааданда хабаадаа. Россиин бүридэлдэ Буряад ороной ороһоор 350 жэлэй ойдо зорюулагдаһан, В. В. Путинай ерэхэдэ табигдаһан наадан-тоглолтодо тэрэ хабаадаа. Тоолохо болоо һаа, олон даа. Москвада, Улаан-Баатар хотодо болоһон харюусалгата, тоосоото наадануудта уригдажа, һайхан хоолойгоороо шэмэглэдэг.
СССР-эй арадай зүжэгшэн, суута дуушан Галина Шойдагбаева хоолойнь хонгёо, дуулаһан зандаа. Харагшад, нютагаархиднай Галина Шойдагбаевагай дуулахые хододоо шагнаха дуратай, хүлеэжэ байдаг гээшэ.