Егорова Лариса

Лариса Егорова 1949 ондо Бэсүүрэй аймагта түрэhэн юм. Буряад драмын театрта арбан найматай болоодүйдөө ерэhэн, ялас гэмэ бэлигтэй зүжэгшэн байhанаа удааншье болонгүй гэршэлhэн байха юм.

«Тэрэ үедэ ахамад найруулагша Федор Семенович Сахировай хүтэлбэрилжэ байhан Буряад драмын театрай студида hургуули дүүргэмсээрээ ерэhэнби. Бидэ гурбан залуушуул hэмди — би, Марта Зоригтуева, Цыден Цырендоржиев. Тэрэ дороо бидэ театрай репертуарта оролсообди. Ииигээд лэ зохёохы замни эхилhэн юм. Н. Бурлагай, И. Плахтинай „Звездочки южные“ гэhэн зүжэгда намда дүтэ Наташа гэжэ арбадахи классай hурагшын наранай гэрэл мэтэ ялас гэмэ hайхан рольhоо эхилээ. Би дуулааб, хатарааб!.. Театрта тогтоhон зохид байдал, суг хүдэлдэг аха нүхэдэй ажалдаа хандаса, тэдэнэй дүрбэн тэгшэ бэлиг, соёл урлалда үнэн сэхэ байдагынь маанарта ажабайдалдамнайшье, тайзан дээрэшье туhалдаг байгаа. Үргэлжэ тэдээндэ адли болохо гэhэн хүсэлтэй ябадаг hэмди», — гэжэ «Свободный полёт на крыльях мечты» (Улаан-Yдэ, 2002) гэhэн ном соогоо зохёохы замайнгаа эхи тухай Лариса Ильинична бэшэнэ.
Дуулаха, хатарха бэлигтэй Лариса Егорова түрүүшын зүжэгүүдhээ эдэ шадабаринуудаа шадамар бэрхээр тайзан дээрэ хэрэглэнэ. И. Абдулинай «Озорная молодость» гэhэн зүжэгтэ залуу агроном Сафиягай роль наадахадаа, дуулаха, хатарха бэлигээ одоошье харуулжа шадаа. А. Алексинэй «Мой брат играет на кларнете» гэжэ энеэдэнэй шогтой зүжэгтэ тэрэнэй наадаhан арбадахи ангиин hурагша Алина ямар уярмаар дуулана гээшэб! Ч. Лодойдамбын «Гарай табан хурган» гэжэ монгол зүжэгтэ Гэрэлэй дүрэ харуулхадаа, залуу зүжэгшэн бэлиг шадабариингаа үшөө нэгэ талые — тайзан дээрэ образуудые үнэншэмэ тодоор гаргаха шадабарияа, дуу хүгжэмдэ ехэ hонор байhанаа ялас гэмээр харуулаа.
Лариса Егорова ехэ түргэн тайзан дээрэ онсо бэлигтэй зүжэгшэн боложо тодороо. 1975 оной хабар театрай ахамад найруулагша Ф. Сахировай табиhан А. Салынскийн «Барабанщица» гэhэн зүжэгтэ түрүүшынгээ «одото» рольтой ушараа, энэнь — Нила Снижко. 1976 ондо манай театрай Москва хото нүүдэл нааданда ошоходо, «Барабанщица» гэжэ зүжэгынь шүүмжэлэгшэдэй үндэр сэгнэлтэдэ хүртэhэн байгаа.

«Би багшадаа, Оросой Холбооной арадай зүжэгшэн Фёдор Семенович Сахировта, Нила Снижкогой роль Илалтын 30 жэлэй ойн урда намда даалгаhандань амаргүй ехэ баярые хүргэдэгби. Тэрэ дээшээ дэгдэхэ гү, али сүмэрэн унаха хоёрой али нэгыень шэлэхэ боломжо намда үгэhэн болоно.Тус дүрэ намда зүжэгшэн болохо талаар шалгалта боложо үгөө» — гэжэ Лариса Егорова дурсалганууд соогоо хэлэhэн байдаг. 1976 оной июль hарада Москвадахи гастрольнууд тушаа тэрэ үеын сонинууд: «...Зүжэгэй амжалтатай табигдаhан ушар — Нила Снижкогой дүрэ гүйсэдхэгшэ Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн Л. Егоровагай зүжэгшэнэй аза. Тэрэнэй Нила зоригтойшье, эелдэр зөөлэншье, хэсүү бэрхэтэйшье. Харагшадай сэдьхэлээ хүдэлгэн геройн хуби заяа адаглан харахыень зүжэгшэн шадамар бэрхээр, нэгэ амин дээрээ наадана. Зүжэгэй автор А. Салынский элдэб театрнуудта энэ драмынгаа арбаад найруулгануудые хараhаншье hаа, Буряад драмын театрта „Барабанщицын“ нэгэл ондоохоноор, онсо маягтайгаар табигдаhандань сэдьхэлээ хүдэлгэhэн байха» — гэжэ бэшэhэн байдаг.

Лариса Ильинична Егоровагай зохёохы намтарта одото рольнууд ехэ олон байгаа. Эдэ хадаа Толгонай «Материнское поле» соо, Мао Цзедунай hамган Цзян Цинь Батожабайн «Катастрофа» соо, Софья М. Горькийн «Последние» соо, Агазия «Не бросай огонь, Прометей» соо, Бальжан хатан Д. Эрдынеевэй нэгэ нэрэтэ драма соо, Медея, Аркадина, Филумена Мартурано,.. үшөө тиихэдэ И. Друцын «Залуугаймнай шубууд» соо Долгор хээтэй.

Ч. Айтматовай «Материнское поле» гэжэ зүжэг тухай «Ленинградская правда» сонин иигэжэ бэшэhэн юм:
«Лариса Егорова монозүжэг шахуу наадажа, тайзан дээрэ бии боломсоороол анхарал татана, өөрын геройе Эхэ ороной hүлдэ болотор хүндэтэй болгоно. „Түрэлгэ“, „Инаг дуран“, „Yзэн ядалга“, „Урбалта“, „Yхэл“ гэhэн ойлгосонууд эндэ гүн ухаанай зүйлнүүд боложо гарана».

«Минии зохёохы замда үшөө нэгэ шухалын шухала шата — Доржо Эрдынеевэй „Бальжан хатан“ гэжэ зүжэг болоно. Энэ зүжэгтэ юрэ бусын абьяастай тайзанай урашуул сугларhан юм: Михаил Елбонов, Нина Токуренова, Доржо Сультимов, Баста Цыденов, Чимит Ринчинов. Зориг бадаруулмаар, урматайгаар hорилго бэлэдхэлээ хэдэг байгаабди. Амаргүй нягтаар рольнууд дээрээ ажал ябуулагдадаг hэн. Энэ зүжэгтэеэ бидэ бүхы республикаараа, холо саагууршье ябаhан байнабди. Хаанашье минии Бальжан хатаниие үндэhэтэнэй герой шэнги угтадаг байгаа», — гэжэ Лариса Ильинична хэлэдэг.

Лариса Ильинична «Дангина» гэhэн өөрын театр нээжэ, Б. Гавриловай «Техника любви кочевников», Ж. Ануягай «Медея» гэжэ зүжэгүүдые табижа, Медея гэжэ хэтэрхэй, аймшагтай эхэнэрэй дүрэ (эгээ дуратай рольнуудайгаа нэгые) наадаhан байгаа. Энэ рольдоо актриса бүхы арга шадабарияа хэрэглэжэ шадаа.

Чеховэй «Хайлгана» соохи Аркадина.
«Энэ рольдо хүртэхэ гэжэ,.. угаа олон жэлнүүдэй туршада арай шамай өөрөө хүрэhэн хүнби гэжэ хэлэжэ болоно... Аркадина — ёhотой зүжэгшэн, актриса. Хододоол хамаг юумэнэй урда, түрүү байжа hуранхай. Хоёрдохи роль гэжэ үзэн ядадаг, Алдар суутай зүжэгшэн гэжэ бидэ тэрэнииие тайлбарилаабди... Ёhоороо, юуншьеб даа намда дүтэ байгаа, гэбэшье наадан соогоо энэ тэрыень татажа эли гаргахашье ушар байдал ерэдэг hэн», — гэжэ Лариса Ильинична хэлэhэн байдаг.

Чеховэй «Хайлгана» — орёо, хүндэ драматургическа материал болоно: тэрэнэй доторхи зүйлынь ганса үгэнүүдэй удха бэшэ, харин геройн сэдьхэлэй (психологическа) байдал мүн. Чехов энээнээ дуран тухай зүжэг гэжэ бэшэhэн. Эндэнь, харин, жаргалтай инаг дуран үгы, бэе бэеэ ойлгохогүйдөө булта ядарна. Зүжэгтэ амаргүй бэрхэ зүжэгшэдэй бүлэг бүридхэгдөө. Лариса Егорова Аркадинагай роль наадаха табисууртай байгаа гэжэ hанахаар hэн. Сэбэр hайхан нюур шарайтай, зохид бэе шэнжэтэй, үнэхөөрөө, аргагүй ехэ актриса, тайзан дээрэшье, юрын ажабайдалдаашье, хүбүүнтэеэ, нүхэртэеэ харилсахадаашье. Тэрэнэй партнёр — мэдээжэ зохёолшон Тригорин (Михаил Елбонов), ходо өөрынгөө ажаглалтануудые блокнодтоо бэшэжэл ябана — зориггүйшэг, зүгөөр тэрээндэшье зүрхэ сэдьхэлэй ульhан нэгэ-нэгэ бии болодог. Уран зохёолшо Тригорин найзаяа хамта ябая гэжэ Аркадинагай үгэдөө оруулжа байhан сценэ ямар эрхим hайнаар наадагдаhан гээшэб!

Һүүлшын жэлнүүдэй ехэхэн ажал гэхэдэ, Д. Мэндсайхан гэжэ монгол залу уран зохёолшын зүжэгтэ Эхын дүрэ. Үхибүүдэйнгээ ерээдүй тухай ами бэеэ хайрлангүй бодолгото болоходоо, монологуудтаа ямар ехэ, сэдьхэлэй хүбшэргэй дайрама, зүйлнүүдые оруулна гээшэб!

2009 ондо, Лариса Ильиничнагай ойн баярта, Владимир Ильич Кондратьев Эдуардо де Филиппо гэжэ итальян драматургын зохёолоор «Женщина, не знавшая слез» гэhэн зүжэг, өөрөө буряад хэлэндэ оршуулжа, табиhан байна. Ехэ удхатай, гэхэтэй хамта шогтой ёгтой, ами бэеэ хайрлангүй шунгадаг инаг дуран тухай. Лариса Егоровагай гүйсэдхэhэн Филумена Мартурано гэжэ гол геройн хатуухан хуби заяан хадаа зүжэгшэн олон мянган харагшадай дура сэдьхэлые дууhан буляаха шэдитэеэ зандаа, ямаршье роль ялас гэмээр наадаха хүсэтэй, шадалтай гэжэ эли байгаа.

2013 оной июниин 26-да молдаван драматург Ион Друцын «Залуугаймнай шубууд» гэhэн зүжэгөөр Оросой Холбооной урлалай габьяата ажал ябуулагша Ювеналий Калантаровай (Москва) найруулгын премьерэ болоhон байна. Николай Шабаев Ион Друцын зүбшөөлөөр энэ зүжэгые бүхыдэнь Буряадай хүдөө тосхоной ажабайдалда оруулан, буряад хэлэндэ оршуулhан юм. Зүжэг соо Лариса Егоровагай гасаланта хуби заяатай Долгор хүгшөөдэй ори гансаараа хуушан гэрхэн соо байдаг, харахада хатуу шэрүүн, бэедээ хэнииешье дүтэ хүргэдэггүй хүн аад, үнэн дээрээ, өөрынгөө угай, бүлын, «Хараасгайн гол» тосхонойнгоо эгээл шухала хүн, урданай ба мүнөөнэй байдал холбохо утаhаниинь боложо үгэнэ. Аха үеын энэ эхэнэр хамтаралай үедэ дайралдаhан зоболон уйдхарые, дайнай хатуу шэрүүн сагые ээм дээрээ даажа гараhаншье hаа, хойшолонгынь — мүнөөшье болотор нютагаархидайнь дунда үзэгдэжэ ябаhан үйлэ ушаралнуудта хату, хүйтэн сэдьхэлтэй болоогүй, тосхонойнгоо hэшхэл боложо тодорhон хүн байба. Зүбшэл абахаяа, туhа эрихэеэ колхозой ажалшад, уйдхарта дарагдаhан сэрэгшын бэлбэhэн hамганшье, үритэй болохоёо хүсэhэн аад, шададаггүй эхэнэршье тэрээндэ ерэнэ. Хүн бүхэндэнь зүбшөөлэй, найдалай үгэнүүдые оложо, сэдьхэлдэнь зориг түрүүлнэ. Долгор хээтэйдэ гэрэйнь тооноhоо гаража байhан утаахан нютаг нугадань, хэзээ сагтаа юм, нэрэ үгэhэн хараасгайханууд — залуу наhанай, Эхэ орондоо дуранай, тэрэниие оршон тойрон байhан бүхы юумэнэй hүлдэ тэмдэг болоно. Он жэлэй ошохо бүри хүн үтэлхэ тээшээ ажамидаралаа шэнээр ойлгодог, нюдэнэйнь урдуур тэрэнэй наhанай гол шатанууд: бага балшар наhан, эдир наhан, залуу наhан «жэрылдэн үнгэрнэ». Долгор хээтэйн дүрэ гүн ухаанай, юртэмсые үзэхэ үзэл шэглэлтэй, олон юумэн тухай бодолгото болохые уряална... Тэрэ сэдьхэлэй хүбшэргэй дайрана, энэ алтан дэлхэйдэ хүн гээшэ хододоо мүнхэ байха бэшэ гэжэ ойлгуулна.

Лариса Егорова 50 жэл тайзан дээрэ, театрта. Олон зүжэгүүд, олон рольнууд. Дүрэ бүхэнэйнгөө онсо шэнжые оложо шададаг, наадаhан роль бүхэниинь харагшадай зүрхэ сэдьхэл хүдэлгэhэн, хүдэлгөөhэн зандаа. Зүжэгшэнэй наhанай зам, зохёохы зам тухайнь бодомжолходо, үшөө дахин наадаhан рольнуудыень ухаандаа оруулан, хүнэй нюдэндэ харагдадаггүй ажалайнь тала тухайнь бодомжолнош, иимэ үгэнүүд эзэлүүдгүй hанаанда ерээдхинэ: «Эршэтэйгээр хүдэлдэг хүнүүд лэ урлал гээшые урагшань ябуулдаг».