Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Дашиев Дугаржап
- Буряадай гүрэнэй СССР-эй арадай зүжэгшэн Г. Цыдынжаповай нэрэмжэтэ оперо болон баледэй академическэ театрай солист (1969-2003)
- Буряадай АССР-эй габьяата зүжэгшэн (1972)
- Буряадай АССР-эй арадай зүжэгшэн (1973)
- РСФСР-эй габьяата зүжэгшэн (1976)
- РСФСР-эй арадай зүжэгшэн (1979)
- СССР-эй арадай зүжэгшэн (1986)
- М. И. Глинкын нэрэмжэтэ дуушадай IV Бүхэсоюзна мүрысөөнэй II шангай лауреат (Киев, 1968)
- Буряадай АССР-эй гүрэнэй шангай лауреат (1977)
- Оросой Холбооной М. И. Глинкын нэрэмжэтэ гүрэнэй шангай лауреат (1983)
- СССР-эй Верховно Соведэй 11-дэхи зарлалай депутадаар Буряадай АССР-һээ һунгагдаһан (1984-1989 Үндэhэтэдэй Зүблэл)
- “Арадуудай Хани барисаан” (1990), “Алтан гадаһан” (Монгол Улас, 1993) гэhэн орденуудаар шагнагдаһан
1939 оной майн 15-да Буряад-Монголой АССР-эй Зэдын аймагай Уулзар нютаг тоонтотой СССР-эй арадай зүжэгшэн Дугаржаб Цыренович Дашиевай ехэ тайзан «Байгал» гэһэн дуу хатарай ансамбльһаа эхитэй юм.
Ансамблиин бүридэлдэ нүүдэл тоглолтонуудта ябалсаһанайнгаа һүүлээр Д. Дашиев саашаа һураха хүсэлтэй болоһон. 1961 ондо М. П. Мусоргскийн нэрэмжэтэ Уралай гүрэнэй дуу хүгжэмэй дээдэ һургуулида ороһон. Хоёр жэл һураһанайнгаа удаа сэрэгэй албанда абтажа, Уралай сэрэгэй тойрогой дуу, хатарай ансамбльда алба хэһэн.
1966 ондо дээдэ һургуулияа бусажа, профессор З. В. Щелоковагай ангида һуража, 1969 ондо тэрэнээ дүүргээ. Үшөө оюутан ябахадаа, М. И. Глинкын нэрэмжэтэ IV Бүхэсоюзна мүрысөөндэ илаһан. Тиихэдээ жюриин түрүүлэгшэ СССР-эй арадай зүжэгшэн Ирина Архипова Д. Дашиевай хоолойе «уянгата тембр» гээд тэмдэглээ һэн.
Дугаржаб Дашиевай Буряадай оперо болон баледэй театрай тайзан дээрэ Вердиин «Травиата» оперынАльфредэй парти дебют боложо тодорhон байгаашье hаа, тэрэ драматическа тенорой дууладаг партинуудта хоолойгоо дадхаажа эхилhэн байна. Залуу дуушан хойно хойноhоонь шэнэ партинуудые сээжэлдэжэ, бэлдэжэ ороhон зоригтой. Д. Ц. Дашиев түрэл театрайнгаа тайзан дээрэ табигдаhан бүхы оперонуудта дуулаhан байха. Нэрлэбэл, Радамес «Аида» Вердиин, Канио «Паяцы» Леонкаваллогой, князь Андрей Хованский «Хованщина» Мусоргскийн, Лыков «Царская невеста» Римский-Корсаковай, Рудольф «Богема» Пуччиниин, Дон Карлос Вердиин. Удаань Хозе «Кармен» Бизегэй, Отелло Вердиин, Калаф «Турандот» ба Каварадосси «Тоска» Пуччиниин, Ленский «Евгений Онегин» Чайковскийн, Пинкертон «Чио-Чио-сан» Пуччиниин, Сен-Сансай «Самсон и Далила» оперын Самсон болон бусад.
Бүхы дээрээ Дугаржаб Дашиев 30 гаран партинуудые гүйсэдхэһэн. Парти бүхэнэй дүрые зүжэгшэн ехэ уран дүүрэнээр харуулжа, ирагуу уян хоолойнгоо бүхы арга боломжые гарган, ямаршье орёо хүгжэмэй хамаг hайхан талые шагнагшадта зүрхэ уярмаар дамжуулжа шададаг һэн.
П. Чайковскийн «Пиковая дама» соо Германиие һанаадхия. Ямар тодоор Д. Дашиев өөрынгөө геройн сэдьхэлэй байдалые харуулжа шадаа гээшэб! М. Фроловой «Энхэ-Булад баатар» оперын Энхэ-Булад, Б. Ямпиловай хүүгэдтэ зорюулһан «Чудесный клад» оперын Баяр гэһэн дүрэнүүдые тэмдэглэмээр. 10 гаран сезонуудта оперодо дүүрэн танхим харагшад суглардаг һэн. Эндэ ганса һонин хүгжэм бэшэ, харин Дугаржаб Дашиевай бэлиг шадабари сэгнэгшэд болоно.
Бүхы наһаараа Дугаржаб Цыренович Дашиев дуулаха, наадаха бэлигэйнгээ бэрхээр «дууша зүжэгшэн» гэжэ нэрэтэй ябагша һэн.
Тэрэнэй концертнэ репертуар ехэ баян һэн: ари, романснуудһаа эхилээд, арадай дуунууд хүрэтэр. Базар Цырендашиев, Анатолий Андреев, Сергей Манжигеев, Юрий Ирдынеев болон бусад буряад хүгжэм зохёогшодой дуунуудые уран гоёор гүйсэдхэдэг һэн.
Буряад арадай бэлигтэй дуушан, Дугаржап Цыренович Дашиев Буряадай болон Оросой хүгжэмэй урлалда ехэ хубитаяа оруулһан юм.
Литература:
«Народные артисты СССР и России — гордость земли бурятской» (автор и сост. Н. А. Гончикова; ред. В. Б. Прокопьев, Улан-Удэ, 2007)
Ансамблиин бүридэлдэ нүүдэл тоглолтонуудта ябалсаһанайнгаа һүүлээр Д. Дашиев саашаа һураха хүсэлтэй болоһон. 1961 ондо М. П. Мусоргскийн нэрэмжэтэ Уралай гүрэнэй дуу хүгжэмэй дээдэ һургуулида ороһон. Хоёр жэл һураһанайнгаа удаа сэрэгэй албанда абтажа, Уралай сэрэгэй тойрогой дуу, хатарай ансамбльда алба хэһэн.
1966 ондо дээдэ һургуулияа бусажа, профессор З. В. Щелоковагай ангида һуража, 1969 ондо тэрэнээ дүүргээ. Үшөө оюутан ябахадаа, М. И. Глинкын нэрэмжэтэ IV Бүхэсоюзна мүрысөөндэ илаһан. Тиихэдээ жюриин түрүүлэгшэ СССР-эй арадай зүжэгшэн Ирина Архипова Д. Дашиевай хоолойе «уянгата тембр» гээд тэмдэглээ һэн.
Дугаржаб Дашиевай Буряадай оперо болон баледэй театрай тайзан дээрэ Вердиин «Травиата» оперынАльфредэй парти дебют боложо тодорhон байгаашье hаа, тэрэ драматическа тенорой дууладаг партинуудта хоолойгоо дадхаажа эхилhэн байна. Залуу дуушан хойно хойноhоонь шэнэ партинуудые сээжэлдэжэ, бэлдэжэ ороhон зоригтой. Д. Ц. Дашиев түрэл театрайнгаа тайзан дээрэ табигдаhан бүхы оперонуудта дуулаhан байха. Нэрлэбэл, Радамес «Аида» Вердиин, Канио «Паяцы» Леонкаваллогой, князь Андрей Хованский «Хованщина» Мусоргскийн, Лыков «Царская невеста» Римский-Корсаковай, Рудольф «Богема» Пуччиниин, Дон Карлос Вердиин. Удаань Хозе «Кармен» Бизегэй, Отелло Вердиин, Калаф «Турандот» ба Каварадосси «Тоска» Пуччиниин, Ленский «Евгений Онегин» Чайковскийн, Пинкертон «Чио-Чио-сан» Пуччиниин, Сен-Сансай «Самсон и Далила» оперын Самсон болон бусад.
Бүхы дээрээ Дугаржаб Дашиев 30 гаран партинуудые гүйсэдхэһэн. Парти бүхэнэй дүрые зүжэгшэн ехэ уран дүүрэнээр харуулжа, ирагуу уян хоолойнгоо бүхы арга боломжые гарган, ямаршье орёо хүгжэмэй хамаг hайхан талые шагнагшадта зүрхэ уярмаар дамжуулжа шададаг һэн.
П. Чайковскийн «Пиковая дама» соо Германиие һанаадхия. Ямар тодоор Д. Дашиев өөрынгөө геройн сэдьхэлэй байдалые харуулжа шадаа гээшэб! М. Фроловой «Энхэ-Булад баатар» оперын Энхэ-Булад, Б. Ямпиловай хүүгэдтэ зорюулһан «Чудесный клад» оперын Баяр гэһэн дүрэнүүдые тэмдэглэмээр. 10 гаран сезонуудта оперодо дүүрэн танхим харагшад суглардаг һэн. Эндэ ганса һонин хүгжэм бэшэ, харин Дугаржаб Дашиевай бэлиг шадабари сэгнэгшэд болоно.
Бүхы наһаараа Дугаржаб Цыренович Дашиев дуулаха, наадаха бэлигэйнгээ бэрхээр «дууша зүжэгшэн» гэжэ нэрэтэй ябагша һэн.
Тэрэнэй концертнэ репертуар ехэ баян һэн: ари, романснуудһаа эхилээд, арадай дуунууд хүрэтэр. Базар Цырендашиев, Анатолий Андреев, Сергей Манжигеев, Юрий Ирдынеев болон бусад буряад хүгжэм зохёогшодой дуунуудые уран гоёор гүйсэдхэдэг һэн.
Буряад арадай бэлигтэй дуушан, Дугаржап Цыренович Дашиев Буряадай болон Оросой хүгжэмэй урлалда ехэ хубитаяа оруулһан юм.
Литература:
«Народные артисты СССР и России — гордость земли бурятской» (автор и сост. Н. А. Гончикова; ред. В. Б. Прокопьев, Улан-Удэ, 2007)