Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Данзанэ Софья
- 1981 онһоо Буряадай гүрэнэй филармониин дуушан
- Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн (1991)
- Буряад Уласай арадай зүжэгшэн (1994)
- Оросой Холбооной Уласай габьяата зүжэгшэн (1999)
- Буряад Уласай Соёлой яаманай, Буряадай АССР-эй Министрнүүдэй Соведэй болон Верховно Соведэй, Найрамдалай жасын Буряадай таһагай, СССР-эй Соёлой яаманай болон соёлой хүдэлмэрилэгшэдэй профсоюзуудай ЦК-гай Хүндэлэлэй грамотануудаар шагнагдаһан
Софья Данзанэ (Данзанова Санжидма Булгатовна) гэжэ Оросой Холбооной габьяата зүжэгшэнэй нэрэ дуунда дуратайшуулай дунда һайн мэдээжэ. Ехэ зөөлэн, гоё һайхан уянгата сопрано тембртэй дуушан өөрынгөө зохёохы ажалаараа буряад дуунай һургуулида, Буряадай дуу зохёодог хүгжэмшэдэй уран hайханай талаар хүгжэлтэдэ ехэ хубитаяа оруулhан юм.
Софья Данзанэ 1949 оной июниин 8-да Буряад-Монголой АССР-эй Хурамхаанай аймагай Аргата нютагта түрэһэн намтартай.
Зохёохы замаа 1969 оной декабрь һарада Буряадай дуу хатарай «Байгал» ансамбльда эхилээ. Байгаалиин хайрлаhан урин хоолойтой, харагшадай зүрхэ сэдьхэл хайлуулха оюун бэлигтэй Софья Данзанэ Буряад филармониин уран зохёолой захиралай зууршалгаар 1971 ондо Улаан-Үдын П. И. Чайковскийн нэрэмжэтэ дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулида ороо. 1975 ондо тус һургуулияа дүүргээд, һуралсалаа үргэлжэлүүлхэеэ Алас Дурнын урлалай дээдэ һургуулида ороо. 1981 ондо тэрэнээ дүүргэжэ, «оперын ба концертнэ дуушан, багша» гэһэн мэргэжэлтэй болоһон юм.
1981 оной июль һарада Софья Данзанэ Буряадай гүрэнэй филармониин дуушан боложо бусаа. Һураха, ажаллаха сагтаа дуушан ород ба гадаадын классика, оперын аринууд, романснууд, арадай ба зохёогдоһон дуунуудай баян жасатай болоо. Софья Данзанэ Буряадай олонхи хүгжэмшэдтэй үрэ дүнтэй ажаллана: тэдэнэй өөрынгөө шэнэ дуунуудые имагтал Софьиин hайхан хоолойгоор аянгатуулха хүсэлынь гайхалгүй.
Буряадай филармониин хүгжэмэй лекториин солистка Софья Данзанэ хүүгэд эдиршүүлэй хүгжэмтэ-эстетическэ хүгжэлтэдэ, соёл болбосоролой буянтай ажалда өөрынгөө ехэхэн хүсэ шадалаа, бэлигээ зорюулаа. Тэрэ хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ, һургуулинуудта, дунда мэргэжэлэй болон дээдэ һургуулинуудташье концерт-нааданда хабаададаг. «Расскажи мне, музыка, сказку», «Стихи К. И. Чуковского в музыке», «Композиторы Бурятии — детям», «Поэзия А. С. Пушкина в музыке», «М. Ю. Лермонтов и музыка», «Высоким словом русского романса» гэхэ мэтэ тоглолто-элидхэлнүүдтэй.
«Н. А. Римский-Корсаковой ба С. В. Рахманиновай романснууд», «Музыка родного края», «Нам дороги эти позабыть нельзя» гэһэн гансаараа гүйсэдхэдэг тоглолтонуудыень Буряадай бүхы аймагуудта, Усть-Орда ба Агын, Шэтын ба Эрхүүгэй харагшад ехэ дулаанаар угтадаг һэн. Софья Данзанэ — Новосибирскдэ, Улаан-Үдэдэ үнгэрһэн уран зохёолой болон урлалай Үдэрнүүдтэ хабаадагша. Монгол, США, Франци, Итали, Хорвати, Словени, Урда Солонгос, Германи, Испани гүрэнүүдээр уласхоорондын фестивальнуудта буряад арадай дуушадай урлал нэрэ хүндэтэйгөөр харуулаа.
Софья Данзанэ олон жэлнүүдтэ БГТРК-гай Ч. Павловай нэрэмжэтэ буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй шуулгатай, Улаан-Үдэ хотын захиргаанай үлеэдэг зэмсэгүүдэй шуулгатай, оперо болон баледэй театрай симфоническэ шуулгатай суг ажаллаа. Буряадай радиогой хүгжэмэй редакци болон телевидени дуушанай зохеохы замда хэдэн теле-радиодамжуулгануудые зорюулhан байна. БГТРК-гай жасада Софья Данзанэгэй гүйсэдхэhэн буряад олон хүгжэмшэдэй дуунуудай буулгабаринууд хадагалаатай, тэдэнь ходо теле-радиошагнагшадай захилаар табигдажал байдаг.
Хүгжэмэй соёлдо ехэ габьяатай байһанай түлөө Софья Данзанэ нэгэтэ бэшэ Буряад Уласай Соёлой яаманай, Найрамдалай жасын Буряадай таһагта, СССР-эй Соёлой яаманай ба Соёлой хүдэлмэрилэгшэдэй профсоюзуудай ЦК-гай Хүндэлэлэй грамотануудаар шагнагданхай.
«Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн», «Буряад Уласай арадай зүжэгшэн», «Оросой Холбооной габьяата зүжэгшэн», «Ажалай ветеран» гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэнүүдтэ хүртэнхэй.
Литература:
Родионова Э. Л. Я всегда любила петь. // Бурятия, 1998, 10 июня
Матханова Н. Когда поет душа. // Бурятия, 1994, 3 декабря
Поет Софья Данзанэ // Бурятия, 1993, 21 апреля
Доржиева Э. Аргата нютагай алтан гургалдай (Золотой голос из Аргады) // Буряад үнэн, 1994, 30 ноября
Баторов В. Эрьехэ наран ээлжээтэй: Буряадай арадай зүжэгшэн С. Данзанэгэй зохёохы ажалай 25 жэлэй ойдо (По солнечному кругу: к 25-летию творческой деятельности народной артистки Бурятии С. Данзанэ«) // Буряад үнэн, 1994, 24 ноября
Шанюшкина Ч. Г., Баторов В. Софья Данзанэ дуулана (Поет Софья Данзанэ) // Буряад үнэн, 1993, 1 мая.
Очирова С. Любви все возрасты покорны // Молодежь Бурятии, 1997, 2 мая, с.11
Баторова Д. Мне всегда везло на хороших людей // Бурятия-7, 2009, 11 июня
Баторова Д. Софья Данзанэ: «Роднее и красивее Бурятии ничего нет» // газета «Традиция», 2009, 15 октября, с. 13
Усович В. А. Человек она редкий, незаурядный // газета «Традиция», 2009, 15 октября, с. 13
Софья Данзанэ 1949 оной июниин 8-да Буряад-Монголой АССР-эй Хурамхаанай аймагай Аргата нютагта түрэһэн намтартай.
Зохёохы замаа 1969 оной декабрь һарада Буряадай дуу хатарай «Байгал» ансамбльда эхилээ. Байгаалиин хайрлаhан урин хоолойтой, харагшадай зүрхэ сэдьхэл хайлуулха оюун бэлигтэй Софья Данзанэ Буряад филармониин уран зохёолой захиралай зууршалгаар 1971 ондо Улаан-Үдын П. И. Чайковскийн нэрэмжэтэ дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулида ороо. 1975 ондо тус һургуулияа дүүргээд, һуралсалаа үргэлжэлүүлхэеэ Алас Дурнын урлалай дээдэ һургуулида ороо. 1981 ондо тэрэнээ дүүргэжэ, «оперын ба концертнэ дуушан, багша» гэһэн мэргэжэлтэй болоһон юм.
1981 оной июль һарада Софья Данзанэ Буряадай гүрэнэй филармониин дуушан боложо бусаа. Һураха, ажаллаха сагтаа дуушан ород ба гадаадын классика, оперын аринууд, романснууд, арадай ба зохёогдоһон дуунуудай баян жасатай болоо. Софья Данзанэ Буряадай олонхи хүгжэмшэдтэй үрэ дүнтэй ажаллана: тэдэнэй өөрынгөө шэнэ дуунуудые имагтал Софьиин hайхан хоолойгоор аянгатуулха хүсэлынь гайхалгүй.
Буряадай филармониин хүгжэмэй лекториин солистка Софья Данзанэ хүүгэд эдиршүүлэй хүгжэмтэ-эстетическэ хүгжэлтэдэ, соёл болбосоролой буянтай ажалда өөрынгөө ехэхэн хүсэ шадалаа, бэлигээ зорюулаа. Тэрэ хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ, һургуулинуудта, дунда мэргэжэлэй болон дээдэ һургуулинуудташье концерт-нааданда хабаададаг. «Расскажи мне, музыка, сказку», «Стихи К. И. Чуковского в музыке», «Композиторы Бурятии — детям», «Поэзия А. С. Пушкина в музыке», «М. Ю. Лермонтов и музыка», «Высоким словом русского романса» гэхэ мэтэ тоглолто-элидхэлнүүдтэй.
«Н. А. Римский-Корсаковой ба С. В. Рахманиновай романснууд», «Музыка родного края», «Нам дороги эти позабыть нельзя» гэһэн гансаараа гүйсэдхэдэг тоглолтонуудыень Буряадай бүхы аймагуудта, Усть-Орда ба Агын, Шэтын ба Эрхүүгэй харагшад ехэ дулаанаар угтадаг һэн. Софья Данзанэ — Новосибирскдэ, Улаан-Үдэдэ үнгэрһэн уран зохёолой болон урлалай Үдэрнүүдтэ хабаадагша. Монгол, США, Франци, Итали, Хорвати, Словени, Урда Солонгос, Германи, Испани гүрэнүүдээр уласхоорондын фестивальнуудта буряад арадай дуушадай урлал нэрэ хүндэтэйгөөр харуулаа.
Софья Данзанэ олон жэлнүүдтэ БГТРК-гай Ч. Павловай нэрэмжэтэ буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй шуулгатай, Улаан-Үдэ хотын захиргаанай үлеэдэг зэмсэгүүдэй шуулгатай, оперо болон баледэй театрай симфоническэ шуулгатай суг ажаллаа. Буряадай радиогой хүгжэмэй редакци болон телевидени дуушанай зохеохы замда хэдэн теле-радиодамжуулгануудые зорюулhан байна. БГТРК-гай жасада Софья Данзанэгэй гүйсэдхэhэн буряад олон хүгжэмшэдэй дуунуудай буулгабаринууд хадагалаатай, тэдэнь ходо теле-радиошагнагшадай захилаар табигдажал байдаг.
Хүгжэмэй соёлдо ехэ габьяатай байһанай түлөө Софья Данзанэ нэгэтэ бэшэ Буряад Уласай Соёлой яаманай, Найрамдалай жасын Буряадай таһагта, СССР-эй Соёлой яаманай ба Соёлой хүдэлмэрилэгшэдэй профсоюзуудай ЦК-гай Хүндэлэлэй грамотануудаар шагнагданхай.
«Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн», «Буряад Уласай арадай зүжэгшэн», «Оросой Холбооной габьяата зүжэгшэн», «Ажалай ветеран» гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэнүүдтэ хүртэнхэй.
Литература:
Родионова Э. Л. Я всегда любила петь. // Бурятия, 1998, 10 июня
Матханова Н. Когда поет душа. // Бурятия, 1994, 3 декабря
Поет Софья Данзанэ // Бурятия, 1993, 21 апреля
Доржиева Э. Аргата нютагай алтан гургалдай (Золотой голос из Аргады) // Буряад үнэн, 1994, 30 ноября
Баторов В. Эрьехэ наран ээлжээтэй: Буряадай арадай зүжэгшэн С. Данзанэгэй зохёохы ажалай 25 жэлэй ойдо (По солнечному кругу: к 25-летию творческой деятельности народной артистки Бурятии С. Данзанэ«) // Буряад үнэн, 1994, 24 ноября
Шанюшкина Ч. Г., Баторов В. Софья Данзанэ дуулана (Поет Софья Данзанэ) // Буряад үнэн, 1993, 1 мая.
Очирова С. Любви все возрасты покорны // Молодежь Бурятии, 1997, 2 мая, с.11
Баторова Д. Мне всегда везло на хороших людей // Бурятия-7, 2009, 11 июня
Баторова Д. Софья Данзанэ: «Роднее и красивее Бурятии ничего нет» // газета «Традиция», 2009, 15 октября, с. 13
Усович В. А. Человек она редкий, незаурядный // газета «Традиция», 2009, 15 октября, с. 13