Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Тумурова Василиса
- 1950 онһоо дуу хатарай “Байгал” ансамблиин баледэй хатаршан
- Буряадай АССР-эй габьяата зүжэгшэн
- Буряадай АССР-эй арадай зүжэгшэн
- Бүхэзүблэлтын ехэ нааданай дипломант
- Москвада үнгэрhэн буряад уран зохёол болон урлалай хоёрдохи Арбан хоногто хабаадагша (1959)
- Хүндэлэлэй Тэмдэг орденоор шагнагдаhан
- Буряадай АССР-эй Дээдын Зүблэлэй Президиумэй Хүндэлэлэй грамотаар хоёр дахин, СССР-эй Соёлой яаманай “Эрхим ажалай түлөө” гэhэн тэмдэгээр шагнагдаhан
- Буряадай гүрэнэй үндэһэн дуу хатарай “Байгал” театрай ветеран
Бэлигтэй хатаршан Василиса Андреевна Тумурова (тайзанайнь нэрэ - Оюн Тумурова) Буряадта хатарай мэргэлжэлтэ урлал байгуулгада эхи табилсаһан хүнүүдэй нэгэн юм.
Василиса Андреевна Эрхүү можын Алайрай аймагта 1928 оной декабриин 28-да түрэһэн байна. Өөрынгөө ялас гэмэ зохёохы ажалайнгаа намтарые Буряадай гүрэнэй оперо, баледэй театрта эхилээ (1948 он хүрэтэр хүгжэмэй-драматическа байгаа, эндэ тэрэ хатаржа һураа, 1945-1950 онуудаар хүдэлһэн байна.)
1950 ондо дуу хатарай «Байгал» ансамбльда оруулагдаа. «Зүжэгшэнэй бэлиг, хүгжэмдэ һонор байлга, тайзан дээрэ нюдэндэ уринаар харагдадаг шэнжэнь залуу зүжэгшэндэ ехэ амжалта асараа. Василиса „Хэжэнгын гол“, „Залуушуулай хатар“, „Басагадай хатар“, Ород арадай хатар», «Мэндэшэн» гэжэ бүлэгөөрөө хатардаг хатарнуудта хабаадажа, бэлиг шадабарияа мүлиһэн байна — гэжэ Николай Мадуев «Творцы бурятского танца» гэжэ ном соогоо бэшэhэн байдаг.
Талаан бэлигтэй хатаршан ансамблиин тогтонижолгодо горитой хубитаяа оруулаа. Албанайнгаа габьяагаар наhанайнгаа амаралтада гаратараа ансамблиин баледэй хатаршанаар хүдэлөө.
Оюн Тумуровагай гүйсэдхэһэн хатар харагшад нэрьемэ халуун альга ташалгаар угтадаг байгаа. Буряад арадай амаршалгын, таджик, узбек, татар, хальмаг арадай болон бусад элдэб янзын хатарнуудые тэрэ уян нугархайгаар, һайхашаама гоёор хатардаг һэн. Тиихэдэ энэдхэг (классическа болон арадай), египед, испан, монгол, индонеэзи, кубын болон бэшэшье олон хатарнуудые илгарма һайханаар хатардаг зүжэгшэн байһан гэжэ онсолон тэмдэглэгдэдэг.
«Ансамблиин хатаршад Баир Егоров болон Оюн Тумурова гэгшэдэй эгээл дуратай хатар гэхэдэ, энэдхэг арадай хатар байһан юм. Хоюулаа хатархаһаа гадна, ганса нэгээрээ хатардаг байгаа. Василиса Тумурова СССР-эй Ехэ театрай хэлтэсэй тайзан дээрэ гансаараа хатарһан түүхэтэй» — гэжэ Николай Мадуев бэшээ бэлэй.
Василиса Андреевнада шэнэ хатарнуудые ээгээл түрүүн гүйсэдхэхыень ходо даалгадаг байгаа юм. Жэшээлхэдэ, «Хүхилгэ («Ликование») гэжэ хатар тэрэ гүйсэдхэжэ, басаганай хүхин баярлалга тон шадамараар хатарай гэхэ гү, али уян нугархай бэеын хүдэлсын аргаар харуулжа, харагшадай үндэр сэгнэлтэдэ хүртэһэн гээшэ.
Василиса Тумурова ансамбльтай хамта бүхы орон соогуураа нүүдэл тоглолтодо ябаа. Тиихэдэ Зүүн Урда зүгэй оронууд болохо Тайланд, Малайзи, Пакистан, Энэдхэг, Бангладеш болон Сингапураар тоглолтоо дэлгэжэ ябаhан намтартай.
Энэ зүжэгшэн «Лотос» гэжэ арадай зүүн зүгэй ансамбльда багшаар, hорин hургугшаар ажаллаа. 1982 ондо СССР-эй аман зохёолой уласхоорондын ХХХIII ехэ нааданда Франци гүрэндэ хабаадаа. Тиихэдэ 1979 ондо Испанида «Хүгжэмэй зэмсэгүүд» гэһэн уласхоорондын ехэ нааданда, Ирак гүрэндэ 1995 ондо үнгэргэгдэһэн Вавилоной долоодохи ехэ нааданда хабаадаа.
В. А. Тумурова 1959 ондо Москвада үнгэргэгдэһэн Буряадай уран зохёол болон урлалай хоёрдохи Арбан хоногто хабаадалсагша юм.
1987 онһоо 1997 он хүрэтэр Уласай арадай уран бэлигэй түбтэ хүдэлхэдөө, залуу хатар найруулагшадта ехэ туһаламжа хүргэһэн габьяатай. Хүүгэдэй «Булжамуур» гэжэ ансамбльда ехэ анхаралаа хандуулаа, арбаад гаран хатар тэдэнэртэ зорюулан табяа.
Хатарай мэргэжэлтэ урлалые хүгжөөлгэдэ габьяатай байһанайнгаа түлөө Василиса Андреевна Буряадай АССР-эй габьяата болон арадай зүжэгшэнэй хүндэтэ нэрэ зэргэнүүдтэ хүртэһэн байна. Хүндэлэлэй Тэмдэг орденоор шагнагдаа.
Василиса Андреевна Эрхүү можын Алайрай аймагта 1928 оной декабриин 28-да түрэһэн байна. Өөрынгөө ялас гэмэ зохёохы ажалайнгаа намтарые Буряадай гүрэнэй оперо, баледэй театрта эхилээ (1948 он хүрэтэр хүгжэмэй-драматическа байгаа, эндэ тэрэ хатаржа һураа, 1945-1950 онуудаар хүдэлһэн байна.)
1950 ондо дуу хатарай «Байгал» ансамбльда оруулагдаа. «Зүжэгшэнэй бэлиг, хүгжэмдэ һонор байлга, тайзан дээрэ нюдэндэ уринаар харагдадаг шэнжэнь залуу зүжэгшэндэ ехэ амжалта асараа. Василиса „Хэжэнгын гол“, „Залуушуулай хатар“, „Басагадай хатар“, Ород арадай хатар», «Мэндэшэн» гэжэ бүлэгөөрөө хатардаг хатарнуудта хабаадажа, бэлиг шадабарияа мүлиһэн байна — гэжэ Николай Мадуев «Творцы бурятского танца» гэжэ ном соогоо бэшэhэн байдаг.
Талаан бэлигтэй хатаршан ансамблиин тогтонижолгодо горитой хубитаяа оруулаа. Албанайнгаа габьяагаар наhанайнгаа амаралтада гаратараа ансамблиин баледэй хатаршанаар хүдэлөө.
Оюн Тумуровагай гүйсэдхэһэн хатар харагшад нэрьемэ халуун альга ташалгаар угтадаг байгаа. Буряад арадай амаршалгын, таджик, узбек, татар, хальмаг арадай болон бусад элдэб янзын хатарнуудые тэрэ уян нугархайгаар, һайхашаама гоёор хатардаг һэн. Тиихэдэ энэдхэг (классическа болон арадай), египед, испан, монгол, индонеэзи, кубын болон бэшэшье олон хатарнуудые илгарма һайханаар хатардаг зүжэгшэн байһан гэжэ онсолон тэмдэглэгдэдэг.
«Ансамблиин хатаршад Баир Егоров болон Оюн Тумурова гэгшэдэй эгээл дуратай хатар гэхэдэ, энэдхэг арадай хатар байһан юм. Хоюулаа хатархаһаа гадна, ганса нэгээрээ хатардаг байгаа. Василиса Тумурова СССР-эй Ехэ театрай хэлтэсэй тайзан дээрэ гансаараа хатарһан түүхэтэй» — гэжэ Николай Мадуев бэшээ бэлэй.
Василиса Андреевнада шэнэ хатарнуудые ээгээл түрүүн гүйсэдхэхыень ходо даалгадаг байгаа юм. Жэшээлхэдэ, «Хүхилгэ («Ликование») гэжэ хатар тэрэ гүйсэдхэжэ, басаганай хүхин баярлалга тон шадамараар хатарай гэхэ гү, али уян нугархай бэеын хүдэлсын аргаар харуулжа, харагшадай үндэр сэгнэлтэдэ хүртэһэн гээшэ.
Василиса Тумурова ансамбльтай хамта бүхы орон соогуураа нүүдэл тоглолтодо ябаа. Тиихэдэ Зүүн Урда зүгэй оронууд болохо Тайланд, Малайзи, Пакистан, Энэдхэг, Бангладеш болон Сингапураар тоглолтоо дэлгэжэ ябаhан намтартай.
Энэ зүжэгшэн «Лотос» гэжэ арадай зүүн зүгэй ансамбльда багшаар, hорин hургугшаар ажаллаа. 1982 ондо СССР-эй аман зохёолой уласхоорондын ХХХIII ехэ нааданда Франци гүрэндэ хабаадаа. Тиихэдэ 1979 ондо Испанида «Хүгжэмэй зэмсэгүүд» гэһэн уласхоорондын ехэ нааданда, Ирак гүрэндэ 1995 ондо үнгэргэгдэһэн Вавилоной долоодохи ехэ нааданда хабаадаа.
В. А. Тумурова 1959 ондо Москвада үнгэргэгдэһэн Буряадай уран зохёол болон урлалай хоёрдохи Арбан хоногто хабаадалсагша юм.
1987 онһоо 1997 он хүрэтэр Уласай арадай уран бэлигэй түбтэ хүдэлхэдөө, залуу хатар найруулагшадта ехэ туһаламжа хүргэһэн габьяатай. Хүүгэдэй «Булжамуур» гэжэ ансамбльда ехэ анхаралаа хандуулаа, арбаад гаран хатар тэдэнэртэ зорюулан табяа.
Хатарай мэргэжэлтэ урлалые хүгжөөлгэдэ габьяатай байһанайнгаа түлөө Василиса Андреевна Буряадай АССР-эй габьяата болон арадай зүжэгшэнэй хүндэтэ нэрэ зэргэнүүдтэ хүртэһэн байна. Хүндэлэлэй Тэмдэг орденоор шагнагдаа.