Бальжанова Туяна

Туяна Дондокдоржиевна Бальжанова Үльдэргын дунда һургуули дүүргээд, ЛГИТМИК-эй гурбадахи актёрско студида ороһон аад, гэр бүлын шалтагаанаар һуралсалаа Зүүн-Сибириин гүрэнэй соёл болон уралалай ехэ hургуулида үргэджэлүүлһэн байна. Мэдээжэ багшанар С. Будажапов, Н. Шагдарова, А. Бурков, А. Первушин гэгшэдтэ һураһан юм. Театрта 1985 онһоо хүдэлнэ.

Зохёохы замайнгаа эхиндэ наадаһан эгээл ехэ дүрэнь Т. Миннулинай «Үлгын дуун» гэһэн зүжэг соо Дилемма гэжэ үхибүүгээ нарайлалгын байшанда орхиһон залуу бардам эхэнэр болоно. Г. Башкуевай «Воздушный поцелуй» гэжэ зүжэг соо түрмэһѳѳ уушханай ханяадатай бусаһан хүнэй Таня басагые наадаһан байна.Хүдѳѳгэй томоотой, нарин нягта залуу басаганай дүрэ зүжэгшын абари занда тон зохидоор таараа гэжэ тэмдэглэгдэдэг. Муу үбшэн тухай мэдэхэдээ, нэгэ талаhаа ехээр айгаадшье, сощоодшье, эшээдшье абана, нүгөө талаhаа басаган абаяа алдаха мэдэрэлдэ абтана. Аба басаган хоёрой харилсаан, сэдьхэлэйнь байдал харагшадай зүрхэ сэдьхэл хүдэлгэнэ гэхэдэ болохо. Зүжэгшэн наадахадаа, мүнөөнэй хатуу байдалда юунэйшье болоо hаа, хажуудаа байhан аба эжыгээ, түрэлэйхидөө гамнажа, сэгнэжэ, дүнгэжэ ябая гэжэ уряална.

Зүжэгшэнэй зохёохы намтарта Б. Гавриловай «Чингис хаан» зүжэг соо Бортын дүрэ онсо һуури эзэлнэ. Туяна тайзанай дээдэ гарай зүжэгшэд М. Елбонов, С. Хажитов, Д. Пурбуев, Л. Дугарова гэгшэдтэй наадаха аза талаантай байгаа. Борто — Тэмүүжинэй, Чингис хаанай, Агууехэ хаанай наhанайнь ёhотой нүхэр гээшэ. Зүжэгшэн тус дүрэеэ бүхы зүжэгэй туршада наадана: эдир залуу наhанhаань эхилээд, үндэр наhан хүрэтэрнь. Зүжэгэй эхиндэ залуухан Бортын хүхюун дорюун ажабайдалые гэнтэ мэргэдүүд добтолжо, тэрэ hайхан байдалынь таhалдашана. Чингис хаанай түшэг тулга болоод ябахадань, хэды шэнээн тэсэбэритэй, даасатай байха, бүхы юумэ зүбөөр ойлгожо, тайлбарилжа шадаха хэрэгтэй гээшэб. Энэ юрэ бусын эхэнэр хүнэй дүрэ дээрэ хүдэлжэ байхадаа, зүжэгшэн бүхы зүрхэ сэдьхэлээрээ орожо наадаhан юм, юуб гэбэл дутуу, үнэн зүрхэнhөө бэшэ наадабал, зүжэг соохи үүргэеэ бэелүүлжэ шадахагүй hэн.

С. Эрдэнын «Хойто наhандаа уулзахабди» гэhэн зүжэг соо наадаhан Цэвэлмаань харгашадта тон ехээр hайшаагдаhан. Х. Намсараевай нэрэмжэтэ театрай тайзан дээрэ хатуу хашалга хамалгын үедэ хүршэ гүрэндэ ажаhууhан буряад зоной гашуудалта ушар тон эли тодоор hэргээн харуулагдажа, Буряад ороноймнайшье, 2001 оной намарhаа Монгол оронойшье харагшадай зүрхэ сэдьхэл хүдэлгэһэн юм. Сагай хүрдын эрьюулгэдэ хүнэй уйдхар гашуудалтай хуби заяан бүри элеэр тобойжо гарана. Гол дүрэнүүд — Сонров Цэвэлмаа хоёрой хуби заяае З. Ринчинов, С. Цыдыпова, Т. Бальжанова гэгшэдэй өөрсөөр дамжуулхада, харагшад сэдьхэлээ хүдэлгэжэ угтадаг байhан юм.

«С.С.С.Р.» гэжэ зүжэг соо Туяна Бальжанова Янжимын (Любовь)-«Дуранай», Ц. Шагжинай «Шүдхэртэй сүндүүг» гэжэ зүжэг соо Цырегмагай дүрэнүүдые гүйсэдхэhэн байна.

И. Друцын зохёолоор табигдаhан «Залуугаймнай шубууд» гэhэн зүжэг соо зүжэгшэн Хорло гэжэ хүдөөгэй эхэнэрэй дүрэ наадажа, бэлигээ бүри хурсадхаhанаа гэршэлhэн байна. Нүхэрыень абаад ябашаhан үнгэрhэн дайнай сууряан, сэдьхэлдэнь амгалан байдал асараагүй илалта... Хэдышье ухаан бодолоороо мэдэржэ байгаа hаа, нүхэрни дайнда унаа гэжэ хэлэхэеэ hананагүй, юундэб гэхэдэ ерэhэн мэдээн соо үхөө бэшэ, харин үгы болоо гэжэ бэшээтэй байгаа ха юм. Т. Бальжановагай сэдьхэлээ доhолгон дамжуулhан үнэн сэхэ инаг дуран нэгэшье хүнэй эльгэ зүрхэ дайрангүй байха аргагүй.

Ехэ дүрэнүүдhээ гадуур зүжэгшэн багаханшье hаа, наадахада гол дүрэнүүдhээ юугэрээшье дутуу бэшэ, харюусалга ехэтэй хоёрдохи дүрэнүүдые гүйсэдхэхэдөө бэрхэ байhанаа харуулдаг.