Буряадай мэдээжэ поэт Владимир Константинович Петонов 50 наһаяа гүйсэбэ, «Буряад үнэн», «Буряадай залуушуул» газетэнүүдтэ, «Байгал» журналда шүлэгүүдээ удаа дараа олоор толилуулжа эхилһэн поэт Владимир Петоновтой 1959 оной намар танилсаа бэлэйбди. Тэрэл оной зун Владимир Петоновой нилээд зузаахан, уран гоёор шэмэглэгдэһэн уянгата шүлэгүүдэйнь түрүүшын ном Буряадай номой хэблэлээр гаража, поэзидэ дуратайшуулда, мүн үргэн ниитэ уншагшадта ёһотойл бэлэг болоһон юм. Тэрэ номынь «Байгалай һэбшээн» гэжэ нэрэтэй һэн. «Байгалай һэбшээн» соо Владимир Петонов эдирхэн наһанһаа эхилжэ, эхэ нютагайнгаа байгаалиие һонюуша һонор нюдөөр адаглажа, сэдьхэлдээ мүндэлһэн бодолнуудаа һубиһан шүлэгүүдые олоор, оруулаа агша һэн. Тэрэ сагһаа хойшо поэдэй арбаад ном республикын номой хэблэлээр гаргагдажа, Москвадашье хэблэгдэжэ, авторыень гансашье Буряад орондоо бэшэ, мүн бүхэсоюзна уншагшадта мэдээжэ болгоо.
Владимир Константинович Петонов 1932 ондо Эрхүүгэй областиин Усть-Ордын автономито округой Оһын районой Буряад-Енгүүд нютагта түрэһэн байна. Үхибүүдээр олон колхозник-таряашадай бүлэдэ үдэһэн Володя хүбүүн эдир наһанһаа таряашад, малшадай хүшэр хүндэ ажалые мэдэрһэн, хамтын ажалай хэрэгтэ хамсыгаа шаман хабаадалсаһан байха.
Буряад-Енгүүдэй дунда һургуули һайнаар дүүргээд, Алзамайн леспромхоздо модо отологшоор нилээдгүй хүдэлбэ; удаань Зүүн Сибириин гражданска авиациин албанда ябаһанай һүүлээр А.А. Ждановай нэрэмжэтэ Эрхүүгэй гүрэнэй университедтэ һурахаар абтажа, тэрэнээ 1957 ондо амжалтатайгаар дүүргээ һэн.
Владимир Петонов һургуулида һурадаг үеһөө захалжа, шүлэгүүдые бэшэжэ туршадаг байгаа. Дээдэ һургуулида һураха үедөө «Ангарын залуу наһан» гэжэ литературна нэгэдэлэй гэшүүн болоод, шүлэг зохёол бэшэхэ хаба шадалаа хурсадхажа захалаа. Уданшьегүй залуу поэдэй түрүүшын шүлэгүүд областиин болон республикын газетэнүүдтэ, альманах, журналнуудта толилогдодог болоо һэн.
Дээдэ һургуули түгэсхэһэнэйнгөө удаа Владимир Петонов удаан саг соо «Буряадай залуушуул», «Буряад үнэн» газетэнүүдэй редакцида, Буряадай номой хэблэлдэ поэзиин талаар редактораар ажаллаа һэн.
— «Буряад үнэн» газетын редакцида ажаллаһамни — саашадаа зохёохы хэрэгтэм сэгнэшэгүй ехэ туһатай байгаа юм, — гэжэ поэт мүнөө дурсадаг. Юуб гэхэдэ, эндэл манай олонхи уран зохёолшод, поэдүүд буряад хэлэнэйнгээ баялигые уудалжа, бэшэлгынгээ маяг түхэлые хурсадхажа гараһан байдаг ха юм.
Владимир Петонов гушан табан жэл соо «Минии жаахан Сэсэгмаахан» гэжэ бишыхан басаганай ажабайдал тухай үгүүлэл-туужаханһаа эхилээд, шүлэгүүд болон поэмэнүүдэй «Минии баруун гар», «Гал гуламта» «Сагаан зам», «Булжамууртын орон» болон «Дуунтай уулзалга» гэһэн рассказуудай, новеллэнүүдэй номуудые хэблүүлээ. Тэрэнэй бэшэһэн «Байгал — Буряад ороной толи» гэжэ сценаряар Зүүн-Сибириин кинохроникын студи 1967 ондо баримтата фильм буулгаа һэн.
Владимир Петонов түрэл литератураяа хүгжөөлсэхэ хэрэгтэ нилээд хубитаяа оруулаа. Тэрэнэй бэшэһэн шүүмжэлхы статьянууд, рецензинүүд «Буряад үнэн», «Правда Бурятии», «Литературная Россия», «Байгал», «Сибирские огни» гэхэ мэтын газетэ, журналнуудта үе-үе болоод лэ толилогдожо байдаг. Поэт-шүүмжэлэгшэ тэдэ статьянууд соогоо мүнөө үеын буряад поэзиин амжалтануудые онсолон тэмдэглэжэ, дутуу дундануудыень хурсаар элишэлэн харуулдаг, туһатай зүбшэл, һанамжаяа дурадхадаг гээшэ.
Владимир Петоновой олон тоото шүлэг, поэмэнүүдтэй танилсаһан манай уншагшад тэрэниие нэн түрүүн уянгата поэт гэжэ мэдэхэ байха. Жэшээлхэдэ, хорёод жэлэй саана поэдэй бэшэһэн «Наартайхан бороо» гэжэ шүлэгые нэгэтэ Зэдын районой Дээдэ-Үшөөтэй иютагай механизатор хүбүүн сээжээр уншажа байгаа һэн. Поэдэй уян, уран сэдьхэл бодолой мэдэрэлһээ гараһан тэрээхэн шүлэгые мүнөө эндэ дурдаха дуран хүрэнэ:
Боро хараанаар бороо һугшашаба...
Болзорто үдэртэйш зэргэшэн тудашаба.
Шалатараа шагаанаш хүлэрһэн сонхоороо, —
Сарюухан нюдэндэш нулимса обоороо.
Нюргандаш хүйтэ даалгана жүтөөн,
Нүхэлнэ сэдьхэлыш хорхой — зүрилдөөн...
Тэнгэриин хаяагаар харлан зэрэлгээтэнэ
— Таанар ушархагүйт, — гэжэ мэдүүлээдхинэ.
Гэнтэ шагаабариш шэмээгүй сэлигдэбэ —
Гэмгүйхэн инагайш шарай үзэгдэбэ.
Нороһон хасарыень таалан эльбэнэш, —
Наартайхан бороо, — гэжэ шэбэнэнэш.
Владимир Петоновой зохёохы ажал ябуулгада хотын хүдэлмэришэн ангиин, индустриальна темэнүүд ехэ һуури эзэлдэг. Поэт хэдэн жэлдэ удаагаар Улаан-Үдын томо эаводуудай нэгэндэ ажаллажа, бэшэгдэхэ зохёолнуудайнгаа геройнуудтай тон дүтөөр танилсаһан байха юм. Тиигэжэ «Цех соо түрэһэн шүлэгүүдэй» цикл мүндэлөө һэн.
— Буряад ороной залуу хүдэлмэришэн анги, энэ республикын хурдан түргэнөөр хүгжэжэ байгаа индустри хадаа В. Петоновые өөрынгөө дуушан гэжэ тоолохо ёһотой, — гээд поэдэй «Тэрэнги һалбарна» гэжэ номыень оршуулһан Москвагай поэт Олег Дмитриев бэшээ һэн. Поэт Владимир Петонов республикынгаа ниитын хэмжээ ябуулгануудта эдэбхитэйгээр хабаадалсадаг, районуудаар үнгэргэгдэдэг буряад литературын үдэрнүүдтэ, конференцинүүдтэ, уншагшадтай уулзалгануудта хабаадалсадаг. Тэндэһээ, хүдөө нютагуудай малшад, таряашадтай, БАМ-ай барилгашадтай уулзаһан шэнэ бодолнуудһаа шэнэ шүлэг, поэмэнүүдэйнгээ гол удхые халмажа абана бшуу. Энэнь али алишье таладаа аша туһатай гээшэ.
Поэдэй шүлэгүүд гансашье ород хэлэн дээрэ бэшэ, мүн манай ороной олон үндэһэ яһатанай болон хари хэлэнүүд дээрэ оршуулагданхай. Тэрэ өөрөөшье олон угсаатанай поэдүүдэй зохёол-бүтээлнүүдые буряад хэлэн дээрээ аянгатуулаа. Жэшээлхэдэ, Монголой уран зохёолой классик Д. Нацагдоржын, мэдээжэ поэдүүд Б. Явуухуланай, Д. Тарвын болон бусадай шүлэгүүдые буряад уншагшад Владимир Петоновой оршуулга доро уншажа һонирхоһон байха.
Поэт шүлэгүүдэй олохон хамтын согсолборинуудай, антологинуудай бүридхэгшэ, хинан шалгагша редактор байгаа.
1977 ондо М. Горькиин нэрэмжэтэ Литературна институдай дэргэдэхи уран зохёолой Дээдэ курсые амжалтатай дүүргэһэн поэт мүнөө үедэ Буряадайнгаа Уран зохёолшодой холбооной үмэнэһөө гаргагдадаг «Байгал» журналай поэзи, публицистикэ болон шүүмжэлэлэй таһагай редактораар ажаллажа байна.
...Буряадай мэдээжэ поэт Владимир Константинович Петонов 50 наһаяа гүйсэбэ. Коммунист, СССР-эй Уран зохёолшодой холбооной гэшүүн Владимир Петонов золто ажабайдалайнгаа, зохёохы ажалайнгаа жабхалан дунда ябана.
«Сагаан замаар ябаарай,
сарюун гансахан хүбүүмни!»—
Сагаан буурал толгойтой
хүгшэн эжым юрөөнгөө,
Сагаалжа харгы замыем,
һү адхан сүршэнгөө,
Сагаахан толбо — һүнэй дээжэ —
богоһо дээрээ үлөөгөө, —
гэжэ поэт уянгата эрхим зохёолнуудайнгаа нэгэн болохо «Сагаан зам» гэжэ шүлэг соогоо бэшээ һэн. «Сагаан» гэжэ үнгэ зүһэ харуулһан үгын удха шанарые ажабайдалайнгаа сагаан зам болгон, образноор харуулһаниинь авторай арсашагүй амжалта болоо һэн. Сэхэ, сэбэр тодо «Сагаан замаараа» ажабайдалайнгаа табидахи хүтэл дабаан дээрэ гараад, наһанайнгаа нэлэнхы холын алас руу хаймадажа байһан аха нүхэртөө:
Дуулим Буряад хизаараа
Дуулан, ирагуу байгыта,
Сагаан жэгдэ замаараа
Сарюун хододоо ябыта! —
гэжэ олон түмэн уншагшадайнь зүгһөө захия.