Буряад хубсаһан

Буряад һамган дэгэлэй домог

10 июля 2015

1926


Эртын
эртэ сагта һэн ха. Нэгэтэ хоёр һамгад уулзажа хөөрэлдэбэ. Нэгэ һамганиинь нүгөөдэдөө хэлэнэ: — «Шимни олон хүүгэдтэйш, үнэр баян ябанаш даа. Харин намдашни үри түрэхэ заяан үгы байба гэжэ уйданаб даа.»

Тиихэдэнь нүгөө һамганиинь иигэжэ харюусаба: — «Юугээ хэлээ гээшэбши? Хүүгэдтэй болохо дурагүйшье байтаршни, гаража ерэдэг юумэл. Харин бишни оёдол хэжэ шадахагүйл хадаа үгы. Илангаяа сурба намдашье хэсүүл байна даа».
Тиигэжэ хэлэхэдэнь, айлшан һамган уран гартай байһан тула танил эхэнэртээ туһа хэхэ гэжэ бодоод, «бишни шамдаа дэгэл оёжо үгэһүү» гээд, ямархан дэгэлдэ хэрэгтэй байһыень лаблан асууба. Хүүгэдтэй һамган ехэтэ баярлажа, элдэжэ байһан арһан дээгүүрээ аарсанайнгаа шанага һабануулан хөөрэжэ оробо:

— Хамсы үзүүрээрээ нариншаг байгаа һаа, тогоогоо барихадамни таатай һэн. Хамсы узуураараа табюу байбал, ажаллаха хүдэлхэдэ сүлөөтэй байгаа. Һамган дэгэлэй сээжэнь барюу, хормойнь элбэг байбал, таарамжатай шэнги. Элбэг хормойдоо хүүгэдээ орёохоб, аргалаа хормойлхоб, теэд элбэг хормой, барюу сээжэ хоёроо яажа холбохо ниилүүлхэ гээшые мэдэнэгүйб, — гэбэ ха.

Уран гартай эхэнэр дэгэлээ оёод, танилдаа үмэдхүүлбэ. Шэмэг һайхан дэгэлтэй болоһон нүгөөдэ һамганиинь баярлаһандаа басагаяа үри хэхыень үргүүлжэ үгэһэн домогтой. Тэрэ сагһаа хойшо буряад зон гээшэ хүнһөө хүүгэдые үргэжэ абахадаа, түрэһэн эжыдэнь дэгэл үмэдхүүлдэг заншалтай болоһон гэдэг.