Зүжэгүүд ба хэмжээ ябуулганууд
«...Урайхани, урайхани орхиһоноо уриһанда тоотой болоё...» Намжил Балданогой түрэһөөр 100 жэлэй ойдо
6 ноября 2020
2819
2007 оной ноябриин 23 Гүрэнэй Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ Буряад Драмын Академическэ театрта үнгэрһэн үдэшын саг ябасын хубаари.
ХҮТЭЛЭГШЭ: Добрый день, дорогие друзья! Здесь начинаются мероприятия в нашем театре, посвящённые к 100-летию Намжила Гармаевича Балдано.
ХҮТЭЛЭГШЭ: Наш театр, театр бурятской драмы обязан Намжилу Гармаевичу тем, что 75 лет назад театр впервые открыл занавес спектаклем по пьесе драматурга Намжила Балдано «Прорыв». Намжил Гармаевич работал в родном театре и артистом, и режиссёром, и директором, внёс неоценимый вклад в развитии национального театрального искусства с первых его шагов.
ХҮТЭЛЭГШЭ: Мы, благодарные потомки Намжила Гармаевича Балдано — театр, родственники Намжила Гармаевича, общественность города и республики, сегодня открываем в Государственном Бурятском академическом театре драмы имени Хоца Намсараева мемориальную доску с тем, чтобы увековечить память о великом сыне бурятского народа — Намжиле Гармаевиче Балдано!
ХҮТЭЛЭГШЭ: Зай, иигээд лэ Намжил Гармаевич Балданогой дурасхаалай самбар нээебди!
Хүгжэм, дурасхаалай самбарай хушалга абтана. Тиигээд эндэ хэдэн хүнүүд үгэ хэлэхэ байха. Ведущий даёт слово только первому выступающему, остальные, может, подойдут и скажут друг за другом.
ХҮТЭЛЭГШЭ: Друзья, мы от души и сердечно поздравляем вас с открытием мемориальной доски Намжилу Гармаевичу Балдано! Приглашаем всех присутствующих пройти в зал нашего театра.
Все под музыку проходят в зал
НЭГЭДЭХИ ХУБИ
(НЭГЭДЭХИ ХУБИИЕНЬ ПРАВИТЕЛЬСТВО ӨӨР ДЭЭРЭЭ АБАНХАЙ. А. А. ЕЛАЕВ. 16 САГТА ЭХИЛХЭ.
ЭНЭ ХУБИИЕ ХҮШЭГЫН УРДА ГАРГАБАЛ ҺАЙН БАЙГАА.
ТАЙЗАН ХОЁРДОХИ ХУБИДА БЭЛДЭЭТЭЙ БАЙХА)
ХОЁРДОХИ ХУБИ
(МАНАЙ ТЕАТРАЙ ХУБИ. )
АВТОР НИКОЛАЙ ШАБАЕВ
РЕЖИССЁР-ПОСТАНОВЩИК ЦЫРЕНДОРЖО БАЛЬЖАНОВ
Тайзан тусагаар, энэ үдэшынгөө удхаар, шэмэглэгдэнхэй. Хуурай хүгжэмөөр үльгэр түүрээлгэ (фонограмма без слов) эхилээд, мориндо мордоhон үльгэршэн дээрэhээ буужа ерэнэ. Хууршан дээрэ гэрэл тудхаагдажа, хуурша-үльгэршэн моринhоо буужа, hууха газартаа ошожо hуугаад, хүгжэм (фонограмма) аалиханаар замхажа, хуурша-үльгэршэн өөрынгөө хуур дээрэ наадажа, түүрээжэ эхилнэ:
ҮЛЬГЭРШЭН: «Урайхани, урайхани орхиhоноо
Уриhанда тоотой болоё,
Урайханhаа асарhан үльгэрөө
Хэлэhэндэ тоотой болоё!
Урда байhан мүшэдэй
Унтарсарнь хэлэхэдэ яалай,
Ойро hууhан нүхэдэй
Унтасарнь хэлэхэдэ яалай!
Далтай, далтай гэртээ
Дуулалтай үльгэрөө хэлэе,
Дуулажа hууhан нүхэдэй
Дурлалтай үльгэрөө хэлэе!
Суг hайхан мүшэдэй
Сугларсарнь хэлэхэдэ яалай,
Суглаа hайта нүхэдэй
Дууряалсарнь хэлэхэдэ яалай!..»
Энэ түүрээлгые богонишье болгоходо болоно аа бэд даа.
Хоёр хүтэлэгшэд гаража ерэнэд. Увертюра из «Энхэ Булад баатар» Начинает играть оркестр театра оперы и балета, выходят дуэт или солистка театра С. Дашицыренова, исполняет арию из оперы «Энхэ Булад баатар»
ДУЭТ или АРИЯ ИЗ ОПЕРЫ «ЭНХЭ БУЛАД БААТАР»
ХҮТЭЛЭГШЭ: Прозвучал дуэт (или ария) Арюун Гоохон и Энхэ Булад баатара из оперы «Энхэ Булад баатар». Либретто Намжила Балдано, музыка Бау Ямпилова в сопровождении оркестра Государственного Бурятского театра оперы и балета имени Гомбо Цыдынжапова.
Исполнили заслуженная артистка России Сурена Дашицыренова (и заслуженный артист России Баатар Будаев, или кто другой)
Опера — участница I декады культуры и искусства Бурят-Монгольской АССР в городе Москве в 1940 году.
ХҮТЭЛЭГШЭ: Театрайнгаа түүхые үшөө нэгэ дахин гэдэргэнь hэхэжэ хараял даа. Ушар юуб гэхэдэ энэ үльгэршэнэймнай түүрээжэ hууhан «Гэсэр» үльгэрые согсолжо бүридхэhэн элитэ уран зохёолшо Намжил Гармаевич Балдано манай театрай үндэhэ табилсагшадай нэгэн байгаа. Тиихэдэ 1932 ондо Намжил Балданогой бэшэhэн «Таhалдал» гэhэн зүжэг театраймнай түрүүшын зүжэг боложо.., тэрэл үдэрhөө манай театр түүхэеэ тоолодог юм...
Хуурша-үльгэршэнэй хажууда бишыхан үльгэршэд ерэжэ, hууринуудаа оложо hуунад. Хууршадай наадажа, үгэ дуулангүй, миил хөөмэй аялга аалишагаар гарган hуухадань, тэрэл аялга доронь хүтэлэгшэд хэлэнэд:
ХҮТЭЛЭГШЭ: Намжил Гармаевич родился 20 октября 1907 года в улусе Нараса-Толгой Оронгойского сомона.
Основной духовной пищей маленького Намжила тогда были сказки, улигеры, загадки...
И, может, улусный слепой улигершин Нима Образцов подарил нам Балдано такого, каким или кем он стал впоследствии, каким мы его знаем?!
100 лет! Никто не забыл творчество Намжила Гармаевича, да и невозможно забыть, сколько бы ему не исполнилось бы, он же ведь наш с вами современник. Тому подтверждение — первая часть нашего вечера-памяти, которая только что прошла на этой сцене...
ХҮТЭЛЭГШЭ: Амар мэндэ, манай мүнөө үдэшымнай айлшад! 100 жэлнүүд! (Хууршан тээшээ альгаараа заан) Хуурдажал hуумаар, үльгэр, түүхэдэ ороhон жэлнүүд гээшэ бэзэ... Манай Намжил Балданогой арюун дэлхэй гэшхэжэ, алтан нара хараhан үеhөө хойшо аяар 100 жэлнүүд үнгэршэбэ ха юм даа.
ХҮТЭЛЭГШЭ: Элитэ ехэ уран зохёолшын наhанай харгы хүшэр, хүнгэн, үргэн, нарин — юрэдөө зохёохы ажалтанай зам гээшэ элдэб лэ байдаг ха юм даа. Намжил Гармаевич азатай мүшэн доро түрэhэн хүн байгаа, тэрэ хүнэй баян намтарынь түүхэ боложо ошоо, гэбэшье хэhэн хэрэгынь, үндэр hайхан нэрэнь хойто үеын маанарые hайхан тээшэ, ехэ ехэ хэрэгүүд тээшэ уряалан мүнхэрөөл даа.
Мүнөө Буряадай Уран зохёолшодой холбооной түрүүлэгшэ Матвей Рабданович Чойбоновые, уран зохёолшо, драматург Ардан Лопсонович Ангархаевые наашаа гаража ерэхыень уринабди.
М. Р. ЧОЙБОНОВ, А. Л. АНГАРХАЕВ
ХҮТЭЛЭГШЭ: Жизнь и деятельность большого творца... ...Всё в этом фильме. Внимание на экран...
Начинается фильм БГТРК о Н. Г. Балдано. Хр/м. 19 минут.
ФИЛЬМ О Н. Г. БАЛДАНО
ХҮТЭЛЭГШЭ: На сцене председатель Союза театральных деятелей Республики, заслуженный деятель искусств России, режиссёр театра бурятской драмы имени Хоца Намсараева Владимир Ильич Кондратьев!
В. И. КОНДРАТЬЕВ
ХҮТЭЛЭГШЭ: Намжил Гармаевич Буряадай Гүрэнэй оперо болон баледэй театрай хүгжэлтэдэ ехэхэн хубитаяа оруулhан хүн байгаа. Мүнөө театрай гол дуушадай нэгэн, Россиин габьяата артист Ольга Аюрова! Юу дуулана юм, хэлэхэ.
ОЛЬГА АЮРОВА. ДУУН
«ЖЕМЧУЖИНА БАЙКАЛА» ДАРЬЯ КИРИЧЕНКО
ХҮТЭЛЭГШЭ: Когда танец начался, параллельно: Встречайте детскую хореографическую студию Дома детского творчества Советского района города Улан-Удэ «Жемчужина Бурятии»!
После танца: Вы посмотрели танец «Жемчужина Байкала». Солировала правнучка Намжила Гармаевича Балдано Дарья Кириченко! Аплодисменты, дорогие зрители! (И без того, наверно, будут аплодисменты)
ХҮТЭЛЭГШЭ: Намжил Гармаевич Балдано манай театрай түүхэдэ айхабтар ехэ хубитаяа оруулhан хүн. Театрта табигдаhан түрүүшын зүжэг.., тиихэдэ олон арбаад жэлнүүд соо, эхинhээнь абаад, театрайнгаа хүл дээрээ гаратар түрэл театртаа ажаллаhан намтартай...
«ПОБРАТИМЫ». З. РИНЧИНОВ
ХҮТЭЛЭГШЭ: Мүнөө тайзан дээрээ Гүрэнэй Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ Буряад драмын академическэ театрай артист — Буряад Республикын арадай артист Зорикто Ринчинов ород, буряад арадуудай хэтэ мүнхын найрамдал харуулhан Намжил Гармаевичай «Анда нүхэд» — «Побратимы» гэжэ зохёолhоо хэhэг ород хэлэн дээрэ Владимир Липатовай оршуулгаар уншаба.
ХҮТЭЛЭГШЭ: На вечер-памяти Намжила Гармаевича приехали гости из Усть-Ордынского Бурятского автономного округа Иркутской области.
ХҮТЭЛЭГШЭ: Мы предлагаем посмотреть адажио из балета «Красавица Ангара» в исполнении артистов театра оперы и балета имени Гомбо Цыдынжапова. Либретто Намжила Балдано, музыка Бау Ямпилова!
АДАЖИО ИЗ БАЛЕТА «КРАСАВИЦА АНГАРА»
ХҮТЭЛЭГШЭ: Мүнөө Намжил Гармаевичай нютагайхидай энэ тайзан дээрэ гаража ерэхын урда тээ дуушанда микрофоноо барюулая. Шагнагты, харагты, Цыден-Еши Бимбаев!
ЦЫДЕН-ЕШИ БИМБАЕВ. ДУУН
ХҮТЭЛЭГШЭ: Мүнөө тайзан дээрэ Намжил Гармаевичай нютагайхид — Ивалгын аймагай түлөөлэгшэд уригдана. «Ивалгын аймаг» гэжэ муниципальна байгууламжын толгойлогшо Александр Базарсадаевич Цыденов, үшөө хэн бэ?
ХҮТЭЛЭГШЭ: Ивалгын номер. Бултыень нэрлэхэ
ИВАЛГЫН НОМЕР
ХҮТЭЛЭГШЭ: Агын Буяадай автономито тойрогой түлөөлэгшэдые наашаа гаража ерыт гэжэ урижа байнабди.
ХҮТЭЛЭГШЭ: Поёт заслуженная артистка России Валентина Цыдыпова! Государственный Бурятский академический театр оперы и балета имени Гомбо Цыдынжапова!
ВАЛЕНТИНА ЦЫДЫПОВА. ПЕСНЯ
ХҮТЭЛЭГШЭ: Шатар наадан гээшэ урдын галабhаа түүхэтэй бэлэй. Аази түбиин арад зоной эгээл дуратай, гол наадануудай нэгэн байhан байха. Мүнөө тайзан дээрэ тэрэл Улаан-Үдэ хотын Советскэ районой хүүгэдэй уран бүтээлэй Байшангай хатарай студи! «Буряад шатар»!
«БУРЯАД ШАТАР»
ХҮТЭЛЭГШЭ: Ивалгын аймагые республика дотороо суурхуулжа ябаhан мэдээжэ дуушад — Зоригто, Нонна Тогочиевтан тайзан дээрэмнай. Угтагты, хүндэтэ нүхэд!
З., Н. ТОГОЧИЕВЫ. ПЕСНЯ
ХҮТЭЛЭГШЭ: Тайзан дээрэмнай баhал Ивалгынхид. Намжил Гармаевичай нютагай, республика дотороо мэдээжэ уран зохёолшо, поэт Алексей Бадаев! Алексей Данилович, наашаа гарыт, дурсалгануудаараа хубаалдыт.
А. Д. БАДАЕВ
ХҮТЭЛЭГШЭ: Тайзан дээрээ тэрэл Ивалгамнай ябажа байна. Мүнөө Ивалгын (Оронгын) дуушан.
ИВАЛГЫН НОМЕР «ЛЕГЕНДА СТАТУЭТКИ»
ХҮТЭЛЭГШЭ: И опять на сцене дети. Хореографическая студия «Жемчужина Бурятии» представляет Вам, уважаемые зрители, ёохор-сюиту «Моя Бурятия», где представлены шесть районов нашей родины — Бурятии. Каких — вот сейчас и увидим. Встречайте, ёохор-сюита «Моя Бурятия»!
ЁОХОР-СЮИТА «МОЯ БУРЯТИЯ»
ХҮТЭЛЭГШЭ: Мүнөө тайзан дээрэмнай хэлэ бэшэгэй эрдэмэй доктор, Буряад Республикын арадай поэт, республикын мэдээжэ гэсэршэдэй нэгэн Баяр Сономович Дугаров!
Бишыхан хуурша-үльгэршэд Баир Сономовичто дүтэлнэд, үгышье hаа кулисын саанаhаа гаража ерэнэд. Баир Сономович как-будто им, но в то же время и зрителям:
Б. С. ДУГАРОВ
НОМЕР ИВОЛГИНСКОГО РАЙОНА или БРУКиИ
ХҮТЭЛЭГШЭ: Следом объявить этот номер.
ХҮТЭЛЭГШЭ: Сегодня мы прикоснулись к творчеству одного из великих сыновей бурятского народа Намжила Гармаевича Балдано. Потомки его, почитатели его таланта, зрители и читатели будут помнить его долго, столько, сколько память человека может помнить, столько долго, сколько будет жить театр бурятской драмы. До встречи, дорогие друзья! До свидания!
ҮЛЬГЭРШЭН: Халтар халюунай харые
Харбан барихада яалай,
Хаалингуудай удхые
Хэлэн барахада яалай.
А — э — э — э,
А — э — э — э,
А — а — у — у — дон!.."
Һүүлшын энэ гурбан мүр дээрэ хүшэгэ хаагдана.
ДҮҮРЭЭ
Другие статьи автора
Зүжэгүүд ба хэмжээ ябуулганууд
4027
Захааминай Сагаалган-2015
2015 оной февралиин 28-да үнгэрһэн Улаан-Үдэ хотодо ажаһуудаг Захааминай аймагһаа гарбалтай нютаг зоной эблэлэй Сагаан һарын — хонин жэлэй угтамжын найрай yдэшын сагай ба ябасын хубаари.
Зүжэгүүд ба хэмжээ ябуулганууд
3981
Һүр харбалгаар абарга Петр Очировай 80 жэлэй ойдо
Захааминай аймагай Үлэгшэн нютагта үнгэрһэн Буряад АССР-эй габьяата агроном, ажалай улаан тугай орденто, һүр харбалгаар республикын сурхарбаанай хоер удаа абарга Петр Санжиевич Очировай гэрэлтэ дурасхаалда зорюулагдаһан мүрысөөнэй сагай ба ябасын хубаари.
Зүжэгүүд ба хэмжээ ябуулганууд
3251
Буряад хэлэнэй үдэр - 2019
Буряад эхэ дайдыемнай арюун hайхан алтаар нэмэриhэн шаргал намарай шара набшын хаhада заншалта болон үнгэрһэн һайндэрэй хэмжээ ябуулга.
Зүжэгүүд ба хэмжээ ябуулганууд
3063
Бүргэд хатар
2018 оной апрелиин 19-дэ үнгэрһэн «Бүргэд хатар» гэжэ түрүүшын Буряад мюзиклда зорюулагдаһан һайн дуранай марафоной хэмжээ ябуулга.