Даша Дамбаевай түрэһөөр 70 наһанай ойдо

Э Х И Н
До 3 звонка звучит «Фантастическая симфония» 

3 микрофона.

Окрывается занавес. Звучит лимбэ


Баир Бадмаев: Миралзан урдаhан Бүхэн голой эрьедэ
Мянга юhэн зуун гушан найман ондо
Сэнхир hайхан Харгана гэжэ нютагта
Сэлгеэ Сэлэнгын сэсэгтэ хабар угтажа,
Сэлмэг нюдөөр дэлхэй анхан хараа hэм.
Ногооной бултайн, хүрьhэн сооhоон, байхада
Номин тэнгэри гайхан, гайхан анхаржа,
Арбан хургаа наран тээшэ hарбайжа,
Апрель hара, бар жэлээ таняа hэм.
Дуулим үндэртэ, артель дээгүүр, гургалдай
Дууша наhанайм эхин үдэр магтаа hэн... 

Песня «Буряад ороной соло»

Исп. Саян Раднаев

Марта З. Үдэшэнэш намаяа инаглан, энхэрэн,
Үндэжэ толгойем мээхэй зангаар.
Дулаахан гараараа тэбэринэш шангаар,
Дурлал дүүрэн нюдөөрөө шэртэн.
Һанаагаа бү зобо. Харгым сагаан.
Һайхан хэрэг уряална урдам.
Удангүй бусахаб, эхэм, Шамда.
Угтахаш намаяа, сонхоор шагаан.
Бэрхэшээл дабахаб, бэлэгтэй ерэхэб,
«Бэрхэш, хүбүүм», — гэжэ хэлэхэш,
Бэлмэрхэн арзаар аягым халяан.
Булжамуур шубуундал, аянда зорибоб.
Булжуухай холоёо мордон ошобоб.
«Бусахаш», — гэнэ харгымни талаан! (Поет песню) 

Фонограмма «Лунная соната»

Ч. Гуруев:
Үнгэрhэн дайнда абамни унаа —
Үнэнэй халуун тэмсэлдэ.
Үнгэрhэн дайнда абамни унаа —
Үргэн замуудай бэлшэртэ.
Эжыдээ багашуул үлөө hэмди,
Эсэгын ехэ хүбүүнби.
Үншэрхэ гээшые үзөө hэмди,
Үлэhэн табанай нэгэнби.
Жэнгинүүр хонгёо хонхын абяандал,
Жэлнүүд hубарин үнгэрбэ.
Уйдхарта бүлын сэдьхэл hанаанда
Унаhан абам мүнхэрбэ...

Баир Б:
...Ханада оршодог абымни дүрэ —
Харажал хододоо ябадагби.
Сэлмэг хурса нюдыень шэртээд,
Сэдьхэл зүрхөө ханадагби.
Хойто абамнай дүрыень нягтаар
Хоймортоо уралан шэмэглээ.
Хамаг бүлөөрөө эсэгыем иигэжэ
Хадуужа абаабди сээжэдээ.
Абамни зохёодог байгаа гэлсэдэг —
Ажабайдал дуулахые хүсөө!
Һанаhан hаналыень
Бэелүүлхые оролдон,
Һайхан замаарш дабшанхайб.
Музыка уходит.

Ч.Гуруев:
Ханада оршодог дүрыень харахадам,
Харгыдам заяадаг хэбэртэй.
Сэлмэг хурса нюдыень шэртээд,
Сэдьхэл зүрхөө ханадагби.

Туяна Б:
Хаанашьеб холо ажаллаад гү,
Али нэгэ тээ hураад гү —
Эхэ нютагаа айлшалхадаш,
Хэншье, шамайе обёоржорхиходоо,
Урдаhаашни угтажа:
«Хэзээ ерээбши?
Мэндээ!», — гээд,
Гарыеш шангаар адхаха.
Энэ заншалай hайхан гуламта —
Элдин хонгор тоонто газарайнгаа
Мартагдашагүй байhые,
Энэрхы дулаахан ольhые
Маша ехэ баярай долгёор
Мэдэржэ ши үзөө hэн гүш?
Түрэл нютагай хамаг зоной
Ёhолжо шамайе хүндэлhые
Түргэн намда хэлэхэл даа —
Юугээр харюулхаб гэжэ hананаш?

Гэрэл Б: «Сайн байна», — гээд,
Бэе бэедээ
Хандахадаа бидэ
Сагаан сэдьхэлээ
Нээжэ hурая.
Юундэб гэхэдэ,
Юрын эдэ үгэнүүд
Һайе хүсэhэн удхатай.

Баир Б: Шэнгэхэн бороогой уйтай дуhал
Шэнхинэн сонхыем тоншоно, тоншоно.
Уянгата дуунайм аялгын дуhал
Улаанхан зүрхыем тоншоно, тоншоно.

Затемнение

Балетный номер «Цветок» Равеля

Исп. Е.Андреева

Затемнение

Жалсан Д: Читает свою «Дангину»

Шопен «Прелюдия»

Туяна Б:
Тэнгэриин алтан одо шүүрэн,
Тэрлиг дээрэш зүүлгэ гэмэ,
Тэрэнги, ургын үнэрөөр анхилhан
Тэрэ холын хабарай hүни
Тэбэреэд шамаяа анха түрүүн,
Дурлал дүүрэн мойhон нюдыш
Дууша наhанайм залуур болгон,
«Дуратайб!», — гэжэ хэлээ бэлэйб.

Жалсан Д:
Хангал ягаан шэмэг мэтэ
Халуун зулгы урал дээрэш
Талын дунда удаан таалан,
Таамаг нюуса нангин бэедэш
Тангариг үгэн hүгэдөө бэлэйб.

Ч.Гуруев:
Мүнөө тэрэ холын hүни
Мүнгэн hарын толон доро
Мүнхэ залуу Бетховеной
Түрүүшын дуранай соната соо
Түмэн мүшэдөөр ялалзажа,
Зүүдэн hайхан хүүхэн шарайш
Зүндэм hэргэн энеэбхилнэ.

Песня «Түрүүшын дуран»

Исп. Б.Ринчинова, Д.Занданов. 

Фонограмма «Аппассионата»

Жалсан Д: Юундэшье дууша заяатай 
Юртэмсэдэ түрөөбиб?
Аялга болон бүрилдэн,
Ашаан шэнгеэр хүндэрhэн
Али олон бодолhоо
Зантагархан толгоймни
Залхуурангяар манарна.
Юрэ бусын юрьеэн соо
Юугээ бэдэрэн иитэрээ
Һанаан, үнөөн болоhыем
Һайхан hаруул сэдьхэлтэн
Һанаха гү даа, үгы гү?
Баир Б: Али зарим хүдхэшүүл
Алтан ганса наhыем
Адаг муугаар дурсажа,
Сэсэг, набша, намаан соо,
«Сэлэнгэ», «Байгал», «Одон» соо
Сэнгэжэл ябаhан гайхал гээд,
Сэржэмдэжэ hууха гү?
Үгышье hаа, залуу үе
Үгэ бүхэниием сэдьхэжэ,
Үндэр гэгээн поэзиин
Үнэн замаар дабшаhым
Сэсэн hонор ухаагаар
Сэгнэжэшье магадгүй.

Ч.Гуруев: Дуулангүйгөөр аргамгүй — 
Дуулахаа түрэhэн заяатайб.
Дуулаагүйдэм, наhамни —
Дунгяа сэмүүн үдэрнүүд.
Залирхадам, дуунуудни,
Задарhан хангал сэсэгүүдтэл,
Залуу шэнэ үетэндэ
Залуур харгы заагуужан!
Түгшүү оршон түбиие
Түрмэ гэжэ hанангүй,
Түрүү хэрэг hунгажа,
Түүхын үүдэ тоншоноб.

Фонограмма «Аппассионата»

Баир Б. 
...Урагшаа, минии поезд!
Залуу наhанайм поезд!
Уняар мананай бурьяан соогуур,
Хүбшэ тайгын хүүеэн соогуур,
Уhа голой урасхал дээгүүр,
Уужам дэлхэйн оморюун дээгүүр,
Алтан наранай
Хонхын дуун соо,
Алдар солын амисхаал худар
Аянгатан ханхиныш,
Минии поезд!
Айдар наhанайм поезд!

Фонограмма «1-й концерт Чайковского»

Дабацу Ю: Хоридохи зуун жэлэй 
Хоёр агуу поэдүүд —
Неруда Хикмет хоёр
Ходол минии сэдьхэл ухаае эзэлнэ.
Альган дээрээ шүлэгүүдэйнь номуудые дэлгээд,
Ажабайдалда гайхамшагаар дурлажа,
Асари ногоон байгаалиин шулуун мэтэб.
Неруда мэтэ ган булад зоригтой байхаа хүсэжэ,
Хэзээшье, хаанашье тэмсэл тээшэ шамданаб.
Аглаг түби — алтан бэлэг намда!
Алхалнаб гансал урагшаа, шуурга, hалхи угтанаб,
Аадар, саhан, мүндэр соогуур,
Аюул, зоболон, уйдхар дундуур
Аялга түгэс Чайковскийн нэгэдэхи концертээр
Аялгатан ханхинана Неруда Хикмет хоёр.
Хоридохи зуун жэл шуhан соогуурни дамжан,
Хоолойн шангаар дуулаха дурамни хүрэнэ...
«Аппасионатын» мундуу хүсөөр далижан,
Агуу сагай хүбүүн байхаа хүсэнэб.

Гэрэл Б: Хүгжэм, дуратайб Шамда,

Марта З: Хүсэ үгэнэш намда:

Жалсан: Ши — минии далиш,

Туяна Б. Ши — минии залиш,

Даба, Бада, И.О:Берлиоз, Бизе, Бетховен — 

Гуля Д: Бэлигэйм үлгы юртэмсэ!

Ч.Гуруев: «Һарата hүниин соната»
Һанаан соомни жэргэжэ,


Дабацу Ю:"Фантастическа симфони"
Фантазидам hэргэжэ,

Баир Б: «Кармен» гэhэн оперо
Дуранайм зула дэгжээнэ.

«Кармен» сюита

Исп. Т.Шойдогбаева

Звучит лимбэ.

Марта З: Бултанай дунда алдартай
Буурал сэсэн нагасамни
Буруу, зүбэй бэлшэр дээр
Буряад ёhоор захяа юм:

Ч.Гуруев: «Хүрьhэтэ алтан дэлхэй дээр
Хүндэ ходо hай хэжэ,
Хүсэл арюун ябаа hаа,
Хүн зоной зэргэдэ
Хүндэтэй, солотой ажаhуухаш.
Хүхэ манхан тэнгэри дор
Хүндэ ходо муу хэжэ,
Хүлөө hарюу гэшхээ hаа,
Хүйтэн сэмүүн байдал соо
Хүн наhаяа залгихаш».

Баир Б. Наhан соомни хэзээдэ
Наран мэтэ нагасынгаа
Залуур юрөөл үгыень
Заршам болгон сэдьхэжэ,
Залуу гүлмэр үетэндэ
Залаа шүлэгөөр дамжуулнаб
.
Ч.Гуруев: Алишье зүгтэ, хизаарта
Алаг зүрхым татуулhан,
Шэлэл үндэр Шилсааным
Сэдьхэлдэмни hануулhан
Дуулим талын шэмэг,
Дуунайм залаа сэсэг —
Уужам сагаан Хэжэнгэм.

Прелюдия Шопена

Дабацу Ю: Читает свое стихотворение

Музыка затихает

И.Цыбикжапов:Эртын манандал үнгэрhэн дураяа
Эжэлүүдгүйгөөр ухаандаа hэргээн,
Газар түбидэ гансахан Шамаяа
Гажарhан зүрхөөр сэдьхэнэб.
Мүнхэ хүлгүү дэлхэй дээрэ
Мүшэтэ солгёон зүүдэн болоод,
Үльгэр түгэс эдир наhандал,
Үнгэрхэл хубитай байба гүш?
Зуралзан сагай ошобошье hаа,
Зурагтал дахинаа hанагдажа,
Урихан дүрсэш хүгжэм мэтээр
Уйдхарым сэлмээн тараана.

Песня «Түрэл нютаг»

Исп. Т.Шойдагбаева

Фонограмма «Болеро» Равеля

Баир Б: Амтата архи, баяргүй ажаhууха юунэйхиб?
Аялга ирагуу дуунуудгүй амидархамнай юунэйхиб?
Нарата дэлхэйдэ 
 гээл үнэтэй юун гээшэб?
Нарьяма сэнгүү найр зугаада хүхюунэйхи.

Марта З: Ажабайдал — базаар. Нүхэрые эндэ бү бэдэр.
Ажабайдал — гасалан. Эмнүүлхэ гэжэ бү сүхэр.
Зүрхэ сэдьхэлээ хубилангүй, хүнүүдтэ өөрөө энеэбхил,
Зүгөөр инаг миhэрэл уладhаа бү хүлеэ, нүхэр.

Фонограмма «Сюита» Бизе

Жалсан Д: Ши hогтон жарганхайш — бахархан баясыш, поэт.
Ши инаглан дурланхайш — хүхижэ сэнгыш, поэт.
Аглаг түби дэлхэй дээр мүнхэ наhатайш, поэт.
Амидыл үшөө ябаhандаа урмашыш даа, поэт.

Фонограмма «1-й концерт» — Смерть

Баир Б: Ши, үхэл, урдаhаам яатараа харанабши?
Шинии дүрсэ хажуудамни hүүдэртэнэ.
Хамхуул бэеш манан соо бүрэлзэнэ.
Хабархуу намай төөрюулхэеэ яданагши?
Дүлэтэн байhан хүсэл hаналаа замхажа,
Дүрэжэ шатан дууhаба гэжэ hанаагши?
Зүрхэнэйм сохидол зогсоо гэжэ ханаагши?

Жалсан Д: Зүринэм шамда, бүхы хабаяа зангидажа!
Аманhаам үгэнүүд галтаhаар лэ зандаа,
Айдар наhамни шандааhатан шангадаа.
Аянгата дуумни эршэтэйгээр задархал.
Ургын наhа наhалхашье байгуужам,
Ухаансар толгойм үhэн дууhан сайгуужан — 
Уулыешни, үхэл, тэмсэhээр лэ гаталхаб!

Песня «Гурбан эрдэни»

Исп. Лидия Галсанова

Иван Ц: Дуун соо шатаа хахад наhам, (Левый микрофон)
Дураяа дууhынь дуунда үгөөб.
Дууша наhам — эрхим хаhам
Дурасхал болон зон соо үлөө.
Үлэhэн минии хахад наhан
Үгын шэдеэр улам далижан,
Үндэр өөдэ абиран, аhан,
Үсэд зандаа ханхинуужан!
Жэргэхэ гэhэн минии сэдьхэл
Жэбэ жонходо абтаа бэшэл, 
Дүлэн сүлдэтэ минии зүрхэн
Дүрэжэ шатан дууhаа бэшэл.
Дуулимхан талымни гургалдайн
Дуулаха яагаа hайхан бэ?
Залаагаар урихан улаалзайн
Задарха яагаа hайхан бэ!
Ялагар дэлhэтэ хүлэгни,
Яаражал холоёо зориёлши!
Зурынал урдамни аян замни —
Зурагас-зурагас хиисээлши!

Баир Б: Хии хэзээш болонгүй,
Бии ходо байхаб,
Хэтэ мүнхын эрьесэ
Һэтэ дамжан түрэнхэйб.
Энэ гэхэ эхигүйб,
Тэрэ гэхэ захагүйб.
«Ганжуур» «Данжуур» хоёрой,
Диамат истмат хоёрой
Гүн удха элсүүлжэ,
Хүн hүлдөө бүридхэн,
Замби ехэ түбиин
Залаа болон оршоноб.

Жалсан Д: Сэсэг гэжэ нэрлэбэл, 
Сэгнэшэгүй hайхан сэсэгби.
Мүшэн гэжэ нэрлэбэл,
Мүхэшэгүй хурса мүшэнби.
Газар, уhан, агаарhаа
Гал дундуур мүндэлөөб.
Бүгэдын түлөө гэhэн
Буддын сэсэн сурталаар
Хүмүүни арюун сэдьхэлтэй
Хүн бүхэн — бурхан.

Ч.Гуруев Мартагдашагүй сэсэг,
Маша hаруул мүшэн.
Майхан сэлмэг тэнгэри доро,
Һайхан ногоон дэлхэй дээрэ
Гайхал түрэн жаргажа,
Найдал, баяр дамжуулhан
Сууряан шэнги дууемни
Дууряан, хэншьеб, дабтуужан!

Песня «Согто-Хангил»

Исп. В.Цыдыпова, Б.Ринчинова, Намхай Мунхзул

Гэрэл: Дуун зэдэлнэ...
Дуун... Дуун... Дуун!

Туяна Б: Анхан үгэhөө урид
Аялга мүндэлөө ха гү,
Али үгын долгин
Аялга түрүүлээ ха гү?

Иван Ц: Дуун зэдэлнэ...
Дуун... Дуун... Дуун!
Дуун гээшэ ямар хүсэтэйб!

Гэрэл: Дурлаhан инагаа сэдьхэжэ,
Дуулим талын дунгинаса
Дуулажал байна нүхэрни...

Туяна Б: Дуушан бэшэ аад, юундэшьеб,
Дуулаха дурам хүрэнэ.
Дурасхаалта hайхан сагайнгаа
Дуун боложо мүнхэрөөд,

Дабацу Ю: Дундаршагүйгөөр духаряа 
Хүнүүдтэ барюулан,
Дууhашагүйгөөр ханхинаhайб...
Дуун гэжэ ямар шэдитэйб!

Туяна Б: Аадар шэнгеэр адхарhан
Аялгын эзэндэ —
Алдар соло!
Алаг зүрхэ сэсэглүүлhэн
Алтан үгын эзэндэ —
Алдар соло!

Марта З: Агуу байгаали эхэhээ
Аза бэлигтэй дуушанда —
Алдар соло!

Песня «Сэлэнгэ»

Исп. Д.Занданов, Б.Будаев, Дамбиев, Н.Мөнхзул

Баир Б: Дуунуудыем, нүхэдни,
Дурасхал болгон дурдажа,
Дуулан ходо ябаарайт.

Туяна Б: Саhан сагаан сэдьхэлым
Сагаан hараар арюусхан,
Сагаан Дара Эхым дурсаарайт.
Сэнхир номин Сэлэнгым
Сэсэг ногоон эрье дээр
Сэдьхэн намаяа hуугаарайт.

Жалсан : Буурашагүй алдараар
Буурал холоhоо сууряалhан
Буряад дайдын хүбүүнби!

Иван Ц: Дундаршагүй духаряагай
Дуунууд болон мүнхэрхэ
Дурна зүгэй солоньби!

Ч.Гуруев: Һарата hүниин аялгаар
Һанаан зүрхэ хүлгөөхэ
Һайхан сагай жэгүүрби!

ФИНАЛ

И. Цыбикжапов и Д. Юндунова объявляют артистов:

Оперный театр

1. Дарима Линховоин
2. Саян Раднаев
3. Валентина Цыдыпова
4. Лидия Галсанова
5. Дамба Занданов
6. Татьяна Шойдагбаева
7. Батор Будаев
8. Бэлигма Ринчинова
9. Баиржап Дамбиев
10. Намхай Мунхзул
11. Е.Андреева — артистка балета

Бурятский драматический театр

1. Марта Зоригтуева
2. Чингис Гуруев
3. Туяна Бальжанова
4. Баир Бадмаев
5. Гэрэлма Балданова
6. Бадарма Аюшева
7. Гульнара Бадмаева
8. студент Жалсан Дашиев
9. Дабацу Юндунова
10. Иван Цыбикжапов