Уран зураг

Баян түгэлдэр уран бэлиг

28 ноября 2018

1035

1997 ондо «Буряад үнэн» сониндо уран зурааша Максим Цоктоевич Гомбоевтой танилсаа һэмди. Хэжэнгын аймагай Чисаана нютагай Булаг гэжэ урданай буусада түрэһэн тухайгаа ахатан тиихэдэ хөөрөө һэн.


Максим Гомбоев в Кижингинской центральной библиотеке во время открытия персональной выставки

Хара багаһаань уран зурааша болохоёо хүсэдэг байһан хүбүүн 1967 ондо Хабаровск хотын Багшанарай дээдэ һургуулиин уран зурагай-графическа таһагта һураха болоо һэн. 1972 онһоо абан Хабаровск хотодо ажаһуугаа. 25 жэлэй туршада элдэб ажал эрхилһэн байна: хүүгэдэй театр шэмэглээ, сагай хубилхада, худалдаа наймаанай зар реклама шэмэглэн бүтээдэг хотын эмхидэшье хүдэлөө. Хабаровскын Уран зураашадай холбооной жасада, «Мисус» гэһэн солонгос фирмэдэ ажаллаһан тухайгаа хөөрөө бэлэй.

Гэбэшье түрэл нютаг, түрэһэн дайдань яаха аргагүй һанаа зүрхыень татажа, 1997 ондо тэрэ Буряад орондоо бусаа һэн. Хабаровскда байхадаашье тоонто нютагаа һанан, дурсан, түрэл дайдынгаа дүрэ зурагуудые бүтээдэг байгаа. Модоор, түмэрөөр дархалдаг болоо һэн.

Улаан-Үдэдэ байрлаад, түрэл дайдынгаа хүхэ номин тэнгэри доро зохёохы абьяас шадалынь һэргэн хүгжөө.

Урданай буряад зурагай маяг баримталан, зөөлэн үнгэтэ карандашаар зураһан «Бороогой һүүлээр», «Байгал дээрэ наран ороно», «Үглөөгүүр» гэһэн гурбалжан зураг (триптих) өөрын уран аргатай, онсо өөрсэ бэлигтэй зураашанай мүндэлһые гэршэлээ һэн.

Модоор, түмэрөөр дархалһан зүйлнүүдынь ехэ олон. Жэнхэни буряад зурагаар шэмэглэһэн ханза, модоор һиилэгдэһэн Сагаан Үбгэн, түмэрөөр хээ сохижо бүтээһэн «Мэдээ хүргэгшэ» гэһэн болон бусадшье уран дарханай нарин ажалтай, гүнзэгы удхатай бүтээлнүүдынь олон харалган, үзэсхэлэнгүүдтэ хабаадажа, магтаалда хүртэһэн юм.


Лүн абажа, Чисаанынгаа дасанда бурхан бүтээхэ зүбшөөл — угаалга гараһанаа хөөрөө һэн. Зохёохы уран дархан ажалынь шэнэ ами абажа, дээдын мэргэжэлэй хэмжээндэ хүрэхэ хүсэл зоригтой байһандань баярлаа һэмди.
2010 оной «Алтаргана» нааданда зорюулагдаһан харалганда хабаадаа. Бурхан багшын, Ногоон Дара эхын, Сагаан Дара эхын, Хан Гарууди шубуунай дүрэ хүрэгүүдые үзэсхэлэн һайханаар бүтээһэн Максим Гомбоев нэгэдэхи һуури эзэлһэн байна.

Монголдо болоһон бүгэдэ буряадуудай ехэ нааданда «Сагаан Үбгэн», «Байгал» гэжэ модоор һиилэжэ бүтээһэн гайхамаар нарин бүтээлнүүдээ, Дамжан Дорлиг сахюусанай, һэлмэ бариһан һүрөөтэй шэгтэй Манзушри бурханай дүрэ хүрэгүүдые олоной анхаралда табижа, мүн лэ шалгараа бэлэй.

Бурханай дүрэ зураг бүтээхэ бэлиг шадабаринь үндэрөөр сэгнэгдэжэ, Бандида-хамба лама Дамба Аюшеевэй захилаар бүтээгдэһэн Ногоон Дара эхын дүрэ хүрэг Ивалгын дасанда залагдаа һэн. Дээдэ-Онгостойн дасанда Цамай ёһолол һэргээхэдэ хэрэгтэй болоһон тусхай малгай, Калачакрын олон бурхадай дүрэ бүтээгээ гээд нэмэе.

Чисаанын дасанай захилаар Майдар хуралай үедэ Майдар бурханай мордодог ногоон мориие бүтээһэн байна.
Бурханай дүрэ хүрэг бүтээхэ хоморой нарин уран аргануудые шудалһан, баян түгэлдэр уран бэлигтэй Максим Цоктоевич Гомбоев үндэһэн буряад искусствын жасада өөрын мүр сараа үлээжэ, өөрын онсо маягтай гайхамшаг бүтээлнүүдээ мүндэлүүлээ гээд энэ хөөрөөгөө түгэсхэе.