Дуун уралигай гүнжэ

Үльгэрэй гүнжэшүү эльгэ нимгэтэй, үндэр сэдьхэлтэй, зохидхон абаритай басаган дуушан боложо тодорхоһоо гадна хормейстер, дирижер, композитор, саунд-продюсер гэхэһээ эхилээд, алишье үүргэ даажа, ямаршье зорилго урдаа табижа ябахадаа, эршэмтэй, урагшатай бэелүүлжэ ябадаг. Аша үрэ ехэтэй ажалайнгаа түлөө 2018 оной дүнгөөр «Мэргэжэлтын дүршэл» («Профессиональное мастерство») гэһэн Буряад Уласай гүрэнэй шангай лауреад болоһон ушарынь дэмы бэшэ.

Түрүүшын алхамууд



Тэрэ Буряад соёлой мэдээжэ мэргэжэлтэд, театрай режиссернууд Эрдэни ба Баярма Жалцановтанай гэр бүлэдэ 1988 оной майн 4-нэй үдэр түрэһэн юм. Гэртэхинэйнгээ театральна дээдэ һургуулида һураха үеэр соёл болбосоролой үлгы болохо Ленинград (Санкт-Петербург) хотодо түрэхэ, үндыхэ золдо хүртэһэн. Хүн түрэлтэнэй урлиг бүтээлэй гайхамшагта оршон эдир хүүгэнэй ухаан бодолдонь баларшагүй нүлөө үзүүлээ бэзэ. Мүн аба эжыньшье энжэлһэн уран һайханай үрэһэн урган һалбарангүй юу үлэхэб. Аялга дуунда багаһаа һэдэбтэй басаган дунда һургуулида һуралсаха забһартаа хүгжэмэйшье һургуули руу тэгшэ ябалсаа. 

— «Бүри багахан, 7-8 наһандаа „хүгжэм бэшэхэм“ гээд лэ туршахаш. Дуун гэхээр дуу 13-тайдаал зохёогоо хаб,» — гэжэ Сарантуя дурсана. 

2002 ондо Улаан-Үдэ хотодо соёлой мэргэжэлтэниие бэлдэхэ зорилготой (РДШИ им.Б.Ямпилова) гэжэ бэлигтэй хүүгэдэй республиканска һургуулида фортепианын класс түгэсхөө. 2002 ондо Улаан-Үдын Чайковскиин нэрэмжэтэ хүгжэмэй училищиин оюутан болоһон. Эндэ сольфеджио зааһан элитэ багша Борис Анатольевич Ким болон бусад наһанайнь замые юугээршье сэгнэшэгүй багажаар хангаа. Эндэ һуралсажа ябахадаа, суг һурадаг хани басаган Нар-Оюугай байгуулһан «Пентатоника» (Табан нота) гэһэн дууша басагадай бүлгэмдэ орожо дуулалсаа. Эндэ түрүүшынхиеэ тайзанай нюусануудтай танилсаа. 2004 ондо «Сагаан һарын одод» гэһэн Уласхоорондын конкурсда Ц-Д. Дондоковагай үгэ дээрэ Нар-Оюугай бэшэһэн «Золгохоо яалайбиб» гэжэ дуу амжалтатай дуулажа, шагнагшадай талархалда хүртэжэ, олондо танигдаха болоһон гээшэ. 







Эдир хормейстер, дирижер

2006 ондо хүгжэмэйнгээ училищи дүүргэжэ, академическэ хоорой дирижер, композитор гэһэн мэргэжэл абажа гараа. Эрдэм мэдэсэеэ улам үргэдхэхын тула Москва хото зорижо, 2006 ондо Гнесинүүдэй нэрэмжэтэ РАМ (Россиин хүгжэмэй академи) орожо һуралсаба. Тус дээдэ һургуулияа 2011 ондо улаан дипломтойгоор түгэсхэһэн габьяатай. 



Москвада оюутан ябаха хаһадаа «гэртэхинэйнгээ хүзүүн дээрэ һуужа байхамни аягүй гэжэ бодоод», өөрөө ажал бэдэржэ олоһон. Түб хотодо хүүгэдэй хүгжэм дуунай һургуулинуудай олон байһан хадань нэгэ хоорой ахамад хормейстерээр ажалда абтаа. Оройдоол 17-той басаган дуунай ехэ хамталигые зүрхэтэйгээр даажа абаһаниинь гайхалтай. Хэды багашуулшье һаа, тэдэ элдэб аяг аашатай, эдэниие гуримшуулжа, нэгэ хүн мэтээр эмхидхэхэнь бэлэн хэрэг бэшэ. Хүүгэд хадаа хүүгэд, нэгэ һамбаа алдабал, анхаралынь алдагдажа, шууялдашаха. Түрүүшээр мэгдээд абаа, ядахадаа, буруу хараад, нулимсаашье аршалган бологшо һэн ха. Тиигэбэшье, шүдөө зуугаад лэ, жэл хахад шахуу тэнсэжэ, тэршээхэн дуушадаа эмхи журамда һургажа, хүндэтэй хүниинь боложо шадаа. Эндэ хүдэлжэ гараһаниинь ехэ туһа боложо, ямаршье дуунай бүлгэмүүдые даан абахаар арга дадал олгоо бэлэй. 



Дуу хүгжэм зохёолго

2006 ондо «Улаан-Үдэ» гэжэ дуу зохёогоод, хотын дуунай мүрысөөндэ илажа гараад, саашадаашье Улаан-Үдэ хотын, республикын хэмжээнэй дуунай мүрысөөнүүдтэ хабаадалсажа, шангай һуури абажа ябаа. 2008-2009 онуудаар Москвада үнгэрһэн «Звездный дождь», «Время зажигать звезды» гэһэн эстрадна дуунай конкурснуудта лауреадай, дипломантын зэргэдэ хүртэһэн байна. 

 
2010 ондо монгол туургата арадуудай хоорондын «Алтаргана» гэһэн наадамда эстрадна дуунай конкурсда Николай Шабаевай үгэ дээрэ өөрынгөө зохёоһон "Эжыдээ" гэжэ дуу гүйсэдхэжэ, шанда хүртөө. 2011-2012 онуудта Буряад драмын тайзан дээрэ табигдаһан Болод Ширибазаровай «Элинсэгүүдэй шэдитэ орон » ("Волшебная страна предков«гэһэн зүжэгэй хүгжэмынь зохёожо, харагшадай магтаалда хүртөө. «Эжыетнай эрьенгээ...» гэжэ Баярма Жалцановагай найруулан табиһан зүжэгые аялга хүгжэмөөрөө шэмэглээ.2018 ондо Олег Юмовэй «Петр ба Февронья», В. Костиной «Музыкальный магазин» («Хүгжэмэй дэлгүүр»), 2020 ондо Анна Кооненэй найруулгаар «Үльгэр» театрта табигдаһан «Хүхы» гэжэ зүжэгэй хүгжэмынь зохёогоо. 2019 ондо О. Юмовэй «Үгы болоһон тосхонуудай хронико» гэһэн документальна фильмнүүдтэ хүгжэм бэшээ.

IX-дугаар Уласхоорондын «Звездопад талантов» гэһэн мүрысөөнэй үмэнэхи «Хүүгэдэй шэнэ дуун» гэһэн композиторнуудай номинациин дипломдо хүртөө. 2014 ондо мүн тэрэл нэрэтэй бүхэдэлхэйн хүгжэмшэдэй урилдаанда оролсожо, авторско дуунай түлөө дипломантын шагнал абаһан. 2016 ондо Буряад орондо үнгэрһэн уласхоорондын «Алтаргана» наадамай театрализованна харалгын хүгжэмэй талаар ударидагшань байгаа. Соёлой яаманай захилаар Рождество Христово, Сагаалган, Хотын найрта хүгжэм найруулаа, тон үргэн дэлисэтэй хүгжэмынь "Алтаргана-2016" гэһэн наадамда зорюулагдаа. «БуряадФМ» радиодамжуулгануудай отбивка, джингл мэтэ олон янзын хүгжэмтэ хабсаралтануудые найруулаа. Ольга Шараповагай гүйсэдхэхэ «Зандан-Жуу» бурханай магтаалай аялга-янгынь зохёогоо.



Сарантуя Жалцанова Москвагай алдар суутай хүгжэмшэдтэй хамта олон проектнуудтэ хүдэлжэ, арга шадабарияа нилээд дээшэлүүлээ. Сэнтэй, бэрхэ мэргэжэлтэн байһаниинь абаһаар харагдажа, мүнөөшье янза бүриин хэмжээ ябуулгануудта хабаадахаар уригдадаг. 2012 ондо олондо мэдээжэ болоһон «Россия» телесубагаар дамжуулагдаһан «Битва хоров» гэжэ хамталиг дуунай тэмсээндэ Александр Буйновай хоорой хормейстер, саунд-продюсерай туһалагшаар хүдэлөө. 2013 оной иимэл нэрэтэй тэмсээндэ Виктор Дробышай рок-хоор хүтэлжэ гараа. «Наш выход», «Лучший город KZ 2 сезон» гэхэ мэтэ проектнуудтэ оролсожо байдаг. 2016 ондо Улаан-Үдэ хотын 350 жэлэй ойн баярай нааданда хабаадажа, «Улаан-Үдэ» дуунай аранжировко хээ.2018 ондо Сергей Безруковай хүтэлһэн хүүгэдэй дуунай Уласхоорондын Ехэ фестивальда, 2019 ондо «Золотая маска» гэжэ театральна шангай харалганда, «Руслан и Людмила» зүжэгтэ хүгжэмэй талаар хабаадалсаа. «Домино» гэжэ зүжэгэй хормейстер, вокалай багша, аранжировка бүтээгшэнь болоо. Һүүлшын үедэ Москвада үнгэрдэг, бүхэроссиин телехарагшадай дуратай «Голос. Дети» гэһэн проект байгуулһан «Kidlikes.production» гэһэн продюсерска түбэй урилгаар хүдэлдэг болонхой.

2020 оной октябрь һарада Москва хотодо "Белоснежка ба долоон гномууд" гэһэн авторска Дебютнэ мюзиклэй харалган үнгэрөө. Тус мюзикл "Триумф" гэһэн Продюсерскэ түбэй захилаар бүтээгдээ. Найруулан табигшань - Аркадий Гевондов, хатар табигшань Алексей Вальц.

«Мүнгэн хонхонууд»

Түб хотодо хэжэ, бүтээжэ ябаһан ажалнуудһаань Сарантуяда тон зүрхэндэнь дүтөөр, дулааханаар һанагдаха түһөө-проектнь гэбэл, мэдээжэ соёлшон Жанна Дымчиковагай һанаашалан байгуулһан хүүгэдэй "Мүнгэн хонхонууд" гэһэн вокальна студи болоно. Залуу композитор энэ хэрэгтэ хабаадалсахаар уригдажа, дуунуудай хүгжэм бэшэхэһээ гадна, хормейстер, саунд-продюсерай үүргэ дүүргэхэ болоһон. «Мүнгэн хонхонууд» гэһэн студида ганса Улаан-Үдын бэшэ, мүн холо ойрын аймагуудһаа дууша үхибүүд ерэжэ, ансамбльда дуулажа байгаа. Тиимэһээ хүгжэмэй багшын урда анханһаа сугтаа дуулаагүй, һая сугларһан задагай бүлэгые нягтаруулха, хоолойень тааруулан эблүүлхэ, нэгэн хамта болгохо зорилго табигдаа. Дуунай эрдэмээр яагаад дуулахаб, хаанань ямар сохилто хэхэб гэхэ мэтэ ойлгууламжын хүдэлмэри ехэл һаабза. Энэ ушарта Москвада олоһон арга дадалынь тон ехэ аша туһатай байба. Студиин хүтэлбэрилэгшэ, хамтынгаа хэрэг бүтээхын тула бэеэ үгэн ябадаг Жанна Чимитовна Дымчикова, үхибүүдэй дикци дээрэ хүдэлжэ, буряад үгэнүүдээ зүбөөр хэлэхэ, үгүүлхыень тон шадамар бэрхээр заадаг Сэсэгма Цыбиковна Ринчинова, мүнгэ һангаа болон хангалтын бүхы ажал даадаг администратор нарин нягта Оюна Чимитовна Будаева гэгшэд эдэбхи үүсхэлээр бадаран, бага ехэ бэрхэшээлнүүдые эбтэй эетэйгээр дабан, тус түһөөгөө бэелүүлжэ шадаа.





2014 ондо «Би томо болооб» гэжэ хүүгэдэй дуунуудай диск гаража, олоной баяр болоһон. Юуб гэхэдэ, хүүгэдэй буряад дуунууд тон үсөөн, сэсэрлиг, һургуулинуудай хүүгэд түрэлхи хэлэн дээрээ дуулаха дуугаар, хатарха минусовка-фонограмма гэхэ зүйлнүүдээр тон хомор һэн. Тиимэһээ хүүгэдэй дуунай түрүүшын гэхээр диск багашуулда ехэ бэлэг болоһон. Тииһээр 2016 ондо «Аша зээнэрэй дуун» гэһэн хоёрдохи дискнь гаража, баяр дээрэ баяр нэмээ. «Мүнгэн хонхонудай» ээлжээтэ гурбадахи дискэнь 2018 ондо Монголой Улаан-Баатар хотодо үнгэрһэн «Гэгээн аласай одод» гэһэн конкурсда илажа Гран-При шагналда хүртөө юм. Иимэ бэлигтэй, дүршэл ехэтэй багшанарай хүсөөр «Мүнгэн хонхонуудай» эдир дуушад ямаршье мүрысөөндэ хабаадалсахаар бэлэн болонхой. Эдээхэн хөөрхэн дууша хүүгэднай саашадаа мэргэжэлтэ дуушад болоошьегүй һаа, ямар ехэ наһанай һургуули, хүмүүжэл, бага наһанай баяр баясхалан энэ студидаа оложо ябана гээшэб!



«Мүнгэн хонхонуудаа» бэлиг шадабариин хүсөөр жэнгирүүлэлсэһэн хүгжэмэй багша, композитор, саунд-продюсер Сарантуяа Жалцанова эдир үетэниие хүгжөөхэ, үндэһэн хэлэ заншалаа үргэхэ гэһэн түрэл арадтаа туһатай, буянтай хэрэгтэ хам оролсожо, шэгнүүритэйхэн хубитаяа оруулаа. Мүн ажалай амжалтаһаа гадна эхэнэр хүнэй үйлэ заршамаар хубита заяата һайн нүхэртэй, эрхэхэн, бэрхэхэн хүбүүтэй, хубиингаашье жаргал эдлэн ябахадань баясамаар. Урдань үшөөл дардам харгынууд, үндэр эгсэ дабаанууд, туйлалта, амжалтанууд даллан хүлеэхэнь дамжаггүй.