23 марта 2015
Түрэ хурим
597
Басаганай дэрэ
Дэрэ бэлэдхэхэдээ, утыень оронойнгоо хэмжээгээр, үргэнииень толгойнгоо хэмжээгээр оёдог юм.
Оёдолой бүдынь һэеы, сэмбэ гү, али хилэн байха. Гурбан үнгын гоёолто хэжэ, хоргой хүбээ хэдэг.
Б. Сэрсэгмаа
23 марта 2015
Түрэ хурим
597
Дэрэ бэлэдхэхэдээ, утыень оронойнгоо хэмжээгээр, үргэнииень толгойнгоо хэмжээгээр оёдог юм.
Оёдолой бүдынь һэеы, сэмбэ гү, али хилэн байха. Гурбан үнгын гоёолто хэжэ, хоргой хүбээ хэдэг.
Б. Сэрсэгмаа
23 марта 2015
Түрэ хурим
576
Урдань басаганай наадан дээрэ захяа дуун, ондоогоор хэлэхэдэ, уусын дуун заатагүй зэдэлдэг байгаа.
Юундэ уусын дуун гэжэ нэрлэгдээб гэхэдэ, эхэнэр хүндэ табидаг эгээл түрүү мяхан – хониной ууса болоно.
Сэсэгма Цыбиковагай суглуулбариһаа
23 марта 2015
Түрэ хурим
387
Басаганай нааданай урда "Басага зайлгалга" гэжэ ёhо үнгэргэгдэдэг байhан. Басаган хотон айлнуудаараа зайжа, нагасатан хотондоо хононо. Нэгэ үбгэн хүн, нэгэ хүбүүн, 2-3 басагад бэри болохоёо байhан басага хүргэхэ ёhотой.
23 марта 2015
Түрэ хурим
642
"Хурьган hэеы даруулжа,
Хундаган сагаан гэр барюулжа,
Хонин hэеы даруулжа
Хонгор сагаан ордон барюулжа
Хүргүүлбэ”
23 марта 2015
Түрэ хурим
947
Хүбүүнэй гэрлэхэ болоходо, бэриингээ түрэлхидтэ хадаг табижа, түрэлхидынь худа ураг болодог. (Зарим нэгэ нютагуудта тахил табиха гэдэг). Урда сагта хадаг табилгые бэриие эрилгэ гэдэг байhан юм, тэрэ гайхалгүй.
Сэсэгма Цыбикова
23 марта 2015
Түрэ хурим
672
"...Хада газарай харгы гаргагша морин эрдэни, хари уласые ураг эльгэн болгогшо үхин эрдэни гэһэн ёһоор би газарай холоһоо, уһанай утаһаа үндэр дабаа дабажа, үргэн далайе гаталжа, хазаартые хагсаажа, хүлэгые хүлэргэжэ, үргэн ехэ хотыетнай эрьен буужа, бүхэ хуһан сэргэдэтнай морёо уяжа, бүхөөг сагаан ордондотнай орожо ерэһэн хэрэгни хадаа Дулма гэжэ нэрэтэй, 17 наһатай басагаяа Гонгор гэжэ нэрэтэй, 20 наһатай хүбүүндэмнай хани нүхэр болгожо үгыт гэжэ ерээб. Үреэлээ үлхэел, заяагаа залгаял».
23 марта 2015
Түрэ хурим
1041
Хүбүүнэй эсэгындэ түрэһээ хэдэн хоног урда бэлэдхэлынь эхилхэ юм. Үбэлэй саг һаань, үбһэ шэрэхэ, түлеэ бэлдэхэ, шарууһанайгаа малнуудые алаха, түрын болохо үглөөгүүр эртэнһээ эхилжэ мяхаяа шанаха, амһарта суглуулха, эхэнэрнүүд үрмэ, бообо шанаха, хүбүүнэй эсэгэ, түрэлэйнь али нэгэ хүн айлнуудаар ябажа түрэдөө уриха (уряалгүй хүн түрэдэ байха ёһогүй байгаа), зон олон байхаар һаань, үлүү гэр бариха.
Лодон Линховоин
23 марта 2015
Түрэ хурим
772
Хададаа харбаһан һомониинь
Харьялан буухань хайратай лэ.
Харида ябаха бэеыншни
Хайлан мордохо хайратай лэ.
23 марта 2015
Түрэ хурим
276
Басаганайнгаа хадамда ошохоһоо һураггүй урда, тэрэнэйнгээ хадамтай болоогүй, бишыхан байхаһаань хойшо юумыень түхеэржэ эхилдэг байгаа. Эхэнь, хүгшэн эхэнь хурьганай, унаганай, һайн үһэтэй хониной арһануудые ганса нэгээр суглуулжа элдээд, ханза соогоо хадагалдаг, эсэгэнь малгайн халюу, булга, шүрэ, хубануудые худалдажа абадаг һэн.
Лодон Линховоин
23 марта 2015
Түрэ хурим
306
Басаганай эхэ эсэгэтэн худатандаа хубсаһа бэлэглэхые үмэдхэл үмэдхүүлхэ гэнэ. Зарим зон худа худагы хоёроо ами аминдань гү, али сугтань урижа ерүүлдэг һэн. Тиигэхэдээ баһал зониие уридаг, хурим хэдэг байгаа.
Лодон Линховоин
23 марта 2015
Түрэ хурим
328
«Хүндэтэ ноён худа, худа урагуудаа урижа, мал барюулхаяа байнаб. Барюулха мални тэды шэлдэгтэй, тэды адуун, тэды үхэр, тэды хонин — хамта тэды толгой мал. Эдээниием тогтоожо хайрлыт»
Лодон Линховоин
23 марта 2015
Түрэ хурим
274
Хадаг табяад, барюулха мал тухайгаа лаб табаа хэлсэжэ дүүргэһэнэй хойно бэлэг табилга гэжэ болодог һэн.
23 марта 2015
Түрэ хурим
329
1900 гаран ондо хоёр һамгатай хүнүүд хаа-яа байгша һэн. Бүри урдань гурбаншье һамгатай хүнүүд байдаг һэн гэгшэ бэлэй. Абаали (түрүүшын) һамганайнгаа үхибүү түрэхэгүйдэ, хоёрдохи һамгаа абадаг һэн. Заримдаа түрүүшэ һамганайнгаа эмгэгтэжэ, гэрэйнгээ ажал хэхэ аргагүй болоходонь, хоёрдохи һамга абадаг байгаа.
Лодон Линховоин
23 марта 2015
Түрэ хурим
722
Монгол туургата арад зон хүбүү басагаяа айл болгоходоо, таараха таарахагүйень харадаг байһан.
Арбан хоёр жэл хатуу ба зөөлэн гэжэ илгардаг. Хатуу – бар, луу, морин, нохой, гахай. Зөөлэн – хулгана, үхэр, туулай, могой, хонин, бишэн, тахяа.
23 марта 2015
Түрэ хурим
292
"Ганса сусал гал болохогүй, ганса хүн айл болохогүй"
Буряад хурим, түрын ёһо заншалнуудтай та бүгэдэеэ танилсуулха зорилго энэ удаа хэбэбди.
24 марта 2015
Түрэ хурим
381
“Хадамда үгтэhэн басагамнай
Харидаа бусаарай”, – гэхэдэжэ,
Хараhаар эсэгэмни хэлээл даа,
Хайрлажа эхэмни уйлаал даа.
24 марта 2015
Түрэ хурим
351
АЛТАН ТҮРЭ
Табин жэл соо тангил зандаа
Талаантай hайн хоёр байна даа.
Хүйтэн үбэл, халуун зундаа
Хүтэрэлдэн ябанал даа...
24 марта 2015
Түрэ хурим
461
Худын, худагын түрүүе һунгахадаа, дүүрэн эрхэтэнтэй, элүүр энхэ, түрүүшын нүхэрһөө һалаагүй, олон үнэр үхибүүтэй, улаан хэлэтые урдаа оруулхагүй сэсэн бодолтой, мэргэн хурса үгэтэй, шог зугаатай бүгэдэ зонойнгоо гурим журамһаа гадна, хүбүүнэйнгээ гү, али басаганайнгаа уг гарбалыень һайн мэдэхэ, ёһотойл дипломат шэнжэтэй хүн дүтын зон сооһоо шэлэгдэдэг гээшэ.
Сэсэгма Цыбикова
24 марта 2015
Түрэ хурим
350
Мэлмэр харахан духаряагаа
Мэндэ гэжэ хүртэел.
Һайхан сагаан hүнэймнай
Һархаг дээжэ гэдэг лэ.
24 марта 2015
Түрэ хурим
371
Хонинойнгоо мяха үе үеэрнь hайнаар булгалжа эбдэхэ юм. Һүхөөр сабшажа огто болохогүй. Төөлэй, ууса, үбсүүн гурбан түрүү нэрэтэ мяхан.