Басаганай дэрэ

Эртэ урдын сагта басагандаа оро дэбидхэр бэлдээд, хадамда мордуулдаг заншалтай байгаа. Мүнөөшье иигээд уламжалһаар байна. Дэрэ бэлэдхэхэдээ, утыень оронойнгоо хэмжээгээр, үргэнииень толгойнгоо хэмжээгээр оёдог юм. 

Оёдолой бүдынь һэеы, сэмбэ гү, али хилэн байха. Гурбан үнгын гоёолто хэжэ, хоргой хүбээ хэдэг. Тэрээнээ булгайгаар хүбөөлөөд, нюуртаяа нэбтэгэлзэн оёдог. Дэрынгээ нюур оёходоо, дүрбэлжэн тэбхэр хэлбэритэй, гурбан үнгын утаһые һолонготуулан оёдог. Юһэн мүнгэн таб хададаг. Дундахи гурбан табтаа шүрэ, һуба һуулгадаг. Яшал модон гээшэ тэнгэриин аянга буудаггүй гэһэн домогтой. Тиимэ дээрэһээ хүүгэдэйнгээ дэрэдэ тиимэ тобшо хададаг. 


 1. Дэрэ дэрлэхэдэ, эбтэй, бүхэшье байха зэргэтэй. Нэгэ наһан соо хахасахагүй гэһэн удхатай. Зосоонь хүүгэдэйнгээ хубсаһа хэхэдэ, таарамжатай. 
 2. Дэрэ гээшэ хүүгэдэй хани, һүл һүлдын тэмдэг юм. Хүүгэдэй нааданхайшье гэхэдэ болохо. Хүүгэд аргамжада татуулан, дэрэеэ морин болгон унажа наададаг. Мүнгэн табыень эльбэн харан байжа, тооложо наададаг. Нүүдэл амидаралда таараһан бэхилиг хиисэтэй юумэн. 
3. Дэрэеэ хурим түрэ дээрэ буляалдаха ёһо бии. Шэнэ гэртээ дэрээ оруулха үедэ хоёр талын шамбай хүбүүд хоёр можо боложо дэрээ буляалдажа, хэн диилэһэниинь үрдижэ табидаг. 
4. Гэрлэһэн хоёрой дэрэ ниилүүлһэн тухай үреэлнүүд хэлэгдэдэг.