Түрэ хурим

Духаряа

24 марта 2015

1592

Мэлмэр харахан духаряагаа
Мэндэ гэжэ хүртэел.
Һайхан сагаан hүнэймнай
Һархаг дээжэ гэдэг лэ.


Гэрэл зураг: Вячеслав Урбазаев

Түрэ дээрэ заатагүй духаряа баридаг ёhо бии. Духаряа миин лэ ябуулдаг бэшэ, гоё hайхан айладхалтай байдаг. Жэшээнь: 

"Мэлмэр харахан духаряагаа 
Мэндэ гэжэ хүртэел. 
Һайхан сагаан hүнэймнай 
Һархаг дээжэ гэдэг лэ. 
Буряад хүнэй баярhаа, 
Булган дэлхэйн хэшэгhээ 
Эхэ хүнэй эрдэмээр 
Эдеэнэй дээжэ болодог лэ. 
Хоёр хушуун үримнай 
Хоймор дүүрэн тэнжэг лэ. 
Табан хушуун малнууднай 
Таладаа дүүрэн үдэг лэ" 

Х. Намсараев 

Худын түрүү духаряа барихадаа, иигэжэ, жэшээнь, үреэдэг: 

"Бэлигтэй, дүүрэн хэшэгтэй, 
Мүнхэ нэрэтэй, 
Шэнэ ургасын шэмэ, 
Шэнгэн эдеэнэй дээжые, 
Олдохонь шухаг эрдэниин зүйл мэтэ 
Духаряаемнай 
Оёортонь хүрэтэр дундалхые айладхая" 

Ц. Найданов 

Хадаг табилган дээрэ Түнхэн нютагта басагата тала духаряа барихадаа, поднос дээрэ мүнгэтэйгөөр, алтатайгаар баридаг, тиигээд иигэжэ уряалдаг байна: 
Архииемнай барижа, 
Алтыемнай алтаарынь, 
Мүнгыемнай мүнгөөр хушагты.
 
– гэжэ хүбүүгээ гэрлүүлжэ, хадаг табижа ерэhэн Т. Дампилова хөөрэhэн байна. 

“Ашаяа хараагүй аад, архи амандаа бү хэ”, – гэhэн үгэ эндэ залуушуулда хэлэлтэй. Урда сагта дүшэ хүрөөгүй хүн архи уубал, хэhээгдэдэг байhан юм. “Уу”, – гэнгүй, “Амса”, – гэhэн зүбшөөл үгэе. 

Мүнөө нариихан аягын шэрээ дээрэ бэшэ, үргэн ехэ стол дээрэ мяха болон элдэб янза бүриин хилээмэ, огородой эдеэ, жэмэс, загаhа г.м. гансата табижа, хүндэлдэг үе болоо. Иимэ байдалтай хамта ёhо заншалаймнай нарижан ерээгүй гээгдэhэниинь гэмшэлтэй байна.