Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Арсаланов Абида
- РСФСР-эй габьяата зүжэгшэн (1959)
- «Хүндэлэлэй тэмдэг» гэhэн орденоор шагнагдаhан
- Буряадай түрүүшын мэргэжэлтэ тенор
Абида Арсаланович Арсаланов гуша гаран жэлэй туршада СССР-эй арадай зүжэгшэн Г.Ц. Цыдынжаповай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй академическэ оперо болон баледэй театрай гол солистаар ажаллаhан. Оперно зүжэгтэ хоолойень шагнаhан зон «түрэлхи бэлигтэй дуушан», «Буряад ороной мүнгэн хоолой» гэжэ тэрэниие нэрлэдэг hэн. Абида Арсаланович М. Фроловой «Энхэ-Булад баатар» оперодо Үльгэршэнэй парти, Д. Вердиин «Травиата» соо Альфредэй парти, П.И. Чайковскиин «Евгений Онегин» соо Ленскиин парти, Ш. Гуногой Фаустые, М.П. Мусоргскиин «Борис Годунов» соо Ёрошо, мэдэлшын янза үзүүлэгшые, А. Даргомыжскиин «Русалка» соо Князиие, А.П. Бородинай «Князь Игорь» соо Владимир Игоревичые гайхамшаг гоёор гүйсэдхэhэн байдаг.
Мүн тиихэдэ Д. Пуччиниин «Манон Леско» соо Кавалер де Гриее, У. Гаджибековэй «Аршин Мал Алан» соо Аскерые, С. Ряузовой «Саяанай хормойдо» Дашиие, Л. Книпперэй «Байгалда» гэhэн оперодо Бальжирые болон бусадшье лирик-тенорэй гол партинуудые ехэ бэлигтэйгээр дуулаhан юм. Энэ бэлигтэй дуушан тусхай мэргэжэлтэ ямаршье hургуули дүүргээгүй байhан гэжэ тэмдэглэлтэй.
Хайшан зохёохы замынь эхилээб гэхэдэ ехэ hонин. Тойрогой түбтэ өөрын театр нээхэ гэжэ шидээд, залуушуулаа Улаан-Үдэ хотодо хүгжэм болон дуунда hургаха гэжэ эльгээhэн юм. Актер болон театральна ажал ябуулагша Ж. Пагбаинай шэлэжэ абаhан хорин Агын хүбүүд басагадай дунда Абида Арсаланов байлсаhан гэдэг. Иигээд лэ буряад-монгол уран зохёол болон соёлой түрүүшын декадын урда тээхэнэ оперын ерээдүй дуушан Буряад хүгжэмэй-драматическа театрта орошоhон түүхэтэй. Эндэ хүгжэмэй грамотада Н.С. Корнаковто, вокалда (дуунда) А.Ф. Костиндо, Н.В. Владимирскийда hураhан намтартай. Удаань үнгэрhэн декадада М. Фроловой «Энхэ-Булад баатарта» Үльгэршэнэй роль, П. Берлинскиин «Баир» хүгжэмэй драма соо Айлшаниие наадаhан байха, мүн концертдэшье хабаадаhан юм.
Абида Арсалановые бүхы зүжэгүүдэй, концертнүүдэй, правительствада Кремлиин Георгиевско заал соо угталгын удаа В. Морошкиной Залуушуулай дуу гүйсэдхэхыень документальна киножурналда буулгаhан юм. Фильм соо пианино дээрэ наадаhан хүгжэмшэнэй немцүүдтэ плендэ орошоогүй hаань, тэрэ болотор киногой урда фильм ходо харуулагдадаг байгаа.
Яагаашье hаа, эхилжэ ябаhан дуушан Москвагай консерваторидо ном шудалhан юм. Түрүүн 40-өөд онуудта профессор Д.Л. Аспелундда, 50-яад онуудта — эгээ дээгүүр хоолойгоор дуулажа hургаhан С.И. Мигай профессорто hураhан байна.
Хоёрдохи декадада Арсаланов Д. Аюшеевэй «Побратимууд» соо, А.Бородинай «Князь Игорьто» дуулаа. «А. Арсаланов хүгжэмэй, дуунай матертиал hайн мэдэнэ. Тэрэ ехэ энхэргэн зөөлэнөөр „Медленно угасал день“ гэhэн кавантина гүйсэдхөө» гэжэ 1959 ондо хотын сонин соо толилогдоhон рецензи соо бэшэгдэhэн байдаг.
84-тэй байхадаа, РСФСР-эй габьяата зүжэгшэн, театрай 60 жэлэй ойн баярта зорюулагдаhан Гала-концертдэ Н.А. Римский-Корсаковой «Майн hүни» оперын Левкогой дуу гүйсэдхэhэн гэдэг.
Бүхы наhан соогоо шабинартаяа дүй дүршэлөөрөө хубаалдажа ябаhан. Харагшадтаа дуратай, ходо тэдээндээ баясадаг байгаа. Нюдэнэнэйнгөө hайн харадаг байхада, наhанайнгаа нүхэртэй сугтаа театрай музейдэ ходо театр тухайгаа, зүжэгүүд тухайгаа, нүхэд-дуушад тухайгаа хөөрэжэл байдаг hэн.
Мүн тиихэдэ Д. Пуччиниин «Манон Леско» соо Кавалер де Гриее, У. Гаджибековэй «Аршин Мал Алан» соо Аскерые, С. Ряузовой «Саяанай хормойдо» Дашиие, Л. Книпперэй «Байгалда» гэhэн оперодо Бальжирые болон бусадшье лирик-тенорэй гол партинуудые ехэ бэлигтэйгээр дуулаhан юм. Энэ бэлигтэй дуушан тусхай мэргэжэлтэ ямаршье hургуули дүүргээгүй байhан гэжэ тэмдэглэлтэй.
Хайшан зохёохы замынь эхилээб гэхэдэ ехэ hонин. Тойрогой түбтэ өөрын театр нээхэ гэжэ шидээд, залуушуулаа Улаан-Үдэ хотодо хүгжэм болон дуунда hургаха гэжэ эльгээhэн юм. Актер болон театральна ажал ябуулагша Ж. Пагбаинай шэлэжэ абаhан хорин Агын хүбүүд басагадай дунда Абида Арсаланов байлсаhан гэдэг. Иигээд лэ буряад-монгол уран зохёол болон соёлой түрүүшын декадын урда тээхэнэ оперын ерээдүй дуушан Буряад хүгжэмэй-драматическа театрта орошоhон түүхэтэй. Эндэ хүгжэмэй грамотада Н.С. Корнаковто, вокалда (дуунда) А.Ф. Костиндо, Н.В. Владимирскийда hураhан намтартай. Удаань үнгэрhэн декадада М. Фроловой «Энхэ-Булад баатарта» Үльгэршэнэй роль, П. Берлинскиин «Баир» хүгжэмэй драма соо Айлшаниие наадаhан байха, мүн концертдэшье хабаадаhан юм.
Абида Арсалановые бүхы зүжэгүүдэй, концертнүүдэй, правительствада Кремлиин Георгиевско заал соо угталгын удаа В. Морошкиной Залуушуулай дуу гүйсэдхэхыень документальна киножурналда буулгаhан юм. Фильм соо пианино дээрэ наадаhан хүгжэмшэнэй немцүүдтэ плендэ орошоогүй hаань, тэрэ болотор киногой урда фильм ходо харуулагдадаг байгаа.
Яагаашье hаа, эхилжэ ябаhан дуушан Москвагай консерваторидо ном шудалhан юм. Түрүүн 40-өөд онуудта профессор Д.Л. Аспелундда, 50-яад онуудта — эгээ дээгүүр хоолойгоор дуулажа hургаhан С.И. Мигай профессорто hураhан байна.
Хоёрдохи декадада Арсаланов Д. Аюшеевэй «Побратимууд» соо, А.Бородинай «Князь Игорьто» дуулаа. «А. Арсаланов хүгжэмэй, дуунай матертиал hайн мэдэнэ. Тэрэ ехэ энхэргэн зөөлэнөөр „Медленно угасал день“ гэhэн кавантина гүйсэдхөө» гэжэ 1959 ондо хотын сонин соо толилогдоhон рецензи соо бэшэгдэhэн байдаг.
84-тэй байхадаа, РСФСР-эй габьяата зүжэгшэн, театрай 60 жэлэй ойн баярта зорюулагдаhан Гала-концертдэ Н.А. Римский-Корсаковой «Майн hүни» оперын Левкогой дуу гүйсэдхэhэн гэдэг.
Бүхы наhан соогоо шабинартаяа дүй дүршэлөөрөө хубаалдажа ябаhан. Харагшадтаа дуратай, ходо тэдээндээ баясадаг байгаа. Нюдэнэнэйнгөө hайн харадаг байхада, наhанайнгаа нүхэртэй сугтаа театрай музейдэ ходо театр тухайгаа, зүжэгүүд тухайгаа, нүхэд-дуушад тухайгаа хөөрэжэл байдаг hэн.