Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Токуренова Нина
- Буряадай гүрэнэй Ажалай Улаан тугай орденто Х. Намсараевай нэрэмжэтэ академическэ театрай зүжэгшэн (1967 онһоо)
- Буряадай АССР-эй габьяата зүжэгшэн (1976)
- Буряадай АССР-эй арадай зүжэгшэн (1981)
- “СССР-эй соелой отличник” гэһэн энгэрэй тэмдэгээр шагнагданхай (1987 он)
- Россиин габьяата зүжэгшэн (1994) Буряад Уласай Гүрэнэй шангай лауреат (1995)
- Монголой соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ (2002)
- Россиин арадай зүжэгшэн (2003)
Соёлой дээдэ hургуулиин (мүнөө ВСГИК) найруулагшын мэргэжэлдэ һургадаг таhаг дүүргэнхэй. Барханай арадай театрта дипломно зүжэгөө табяа, тэрэ зүжэгынь Уласай урилдаанда нэгэдэхи һуури эзэлэhэн юм.
1967 ондо театрта хүдэлхэеэ ерээ. Х. Намсараевай «Сэрэмпэл» гэжэ Буянта Аюшинай найруулан табиһан зүжэгтэ Должодой дүрэ гүйсэдхөө. Энэнь Н. Токуреновагай түрүүшын ехэ хүдэлмэри болоно.
Тэрэ дүшэн жэлэй туршада театрта хүдэлхэдөө, 120 гаран дүрэнүүдые тайзан дээрэ бэелүүлһэн байна. В. Шекспирэй «Арбан хоёрдохи һүни» гэжэ зүжэгтэ Оливия, «Не бросай огонь, Прометей!» гэжэ зүжэгтэ Гера, А. Островскийн «Олзотой тушаал» гэһэн зүжэгтэ Юленька боложо наадаһаниинь мартагдашагүй. Тиихэдэ Д. Эрдынеевай «Бальжан хатанда» хатан Зэлмын дүрэ шадамар бэрхээр харуулаа бэлэй.
Нина Токуренова Буряад театрай бэрхэ зүжэгшэдэй нэгэн. Цырен Шагжинай «Будамшуу» гэжэ зүжэгтэ Пиглай боложо наадахадаа, Һорнии боложо наададаг байһан, сагһаа урид наһа бараһан Чимит Ринчиновтай хоюулаа ялас гэмэ бэлиг харуулжа, харагшадай марташагүй дүрэнүүдые байгуулаа. Хорёод гаран жэлэй туршада энэ зүжэгшэнэй Пиглай боложо наадаhые нютагаархиднай хужарлан, һайхашаан харадаг байһан юм.
Энэ роль гүйсэдхэһэнэйнгөө түлөө Нина Гармаевна Буряад Уласай гүрэнэй шангай лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртөө һэн. Харин 1950-дахи, 60-дахи онуудаар Пиглайн роль эгээн түрүүн Найдан Гендунова гүйсэдхэһэн байна гээшэ. Энэ гайхамшагта зүжэгшэниие хүсэжэ наадаха гээшэ бэрхэтэй хэрэг. Гэбэшье Токуренова Пиглайн рольдо залуушаг хүнэй шэнэ бодол, өөрсэ өөрын шэнжэ оруулжа, харагшадые һонирхуулжа шадаһан байна. Москвагай мэдээжэ шүүмжэлэгшэ Андрей Караулов зүжэг хараад, аргагүй бэрхээр, шадамараар, үнэншэмөөр наадаа гэжэ тэмдэглэһэн байдаг.
Шогтой, хүхюутэй олон зүжэгүүдтэ тэрэ наадаа. Б-М. Пурбуевай «Наймаан найман хүлтэй» гэжэ зүжэгтэ хадуугдама дүрэ байгуулаа. С. Хажитовай найруулһан «Толдойн хүбүүн Болдой» гэжэ зүжэгтэ Сэндүүхэйн образ байгуулхадаа, дуулаха шадабаритай байһанаа харуулаа.
Лирическэ болон драматическа рольнуудые Нина Гармаевна гүйсэдхөө. «Прошлым летом в Чулимске» гэжэ зүжэгтэ Кашкина, тиихэдэ А. Вампиловай «Ууган хүбүүн» гэжэ зүжэгтэ Макарская, Ч. Айтматовай «Плаха» гэжэ зүжэгтэ Гулюмкан болон бусад. Б. Ябжановай" Эхын дуудалга" гэжэ зүжэгтэ зүрхэ сэдьхэл хүдэлгэмэ образ байгуулжа, харагшадтаа хадуугдаа. Булат Гавриловай «Чингис хаан» зүжэгтэ Чингис хаанай эхэ Оэлун хатанай дүрэ гүйсэдхөө. «Гал гуламтаяа һахиһан, хүүгэн дээрээ нэнгэһэн эхэ гээшэ хэтэ мүнхын образ. Энээнһээ һайхан юумэн байха аал даа?» — гэжэ Нина Гармаевна хэлэһэн байдаг. Ойн баяр, зүжэглэмэл наадан бүхэн Нина Токуреновагай хабаадалгагүйгөөр театрта үнгэрдэггүй һэн. «Шагдар Дашиевич Байминовта-80», «Шэнэхээнэй буряадууд тухай домог», «Хадата Ахын Агууехэ Шарлай» гэһэн үдэшэнүүдые, «Сагаалган» гэжэ һайндэрэй, ойн баярай хэмжээ ябуулгануудай, Шэнэ жэлэй 20 гаран найруулгануудые тэрэ зохёон найруулаа. Өөрлигэй арадай театрай «Толдойн хүбүүн Болдой» гэжэ хүгжэмтэ зүжэг найруулан табиха хэрэгтэнь нютагайнь басаган Нина Токуренова туһалһан байна.
1967 ондо театрта хүдэлхэеэ ерээ. Х. Намсараевай «Сэрэмпэл» гэжэ Буянта Аюшинай найруулан табиһан зүжэгтэ Должодой дүрэ гүйсэдхөө. Энэнь Н. Токуреновагай түрүүшын ехэ хүдэлмэри болоно.
Тэрэ дүшэн жэлэй туршада театрта хүдэлхэдөө, 120 гаран дүрэнүүдые тайзан дээрэ бэелүүлһэн байна. В. Шекспирэй «Арбан хоёрдохи һүни» гэжэ зүжэгтэ Оливия, «Не бросай огонь, Прометей!» гэжэ зүжэгтэ Гера, А. Островскийн «Олзотой тушаал» гэһэн зүжэгтэ Юленька боложо наадаһаниинь мартагдашагүй. Тиихэдэ Д. Эрдынеевай «Бальжан хатанда» хатан Зэлмын дүрэ шадамар бэрхээр харуулаа бэлэй.
Нина Токуренова Буряад театрай бэрхэ зүжэгшэдэй нэгэн. Цырен Шагжинай «Будамшуу» гэжэ зүжэгтэ Пиглай боложо наадахадаа, Һорнии боложо наададаг байһан, сагһаа урид наһа бараһан Чимит Ринчиновтай хоюулаа ялас гэмэ бэлиг харуулжа, харагшадай марташагүй дүрэнүүдые байгуулаа. Хорёод гаран жэлэй туршада энэ зүжэгшэнэй Пиглай боложо наадаhые нютагаархиднай хужарлан, һайхашаан харадаг байһан юм.
Энэ роль гүйсэдхэһэнэйнгөө түлөө Нина Гармаевна Буряад Уласай гүрэнэй шангай лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртөө һэн. Харин 1950-дахи, 60-дахи онуудаар Пиглайн роль эгээн түрүүн Найдан Гендунова гүйсэдхэһэн байна гээшэ. Энэ гайхамшагта зүжэгшэниие хүсэжэ наадаха гээшэ бэрхэтэй хэрэг. Гэбэшье Токуренова Пиглайн рольдо залуушаг хүнэй шэнэ бодол, өөрсэ өөрын шэнжэ оруулжа, харагшадые һонирхуулжа шадаһан байна. Москвагай мэдээжэ шүүмжэлэгшэ Андрей Караулов зүжэг хараад, аргагүй бэрхээр, шадамараар, үнэншэмөөр наадаа гэжэ тэмдэглэһэн байдаг.
Шогтой, хүхюутэй олон зүжэгүүдтэ тэрэ наадаа. Б-М. Пурбуевай «Наймаан найман хүлтэй» гэжэ зүжэгтэ хадуугдама дүрэ байгуулаа. С. Хажитовай найруулһан «Толдойн хүбүүн Болдой» гэжэ зүжэгтэ Сэндүүхэйн образ байгуулхадаа, дуулаха шадабаритай байһанаа харуулаа.
Лирическэ болон драматическа рольнуудые Нина Гармаевна гүйсэдхөө. «Прошлым летом в Чулимске» гэжэ зүжэгтэ Кашкина, тиихэдэ А. Вампиловай «Ууган хүбүүн» гэжэ зүжэгтэ Макарская, Ч. Айтматовай «Плаха» гэжэ зүжэгтэ Гулюмкан болон бусад. Б. Ябжановай" Эхын дуудалга" гэжэ зүжэгтэ зүрхэ сэдьхэл хүдэлгэмэ образ байгуулжа, харагшадтаа хадуугдаа. Булат Гавриловай «Чингис хаан» зүжэгтэ Чингис хаанай эхэ Оэлун хатанай дүрэ гүйсэдхөө. «Гал гуламтаяа һахиһан, хүүгэн дээрээ нэнгэһэн эхэ гээшэ хэтэ мүнхын образ. Энээнһээ һайхан юумэн байха аал даа?» — гэжэ Нина Гармаевна хэлэһэн байдаг. Ойн баяр, зүжэглэмэл наадан бүхэн Нина Токуреновагай хабаадалгагүйгөөр театрта үнгэрдэггүй һэн. «Шагдар Дашиевич Байминовта-80», «Шэнэхээнэй буряадууд тухай домог», «Хадата Ахын Агууехэ Шарлай» гэһэн үдэшэнүүдые, «Сагаалган» гэжэ һайндэрэй, ойн баярай хэмжээ ябуулгануудай, Шэнэ жэлэй 20 гаран найруулгануудые тэрэ зохёон найруулаа. Өөрлигэй арадай театрай «Толдойн хүбүүн Болдой» гэжэ хүгжэмтэ зүжэг найруулан табиха хэрэгтэнь нютагайнь басаган Нина Токуренова туһалһан байна.