Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Намхайн Мөнхзул
- Буряадай Гүрэнэй Ленинэй орденто СССР-эй арадай зүжэгшэн Г. Ц. Цыдынжаповай нэрэмжэтэ оперо болон баледэй театрай гол дуушан
- Буряад Уласай арадай зүжэгшэн
- Дуушадай Монголой арадай зүжэгшэн Б. Дамдинсүрэнэй нэрэмжэтэ III мүрысөөнэй лауреат
- Дуушадай Оросой Холбооной Уласай арадай зүжэгшэн Б. Балдаковай нэрэмжэтэ мүрысөөнэй III шангай лауреат (2004)
- Дуушадай СССР-эй арадай зүжэгшэн Д. Дашиевай нэрэмжэтэ мүрысөөнэй Дээдын (Гран-При) шагналда хүртэгшэ (2006)
- Дуушадай СССР-эй арадай зүжэгшэн К. Базарсадаевай нэрэмжэтэ Уласхоорондын I мүрысөөнэй 1-дэхи шангай лауреат (2007)
- Томск хотодо үнгэрһэн «Сибирская Романсиада-2009» гэһэн ород романснуудые гүйсэдхэгшэдэй Сибириин шатын Дээдын (Гра-При) шагналда хүртэгшэ
- Москва хотодо үнгэрһэн «Романсиада-2009» гэһэн ород романснуудые дууладаг залуу гүйсэдхэгшэдэй Уласхоорондын XIII мүрысөөнэй 3-дахи шангай лауреат
- Дуушадай Улаан-Үдэдэ үнгэрһэн Байгалай Уласхоорондын I мүрысөөнэй 2-дохи шагналай лауреат (2011)
- Буряад Уласай соёлой урдалагша, 2009
Намхайн Мүнхэзула 1978 оной декабриин 12-то Монгол ороной ниислэл Улаан-Баатар хотодо түрөө. 2003 ондо Монголой соёл урлалай ехэ һургуулида (СУИС) дуушанай мэргэжэл абажа гараһан юм. (Багшань — Монголой габьяата зүжэгшэн Д. Дашима). Монголой оперо болон баледэй академическа театрта хүдэлжэ байтараа, 2004 ондо Буряадай оперо болон баледэй академическа театрай урилгаар Улаан-Үдэ ерэнэ.
Дуушанай ялас гэмэ абьяас бэлигтэй байхаһаа гадна мэргэжэлэй талаар аргагүй бэлэдхэлтэй байһандаа Мүнхэзула богонихон болзор соо театрай бүхы шахуу зүжэгүүдые шудалаад, хоёр жэлэй хугасаада үрэ дүнтэйгөөр ажаллажа, 2006 ондо тэрээндэ «Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн» гэһэн нэрэ зэргэ олгогдоо. Тэрэнэй гүйсэдхэһэн олон тоото ажалнууд сооһоо А. Бородинай «Игорь тайжа» гэһэн оперо соо Игорь тайжын дүрые ялас гэмээр гүйсэдхэжэ, тайзанай бүхы нюусануудые «задалжа» шадаа. Энэ ажалыень Буряад Уласай соёлой яаман үндэрөөр сэгнэжэ, диплом болон «Хүгжэмтэ зүжэгтэ эгээл эрхим эрэ хүнэй дүрэ» гэһэн нэрлэгдэһэн заабариин шагнал барюулаа.
Энээн тухай һанамжаараа хүгжэм зохёогшо, «Оршон үеын оперын Академиин» уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ Борис Синкин (Санкт-Петербург) Ж. Бизен «Кармен» оперын Эскамильогой гол дүрэ гүйсэдхэһэн Мүнхэзула тухай иигэжэ хэлээ:
«Голос заслуженного артиста Бурятии М. Намхай в партии Эскамильо вызывает аплодисменты восторга, особенно в его знаменитых куплетах, яркий, насыщенный искрящимся металлом. Эскамильо Намхая не традиционная для многих театров бравада, а образ, в котором читается судьба человека отваги и риска, образ, достойный любви Кармен».
2008 оной март һарада Буряад Уласай Соёлой яаман болон Оросой Холбооной театрай ажал ябуулагшадай холбооной Буряадай бүлгэмһөө Намхайн Мүнхэзула дипломоор болон «Признание» гэһэн нэрлэгдэһэн заабариин шагналда хүртөө.
Мүнөө Намхайн Мүнхэзула дэлхэйн ямаршье гүрэнэй тайзан дээрэ гараад дуулажа шадаха мэдээжэ зүжэгшэн болонхой. 2013 оной декабриин 11-ндэ Белоруссиин Ехэ театр соо Вагнерэй «Летучий голландец» гэжэ оперодо Голландецай гол дүрэ шадамар бэрхээр гүйсэдхөө. Белоруссида энэ оперые найруулан табигша, дирижер Манфред Майерхоферай (Австри) хэлэһээр, энэ оперодо гол дүрэ гүйсэдхэхэ гээшэ Мүнхэзула шэнги бэлигтэй, шангашье, сэбэршье зүжэгшэн хэрэгтэй байгаа гэжэ тэмдэглээ.
Оперын гол дуушан Мүнхэзулын жаса:
Голландец (Р. Вагнерай «Летучий Голландец»)
Князь Игорь (А. Бородинай «Князь Игорь»)
Эскамильо (Ж. Бизен «Кармен»)
Онегин (П. Чайковскиин «Евгений Онегин»)
Граф Томский (П. Чайковскиин «Пиковая дама»)
Порги (Дж. Гершвинай «Порги и Бесс»)
Граф ди Луна (Дж. Вердиин «Трубадур»)
Жермон (Дж. Вердиин «Травиата»)
Эрхэ-Мэргэн (М. Фроловай «Энхэ-Булад батор»)
Черевик (М. Мусоргскын «Сорочинская ярмарка»)
Щелкалов (М. Мусоргскын «Борис Годунов»)
Поп (Д. Шостаковичай «Катерина Измайлова»)
Доктор Малатеста (Г. Доницеттиин «Дон Паскуале»)
Верховный жрец (К. Сен-Санса «Самсон и Далила»)
Ямадори (Дж. Пуччиниин «Чио-Чио-сан»)
Амонасро (Дж. Вердиин «Аида»)
Орловский (И.Штраусай «Летучая мышь»)
Алеко (С. Рахманиновай «Алеко»)
Сильвио (Р. Леонкаваллогой «Паяцы»)
Харазутан (А. Андреевэй «Гэсэр»)
Гладиолус (Г. Подгайцын «Алиса в Зазеркалье»)
Паук (А. Кулешовай «Муха Цокотуха») г.м.
Мүн лэ дуушанай тоглолтын жаса элдэб янзыншье, баяншье. Мүнхэзулын хари гүрэнэй, ород, классическа романснуудые, тиихэдэ буряад зохёолшодой дуунуудые гүйсэдхэхэдэнь, ямаршье харагшын зүрхэ сэдьхэл хүдэлдэг.
Мүнхэзула — гүрэнэй, засаг түрын бүхы хуралдаануудай тоглолтонуудта эдэбхитэй хабаадагша хүн. 2009 оной март һарада Оросой Холбооной Уласай Хамтын суглаанай Зүблөөндэ үнгэрһэн Буряад Уласай үдэрнүүдтэ, мүн тиихэдэ июль һарада Оросой Холбооной Уласай Юрэнхылэгшэ Д. А. Медведевэй ерэхэдэ тоглолтодо, сентябрь һарада «Хотын һайндэртэ» зорюулагдаһан хэмжээ ябуулгада, октябрь һарада Монголдо үнгэрһэн Буряад Уласай Үдэрнүүдтэ эдэбхитэйгээр хабаадаа.
Бэшэшье жэлнүүдтэ Мүнхэзула Буряад Уласта Оросой Холбооной Уласай Засаг Газарай Толгойлогшо В. В. Путинэй, Солонгос гүрэнэй Түбэй Хорооной Коммунис намай Генеральна секретарь Ким Чен Ирэй ерэхэдэ, Буряад ороной Оросой гүрэнэй мэдэлдэ ороһоор 350 жэлдэ зорюулагдаһан тоглолтонуудта хабаадаа.
2009 оной май һарада, 2012 оной март һарада Намхайн Мүнхэзула амжалтатай тоглолтонуудые үгэһэн байна. Гол дуушан театрайнгаа бүхы нүүдэл наадануудта үрэ дүнтэй хабаадалсадаг.
Дуушанай ялас гэмэ абьяас бэлигтэй байхаһаа гадна мэргэжэлэй талаар аргагүй бэлэдхэлтэй байһандаа Мүнхэзула богонихон болзор соо театрай бүхы шахуу зүжэгүүдые шудалаад, хоёр жэлэй хугасаада үрэ дүнтэйгөөр ажаллажа, 2006 ондо тэрээндэ «Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн» гэһэн нэрэ зэргэ олгогдоо. Тэрэнэй гүйсэдхэһэн олон тоото ажалнууд сооһоо А. Бородинай «Игорь тайжа» гэһэн оперо соо Игорь тайжын дүрые ялас гэмээр гүйсэдхэжэ, тайзанай бүхы нюусануудые «задалжа» шадаа. Энэ ажалыень Буряад Уласай соёлой яаман үндэрөөр сэгнэжэ, диплом болон «Хүгжэмтэ зүжэгтэ эгээл эрхим эрэ хүнэй дүрэ» гэһэн нэрлэгдэһэн заабариин шагнал барюулаа.
Энээн тухай һанамжаараа хүгжэм зохёогшо, «Оршон үеын оперын Академиин» уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ Борис Синкин (Санкт-Петербург) Ж. Бизен «Кармен» оперын Эскамильогой гол дүрэ гүйсэдхэһэн Мүнхэзула тухай иигэжэ хэлээ:
«Голос заслуженного артиста Бурятии М. Намхай в партии Эскамильо вызывает аплодисменты восторга, особенно в его знаменитых куплетах, яркий, насыщенный искрящимся металлом. Эскамильо Намхая не традиционная для многих театров бравада, а образ, в котором читается судьба человека отваги и риска, образ, достойный любви Кармен».
2008 оной март һарада Буряад Уласай Соёлой яаман болон Оросой Холбооной театрай ажал ябуулагшадай холбооной Буряадай бүлгэмһөө Намхайн Мүнхэзула дипломоор болон «Признание» гэһэн нэрлэгдэһэн заабариин шагналда хүртөө.
Мүнөө Намхайн Мүнхэзула дэлхэйн ямаршье гүрэнэй тайзан дээрэ гараад дуулажа шадаха мэдээжэ зүжэгшэн болонхой. 2013 оной декабриин 11-ндэ Белоруссиин Ехэ театр соо Вагнерэй «Летучий голландец» гэжэ оперодо Голландецай гол дүрэ шадамар бэрхээр гүйсэдхөө. Белоруссида энэ оперые найруулан табигша, дирижер Манфред Майерхоферай (Австри) хэлэһээр, энэ оперодо гол дүрэ гүйсэдхэхэ гээшэ Мүнхэзула шэнги бэлигтэй, шангашье, сэбэршье зүжэгшэн хэрэгтэй байгаа гэжэ тэмдэглээ.
Оперын гол дуушан Мүнхэзулын жаса:
Голландец (Р. Вагнерай «Летучий Голландец»)
Князь Игорь (А. Бородинай «Князь Игорь»)
Эскамильо (Ж. Бизен «Кармен»)
Онегин (П. Чайковскиин «Евгений Онегин»)
Граф Томский (П. Чайковскиин «Пиковая дама»)
Порги (Дж. Гершвинай «Порги и Бесс»)
Граф ди Луна (Дж. Вердиин «Трубадур»)
Жермон (Дж. Вердиин «Травиата»)
Эрхэ-Мэргэн (М. Фроловай «Энхэ-Булад батор»)
Черевик (М. Мусоргскын «Сорочинская ярмарка»)
Щелкалов (М. Мусоргскын «Борис Годунов»)
Поп (Д. Шостаковичай «Катерина Измайлова»)
Доктор Малатеста (Г. Доницеттиин «Дон Паскуале»)
Верховный жрец (К. Сен-Санса «Самсон и Далила»)
Ямадори (Дж. Пуччиниин «Чио-Чио-сан»)
Амонасро (Дж. Вердиин «Аида»)
Орловский (И.Штраусай «Летучая мышь»)
Алеко (С. Рахманиновай «Алеко»)
Сильвио (Р. Леонкаваллогой «Паяцы»)
Харазутан (А. Андреевэй «Гэсэр»)
Гладиолус (Г. Подгайцын «Алиса в Зазеркалье»)
Паук (А. Кулешовай «Муха Цокотуха») г.м.
Мүн лэ дуушанай тоглолтын жаса элдэб янзыншье, баяншье. Мүнхэзулын хари гүрэнэй, ород, классическа романснуудые, тиихэдэ буряад зохёолшодой дуунуудые гүйсэдхэхэдэнь, ямаршье харагшын зүрхэ сэдьхэл хүдэлдэг.
Мүнхэзула — гүрэнэй, засаг түрын бүхы хуралдаануудай тоглолтонуудта эдэбхитэй хабаадагша хүн. 2009 оной март һарада Оросой Холбооной Уласай Хамтын суглаанай Зүблөөндэ үнгэрһэн Буряад Уласай үдэрнүүдтэ, мүн тиихэдэ июль һарада Оросой Холбооной Уласай Юрэнхылэгшэ Д. А. Медведевэй ерэхэдэ тоглолтодо, сентябрь һарада «Хотын һайндэртэ» зорюулагдаһан хэмжээ ябуулгада, октябрь һарада Монголдо үнгэрһэн Буряад Уласай Үдэрнүүдтэ эдэбхитэйгээр хабаадаа.
Бэшэшье жэлнүүдтэ Мүнхэзула Буряад Уласта Оросой Холбооной Уласай Засаг Газарай Толгойлогшо В. В. Путинэй, Солонгос гүрэнэй Түбэй Хорооной Коммунис намай Генеральна секретарь Ким Чен Ирэй ерэхэдэ, Буряад ороной Оросой гүрэнэй мэдэлдэ ороһоор 350 жэлдэ зорюулагдаһан тоглолтонуудта хабаадаа.
2009 оной май һарада, 2012 оной март һарада Намхайн Мүнхэзула амжалтатай тоглолтонуудые үгэһэн байна. Гол дуушан театрайнгаа бүхы нүүдэл наадануудта үрэ дүнтэй хабаадалсадаг.