Эхирид-булагадай зургаан эсэгэ отогоорхин 1784 ондо Ацын дасанһаа таһараад, өөһэдын дасантай болохоёо хүсэжэ, Загастай голой зүүн эрьедэ эшэгы дуган бодхооһон. Тиин 1789 оной мартын 28-да Эрхүүгэй засаг зургаанһаа дасан бариха зүбшөөл абтажа, модон дуган баригдаад, Балдан Һама сахюусантай“, Дэчен Рабжалин” һахилтай Загастайн дасан үндэрлэһэн. Эндэхи зоной хурал номдоо ошохонь һураггүй дүтэ, дасанаа ходо ябажа байха аргатай болоһон. Загастайн дасан зарим ушарта Тохойн дасаншье гэгдэдэг.
1810 ондо Загастайн дасанһаа алагуй, хурамша, харанууд отогууд илгаржа, Юрөө голой зүүн бэедэ өөһэдын дасантай болоһон. Тэрэнь Юрөөгэй дасан гэгдээ. Харин 1831 ондо Дээдэ-Үдэ, Ивалга, Дээдэ ба Доодо Оронго, Гэльбэрэ, Баянгол нютагуудаар һуудаг зон – хамта 3165 хүнүүд Загастайн дасан ошохонь холо байна гэһэн шалтагаар өөһэдын дасантай болохо дуратай байһанаа мэдүүлжэ, Загастайн дасанай зөөри зөөшэһөө юушье буляалдаха, абахагүйбди гэжэ үгэеэ үгэбэ. Тиин тэдэнэр “Даши Шарбаблин” һахилтай Янгаажан дасантай боложо амаржаһан.
Загастайн дасанда 1863 оноор 11 сүмэнүүд баригдаад байһан: Аюши сүмэ – ута наһанай Амитаюс бурханай; Гүнриг сүмэ – Вайрочана бурханда зорюулһан; Дара-Эхын сүмэ; Дэмчиг сүмэ – Чакрасамвара идамай; Догшод сүмэ – Будда бурханай Номой сахюусадай; Майдари сүмэ – Ерээдүйн Майдар бурханай; Найдан сүмэ – 16 Архадай; Шэгэмүниин сүмэ – одоо сагай бурханай гээд. 1864 ондо болоһон ехэ түймэртэ эдэ бүхы сүмэнүүд хайлаһан.
1863 ондо Загастайн дасанай галай аюулда орожо хайлахадань, орондонь шэнэ модон дуган баригдаһан. 1891 ондо шэнэ дасанай барилгые шэрээтэ лама Хайдаб Буянтын ударидажа, дасанай барилга һалбаран хүгжэһэн. Тэрэ үеэр 11 сүмэ дуганууд баригдаһан. 1876 ондо Загастайн дасан ехэ заһабарида ороһон. 1893 оной тоосоогоор Загастайн дасанда 7 лама байха ёһотой аад, үнэндөө 300 ламанар боложо байһан, харин жиндагуудынь 3035 хүн гээд тоологдоо. 1909 ондо дасан ондоо тээшээ зөөлгэгдэжэ, Жаргалантын Бүхэн гэжэ газарта түбхинэһэн. Дасаниие Жаргаланта руу абаашагдаһан ушарынь гэбэл, Гомбо-ноёной (Гомбо Бадмажаповай) үүсхэлээр болоһон. Тэрэ үедөө ехэ хүндэтэй хүн байжа, дасанһаа гадна үшөө Оронгын управа нютаг руугаа асаруулһан гэдэг.
1867 ондо шэнэ шулуун дуган бариха зүбшөөл абтаһан аад, хаана барихаяа удаан сагта тодорхойлжо ядаһан. Тэрэ шалтагаанаар 1880 ондо саг зуура байхаар, модон дуган Тохой гэжэ намагтайшаг газарта табиба. 1891 ондо тэрэ дуганаа гэдэргэнь Загастай руу асаржа табиба. 1894 ондо Загастайн дасанай жиндагууд дээдын засаг зургаанай табилгаар сүмэ, хамһабариин байрануудые, хашаа хорёотойнь бодхоожо шэрдэбэ, будаба. 1893 ондо түймэртэ хайлаһан 11 дуган сүмэнүүд дахин шэнэлэн бодхоогдоһон. 1908 оной үбэл эдэ бүхы ажалай дүүрээд байхада, Жаргалантын Бүхэн гэжэ газарта Догшодой сүмэ асаржа табяад, 1909 оной хабар Харгана, Жаргаланта, Бүхэн, Тохой, Сүтэй нютагуудай арад жиндагууд олоороо сугларжа, дасанаа ба дасанайнгаа Сахюусан бурхые шэнэ байрадань асаржа түбхинүүлбэ. 1911 оной тоосооогоор Жаргаланта нютаг зөөгөөд байһан Загастайн дасанай 11 дуган сүмын зөөри гэбэл: Согчин – 6238, хамтадаа – 1594 түх. сэнтэй гэгдээ. Жиндагуудайнь тоо: эрэшүүл – 1653, эхэнэрнүүд – 1665, хамтадаа 3318 хүн һэн.
1910 ондо дасанай шэрээтээр Цыден Цыденжапов һууба. Тэрэ 1897 ондо Хамба ламын орондо уялгынь даажа байха үедөө Тамчын дасанай шэрээтэ байгаа. 1912 оной дансын мэдээгээр дасанда гэлэн һахилтай ламанар: Цыренпил-Гүнзэн Гармаев, Дондуб Зодбоев, Очир-Гэлэг Дандаров, Намжил-Батацырен Шойжамсуев, шэрээтын уялга дүүргэгшэ банди Эрдэни Цогтоев гэгшэд байһан.
30-аад онуудаар ламын шажантан хашалганда ороод, Загастайн дасан хаагдажа, һүүлдэнь һандаржа дүүрэһэн. Лама хубарагуудынь сүлэлгэ, заралга, түрмэ шоронгоор туулгажа, сэмүүн сагые бэе дээрэ үзэхысэ үзэһэн юм.
2012 ондо Загастайн дасан дахин бодожо, 80 жэлэй хара һүүдэрһээ мултаржа эхилээ. 2012 оной мартын 3-да Сэлэнгын аймагай арад түмэн Гусиноозерск хотоһоо холо бэшэ оршодог Обоотой гүбээ гэжэ газарта олоороо сугларжа, лама багшанар бүмбэ нюулгын ёһололой уншалга бүтээбэ. Тиигэжэ Загастайн дасанай түрүүшын дуган болохо Сахюусан дуганай һуури бэлдэгдээ һэн. Бүмбэ нюухаһаа урид ерээдүй дасанайнгаа байха газарые арюудхажа, орёо бэлэдхэлтэй, гал дүлэтэ Жэнсрэг уншалга бүтээгдэһэн байна. Дасанай һууриие XXIV Бандида Хамба Лама Дамба Аюшеев зааһан байна. Загастайн дасанаа һэргээхэ тухай нютагай хүбүүн Баяр Чойжинимаев үнинһөө хойшо һанаашалжа, дүү басаганиинь, Москвагай “Наран” клиникые байгуулагша, медицинын эрдэмэй кандидат Светлана Чойжинимаева гэр бүлэтэеэ сугтаа дуган барилгые тухандань хүргэбэ. Тииһээр дасан бүхэнэй барилга голлодог, Согчин дуганшье бодохонь дамжаггүй, энэ хэрэг тухай хэлсэжэ, зүбшэжэ байнхай. Мүнөө дээрээ урданай баян буряадай эшэгы гэртэл, найман ханатай, дээрээ бишыхан 2-дохи дабхартай, гадаа талаһаа шэнэ сагай шэнжэтэй Сахюусан дуган бодонхой, ойро тойроной жиндагай шамдажа ерэһэн хэрэгыень бүтээжэ, хамаг хуралнуудаа хуража байдаг. Сахюусан дуганай хоёр таладань гоё һайхан субарганууд хоёр баатар сахюулнууд мэтэ харагдаад, дасанайнгаа хамаг үеын ламанарта зорюулагдан үндэрлэнхэй. Нэгэ субаргыень Тамчын дасанай шэрээтэ Солбон Аюшеев лама бүтээлгээ. Нүгөөдэ субаргынь Жаргаланта нютагай жиндаг Владимир Баниев Жаргал дүү хүбүүнэйнгээ гэр бүлын дэмжэлгэтэйгээр, мүн өөрынгээ эдэбхи үүсхэл, мүнгэ зөөриеэ гамнангүй, оролдожо бариһан буянтай. Владимир Анатольевичай Эрдэм хүбүүниинь Ивалгын дасанай “Даша Чойнхорлин” шажанай дээдэ һургуулиин шаби, Загастайнгаа дасан хуралнуудтаа ерэжэ, уншалсажа байдаг. Загастайн дасанда мүнөө дээрээ 8 ламанар һууна. Дасанай шэрээтэ Баясхал Доржиев амбайн ажал ехэ, ламанарай байха гэрнүүд, жаган, кочегарка г.м. байранууд баригданхай, үшөө урдань дундаршагүй барилга хүлеэнэ. Урданай түүхэтэ дасанай Сэлэнгынгээ табан дасангуудай зэргэдэ һайханаар үндэрлэн, арад олоной туһада хүгжэлтэтэй оршохонь дамжаггүй.
1810 ондо Загастайн дасанһаа алагуй, хурамша, харанууд отогууд илгаржа, Юрөө голой зүүн бэедэ өөһэдын дасантай болоһон. Тэрэнь Юрөөгэй дасан гэгдээ. Харин 1831 ондо Дээдэ-Үдэ, Ивалга, Дээдэ ба Доодо Оронго, Гэльбэрэ, Баянгол нютагуудаар һуудаг зон – хамта 3165 хүнүүд Загастайн дасан ошохонь холо байна гэһэн шалтагаар өөһэдын дасантай болохо дуратай байһанаа мэдүүлжэ, Загастайн дасанай зөөри зөөшэһөө юушье буляалдаха, абахагүйбди гэжэ үгэеэ үгэбэ. Тиин тэдэнэр “Даши Шарбаблин” һахилтай Янгаажан дасантай боложо амаржаһан.
Загастайн дасанда 1863 оноор 11 сүмэнүүд баригдаад байһан: Аюши сүмэ – ута наһанай Амитаюс бурханай; Гүнриг сүмэ – Вайрочана бурханда зорюулһан; Дара-Эхын сүмэ; Дэмчиг сүмэ – Чакрасамвара идамай; Догшод сүмэ – Будда бурханай Номой сахюусадай; Майдари сүмэ – Ерээдүйн Майдар бурханай; Найдан сүмэ – 16 Архадай; Шэгэмүниин сүмэ – одоо сагай бурханай гээд. 1864 ондо болоһон ехэ түймэртэ эдэ бүхы сүмэнүүд хайлаһан.
1863 ондо Загастайн дасанай галай аюулда орожо хайлахадань, орондонь шэнэ модон дуган баригдаһан. 1891 ондо шэнэ дасанай барилгые шэрээтэ лама Хайдаб Буянтын ударидажа, дасанай барилга һалбаран хүгжэһэн. Тэрэ үеэр 11 сүмэ дуганууд баригдаһан. 1876 ондо Загастайн дасан ехэ заһабарида ороһон. 1893 оной тоосоогоор Загастайн дасанда 7 лама байха ёһотой аад, үнэндөө 300 ламанар боложо байһан, харин жиндагуудынь 3035 хүн гээд тоологдоо. 1909 ондо дасан ондоо тээшээ зөөлгэгдэжэ, Жаргалантын Бүхэн гэжэ газарта түбхинэһэн. Дасаниие Жаргаланта руу абаашагдаһан ушарынь гэбэл, Гомбо-ноёной (Гомбо Бадмажаповай) үүсхэлээр болоһон. Тэрэ үедөө ехэ хүндэтэй хүн байжа, дасанһаа гадна үшөө Оронгын управа нютаг руугаа асаруулһан гэдэг.
1867 ондо шэнэ шулуун дуган бариха зүбшөөл абтаһан аад, хаана барихаяа удаан сагта тодорхойлжо ядаһан. Тэрэ шалтагаанаар 1880 ондо саг зуура байхаар, модон дуган Тохой гэжэ намагтайшаг газарта табиба. 1891 ондо тэрэ дуганаа гэдэргэнь Загастай руу асаржа табиба. 1894 ондо Загастайн дасанай жиндагууд дээдын засаг зургаанай табилгаар сүмэ, хамһабариин байрануудые, хашаа хорёотойнь бодхоожо шэрдэбэ, будаба. 1893 ондо түймэртэ хайлаһан 11 дуган сүмэнүүд дахин шэнэлэн бодхоогдоһон. 1908 оной үбэл эдэ бүхы ажалай дүүрээд байхада, Жаргалантын Бүхэн гэжэ газарта Догшодой сүмэ асаржа табяад, 1909 оной хабар Харгана, Жаргаланта, Бүхэн, Тохой, Сүтэй нютагуудай арад жиндагууд олоороо сугларжа, дасанаа ба дасанайнгаа Сахюусан бурхые шэнэ байрадань асаржа түбхинүүлбэ. 1911 оной тоосооогоор Жаргаланта нютаг зөөгөөд байһан Загастайн дасанай 11 дуган сүмын зөөри гэбэл: Согчин – 6238, хамтадаа – 1594 түх. сэнтэй гэгдээ. Жиндагуудайнь тоо: эрэшүүл – 1653, эхэнэрнүүд – 1665, хамтадаа 3318 хүн һэн.
1910 ондо дасанай шэрээтээр Цыден Цыденжапов һууба. Тэрэ 1897 ондо Хамба ламын орондо уялгынь даажа байха үедөө Тамчын дасанай шэрээтэ байгаа. 1912 оной дансын мэдээгээр дасанда гэлэн һахилтай ламанар: Цыренпил-Гүнзэн Гармаев, Дондуб Зодбоев, Очир-Гэлэг Дандаров, Намжил-Батацырен Шойжамсуев, шэрээтын уялга дүүргэгшэ банди Эрдэни Цогтоев гэгшэд байһан.
30-аад онуудаар ламын шажантан хашалганда ороод, Загастайн дасан хаагдажа, һүүлдэнь һандаржа дүүрэһэн. Лама хубарагуудынь сүлэлгэ, заралга, түрмэ шоронгоор туулгажа, сэмүүн сагые бэе дээрэ үзэхысэ үзэһэн юм.
2012 ондо Загастайн дасан дахин бодожо, 80 жэлэй хара һүүдэрһээ мултаржа эхилээ. 2012 оной мартын 3-да Сэлэнгын аймагай арад түмэн Гусиноозерск хотоһоо холо бэшэ оршодог Обоотой гүбээ гэжэ газарта олоороо сугларжа, лама багшанар бүмбэ нюулгын ёһололой уншалга бүтээбэ. Тиигэжэ Загастайн дасанай түрүүшын дуган болохо Сахюусан дуганай һуури бэлдэгдээ һэн. Бүмбэ нюухаһаа урид ерээдүй дасанайнгаа байха газарые арюудхажа, орёо бэлэдхэлтэй, гал дүлэтэ Жэнсрэг уншалга бүтээгдэһэн байна. Дасанай һууриие XXIV Бандида Хамба Лама Дамба Аюшеев зааһан байна. Загастайн дасанаа һэргээхэ тухай нютагай хүбүүн Баяр Чойжинимаев үнинһөө хойшо һанаашалжа, дүү басаганиинь, Москвагай “Наран” клиникые байгуулагша, медицинын эрдэмэй кандидат Светлана Чойжинимаева гэр бүлэтэеэ сугтаа дуган барилгые тухандань хүргэбэ. Тииһээр дасан бүхэнэй барилга голлодог, Согчин дуганшье бодохонь дамжаггүй, энэ хэрэг тухай хэлсэжэ, зүбшэжэ байнхай. Мүнөө дээрээ урданай баян буряадай эшэгы гэртэл, найман ханатай, дээрээ бишыхан 2-дохи дабхартай, гадаа талаһаа шэнэ сагай шэнжэтэй Сахюусан дуган бодонхой, ойро тойроной жиндагай шамдажа ерэһэн хэрэгыень бүтээжэ, хамаг хуралнуудаа хуража байдаг. Сахюусан дуганай хоёр таладань гоё һайхан субарганууд хоёр баатар сахюулнууд мэтэ харагдаад, дасанайнгаа хамаг үеын ламанарта зорюулагдан үндэрлэнхэй. Нэгэ субаргыень Тамчын дасанай шэрээтэ Солбон Аюшеев лама бүтээлгээ. Нүгөөдэ субаргынь Жаргаланта нютагай жиндаг Владимир Баниев Жаргал дүү хүбүүнэйнгээ гэр бүлын дэмжэлгэтэйгээр, мүн өөрынгээ эдэбхи үүсхэл, мүнгэ зөөриеэ гамнангүй, оролдожо бариһан буянтай. Владимир Анатольевичай Эрдэм хүбүүниинь Ивалгын дасанай “Даша Чойнхорлин” шажанай дээдэ һургуулиин шаби, Загастайнгаа дасан хуралнуудтаа ерэжэ, уншалсажа байдаг. Загастайн дасанда мүнөө дээрээ 8 ламанар һууна. Дасанай шэрээтэ Баясхал Доржиев амбайн ажал ехэ, ламанарай байха гэрнүүд, жаган, кочегарка г.м. байранууд баригданхай, үшөө урдань дундаршагүй барилга хүлеэнэ. Урданай түүхэтэ дасанай Сэлэнгынгээ табан дасангуудай зэргэдэ һайханаар үндэрлэн, арад олоной туһада хүгжэлтэтэй оршохонь дамжаггүй.