Нааданууд

Табаршаалга

26 марта 2015

1591


Р-Н. Базаровай гэрэл зураг

Энэ олон үйлэтэй тон һонин наадан юм. Шагайгаар наадаха дүршэлтэйшүүл энэ наадаар наадаха дуратай байха. Наадан олоной һонирхол татадаг. 

Табан шагай газарта хаяад, нэгыень абажа, дээшэнь шэдэхэ. Тэрэнэйнгээ хиидэ ябаха зуура, газарта байгааша 4 шагайнуудаа нэгэ нэгээр шүүрэжэ абаха. Тиигээд дүрбүүлынь дахин хаяжа, хоёр-хоёроор шүүрэжэ абаха. Баһа хаяад, дүрбэнэйнгөө гурбые нэгэн доро, үлэгшэ шагайгаа гансаарайень абаха. Тиигээд дүрбүүлыень шүүрэхэ. 

Тэрэнэй һүүлээр баһа хаяжа шүүрэхэдээ, нэгэ нэгээр абаха, зүгөөр шагайгаа баряад, дээшэнь шэдэһэн шагайнгаа буухаһаа урда дэбдиһэн шэрдэг дээгүүр гараа хэды дахин годи-бэди (долгитуулан) хүдэлгэхэ юм. Энэнь сахилгаан гэжэ нэрэтэй. Тиигээд нэгэ нэгээр шүүрэхэдээ, дээшэнь шэдэһэн шагайнгаа буутар, дэбдиһэн шэрдэгээ гараараа хоёр, гурба дахин тоншоод абаха. Энэнь тэнгэриин дуун гэжэ нэрэтэй. 

Тэрэнэй хойно иимэнүүд шүүрэлгэ байгаа. Нэгэ шагай шүүрэхэ, тиигээд хоёр шагай дээшэнь шэдээд, мүн нэгэ шагай абаха. Гурбан шагайгаа дээшэнь шэдээд, үлэһэн ганса шагайгаа абаха. Иигэжэ абахадаа, шэрдэг дээрэхи шагайгаа хоёр гараараа абаха юм. Энэ шүүрэлгэ бороон гэжэ нэрэтэй. Тиигээд шагайнуудаа бултыень дээшэнь хаяжа, альгаяа өөдэнь харуулаад, тодожо абаха. Тэрээнэй һүүлээр очко абалган гэжэ байгаа. Табан шагайгаа бултыень дээшэнь хаяжа, хоёр гарайнгаа ара дээрэ тогтоогоод, тэрэ шэгээрнь баһа дээшэнь хаяжа, альгаараа тодон абаха ёһотой. 

Энээнэй һүүлээр хониёо хаалган эхилжэ, зүүн гараа буруу харуулан хажуулдюулжа баряад, эрхы долёобор хоёроороо дэбдиһэн шэрдэг хадхажа үүдэ хээд, тэрэ (зүүн) гарайнгаа сарбуу доогуур баруун гараа хэжэ, шагайнуудаа хурган дээгүүрээ һөөргэнь хаяха юм. Тиигээд зүүн гараа хүдэлгэнгүй байжа, баруун гараараа нэгэ шагай абаад, дээшэнь хаяха. Тиихэдээ тэрэнэйнгээ хиидэ ябахада, шагайнуудаа нэгэ нэгээр түлхижэ, долёобор эрхы хоёройнгоо хоорондуур оруулжа, саада тээнь гаргаха. Хэлсээнэйнгээ ёһоор нэгэ, хоёршье, гурба, дүрбэшье түлхижэ болохо юм. Бултыень гаргахадаа, долёобороо эрхы тээшээ шэрдэг дээгүүр шэрэжэ, зурлаа гарган абаха. Тиигээд байхадаа 4 шагайгаа нэгэн доро шүүрэжэ абаха ёһотой.