Ябжанов Балдан

Балдан Насанович Ябжанов-прозаик, Түнхэнэй аймагай Улбугай нютагта 1927 оной майн 20-до түрэһэн юм. Улаан-Үдын театральна-хүгжэмэй тусхай дунда һургуулида, Свердловскын консерваторидо һураа. Д.Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй багшанарай дээдэ һургуули түгэсхөө. М. Горькиин нэрэмжэтэ Москвагай Уран зохеолой институдай дэргэдэ Уран зохёолой дээдэ курснуудые дүүргээ. Түрэл колхоздоо комбайнераар, Эрхүү можодо модо бэлэдхэлдэ, Улаан-Үдын паровоз заһабарилгын заводто токареор, монгол-совет барилгын томо эмхидэ ород-монгол хэлэнэй оршуулагшаар ажаллаа. «Буряад үнэн», «Саяан», «Зэдын колхозник» сонинуудта тусхай сурбалжалагшаар хүдэлөө.

Б.Н.Ябжановай уран зохеолой талаар ажал ябуулга 1940-өөд онуудта эхилээ, гэбэшье 1960-аад онуудта зохеохы ажалынь эршэдээ. Уран зохеолдо ерэхэдээ, ажабайдалай баян дүй дүршэлтэй байһаниинь тэрэнэй зохеохы замай хүгжэлтэдэ ехэ үүргэ дүүргээ. «Байгал», «Байкал», «Вершины», «Морин хуур» сэтгүүлнүүдтэ уран зохеолшын бүтээлнүүд хэблэгдэдэг һэн.

«Хүлеэгдээгүй уулзалга» (1963), «Майтагсаан» (1968), «Саяанай домог» (1971) гэһэн туужанууд болон рассказуудай номуудай, «Зоной хэшэг» (1983) гэһэн романай автор. Мүн баһа «Корень жизни» гэһэн роман бэшэһэн юм.

Б.Н.Ябжанов прозоһоо гадна зүжэгүүдые бэшэдэг байгаа.1993 ондо тэрэнэй бэшэһэн «Эхын дуудалга» гэжэ психологическа зүжэг Буряад драмын театрай тайзан дээрэ амжалтатайгаар табигдаһан юм. Тус зүжэг дайнда эгээл дүтынхидөө бултыень алдаһан, ажабайдалай бүхы бэрхэшээлнүүдые дабаһан эхэнэр тухай түүхэ юм.

Уран зохеолшын бүтээлнүүдые ород хэлэн дээрэ Э. Сафонов, Г. Фролов, Н. Очиров гэгшэд оршуулжа, Улаан-Үдэдэ , Москвада хэблэгдээ. «Куда ускакал конь» (М., 1974), «Проводы» (1984), «Повести» (2008) гэһэн номуудынь олоной һайшаалда хүртөө. Польско, монгол хэлэнүүд дээрэ Балдан Ябжановай зарим зохеолнууд оршуулагданхай юм. Наһа бараһанайнь һүүлдэ «Зол шор хоёр» гэһэн туужануудайнь ном хэблэгдээ.

1969 онһоо СССР-эй Уран зохёолшодой холбооной гэшүүн. Буряадай арадай уран зохёолшо.