Уран зурааша, уран барималшад
Цыденов Анатолий
Цыденов Анатолий Хэшэгтуевич Хурамхаан аймагай Арзгун тосхондо 1964 ондо түрэhэн.
Уран зурааша, Буряад зураг, Монгол зураг ба бурхан хүрэг бүтээдэг мэргэжэлтэй.
Гааргын нютагай зүблэлэй дарга, амита зүйн эрдэмэй доктор Сэдэб Доржиевай хэлэhээр, уран зураашын эсэгэ Хэшэгтэ Ринчинович совхозой бригадир байхадаа, сүлɵɵ сагтаа гэрэй бараа уран гоёр дархалдаг байhан. Эхэнь Мэдэгма Будаевна харандаашаар саарhан дээрэ хүнэй, малай дүрые бэлээр гаргадаг байhан гэхэ.
Зураха урлаха дуратай түрэлхидэйнь сүлɵɵ сагай ажал хүүбүүнэйнь гол ажал, хуби табилан болоо гэхэ хэлэжэ болоно.
1991 ондо А. Цыденов 1 дугаар Улаан-Yдын багшын училищиин уран зурагай-графикын таhаг дүүргээ. 1991-1994 онуудта Улаан-Баатарта «Соёл» гэжэ уран зурагай училищиин Монгол зурагай таhагта, 1994-1996 онуудта ВАРК-ын дэргэдэ Д-Н.Д. Дугаровай эмхидэhэн буряад зурагай курсда hураа.
1995 ондо Анатолий Цыденов Еши Лодой Римбүүшын бурхан хүрэг бүтээхэ hахилда хүртэжэ, Манзашира бурхан шулуун будагаар бүтээбэ.
Тиигэhээр уран зурааша Монгол орон дахин ошобо. Удангүй гэртээ бусаха гэhэн аад, тиишэ 8 жэл соо байха баатай болобо. Монголдо Ородой холбооной уласай элшэн сайдай дэргэдэхи дунда hургуулида багшалба. Тэндэ байхадаа, байнга үзэсхэлэндэ оролсожо, Монголой музейн газараар зураг зураха, шэмэглэхэ ажалнуудые ходо хэжэ байгаа. Тиихэ зуураа ВСГАКИ-да hуража байгаа. Академи түгэсхэhэнэй удаа, тэндээл гар урлал, арадай бүтээлэй танхимда оюутадта буряад зураг зааба.
Уран зураашын бүтээлнүүд буряад зурагай маяг оруулhан оршон сайгай зурагууд юм. Тиихэдэ Монгол зурагай, Монголдо элитэ барималша, зурааша Занабазарай байгуулhан «үргɵɵгэй hургуулиин» заншалай түхэл маяг тэрэнэй сүлɵɵ ажалнуудта харагдадаг. Тэрэнэй зурагуудта XX дугаар зуун жэлэй монголой мэдээжэ уран зурааша Марзан Шаравай, мүн баhа буряадай уран зурааша Лубсан Доржиевай ба Цырен-Намжил Очировай дүрэ дүрсэ баhа үзэгдэдэг. Тэрэнэй ажалнуудта европын hургуулиин зурагай маяг байдаг: hүүдэрлэл гэхэ мэтэшэлэн. Yндэhэн зурагуудтань hулахан ба томо бандагар түхэл, хошон шог баhал байдаг.
Монгол арадуудай үльгэр домогой удхатай зурагууд байдаг. «Эдир малшан монгол гэрэй хажууда» гэhэн нэгэ үзэсхэлэнэй нэрэнь тэрэ удхаар нэрлэгдэhэн. Тэрэнэй хэлэhээр, бага наhанай дурсамжа ба буряадай гол ажалай нэгэн болохо мал маллаха сэдэбээр ажаллаха дуратай ажалда. Малаа ажаллаха, хүдɵɵ талын сэнгээ наадан уран зураашын hонирхол татадаг, оршон тойрон байдал, байгаалидаа гамтай хандаха мэдэрэл түрүүлhэн ажалнуудтай юм.
Уран зурааша, Буряад зураг, Монгол зураг ба бурхан хүрэг бүтээдэг мэргэжэлтэй.
Гааргын нютагай зүблэлэй дарга, амита зүйн эрдэмэй доктор Сэдэб Доржиевай хэлэhээр, уран зураашын эсэгэ Хэшэгтэ Ринчинович совхозой бригадир байхадаа, сүлɵɵ сагтаа гэрэй бараа уран гоёр дархалдаг байhан. Эхэнь Мэдэгма Будаевна харандаашаар саарhан дээрэ хүнэй, малай дүрые бэлээр гаргадаг байhан гэхэ.
Зураха урлаха дуратай түрэлхидэйнь сүлɵɵ сагай ажал хүүбүүнэйнь гол ажал, хуби табилан болоо гэхэ хэлэжэ болоно.
1991 ондо А. Цыденов 1 дугаар Улаан-Yдын багшын училищиин уран зурагай-графикын таhаг дүүргээ. 1991-1994 онуудта Улаан-Баатарта «Соёл» гэжэ уран зурагай училищиин Монгол зурагай таhагта, 1994-1996 онуудта ВАРК-ын дэргэдэ Д-Н.Д. Дугаровай эмхидэhэн буряад зурагай курсда hураа.
1995 ондо Анатолий Цыденов Еши Лодой Римбүүшын бурхан хүрэг бүтээхэ hахилда хүртэжэ, Манзашира бурхан шулуун будагаар бүтээбэ.
Тиигэhээр уран зурааша Монгол орон дахин ошобо. Удангүй гэртээ бусаха гэhэн аад, тиишэ 8 жэл соо байха баатай болобо. Монголдо Ородой холбооной уласай элшэн сайдай дэргэдэхи дунда hургуулида багшалба. Тэндэ байхадаа, байнга үзэсхэлэндэ оролсожо, Монголой музейн газараар зураг зураха, шэмэглэхэ ажалнуудые ходо хэжэ байгаа. Тиихэ зуураа ВСГАКИ-да hуража байгаа. Академи түгэсхэhэнэй удаа, тэндээл гар урлал, арадай бүтээлэй танхимда оюутадта буряад зураг зааба.
Уран зураашын бүтээлнүүд буряад зурагай маяг оруулhан оршон сайгай зурагууд юм. Тиихэдэ Монгол зурагай, Монголдо элитэ барималша, зурааша Занабазарай байгуулhан «үргɵɵгэй hургуулиин» заншалай түхэл маяг тэрэнэй сүлɵɵ ажалнуудта харагдадаг. Тэрэнэй зурагуудта XX дугаар зуун жэлэй монголой мэдээжэ уран зурааша Марзан Шаравай, мүн баhа буряадай уран зурааша Лубсан Доржиевай ба Цырен-Намжил Очировай дүрэ дүрсэ баhа үзэгдэдэг. Тэрэнэй ажалнуудта европын hургуулиин зурагай маяг байдаг: hүүдэрлэл гэхэ мэтэшэлэн. Yндэhэн зурагуудтань hулахан ба томо бандагар түхэл, хошон шог баhал байдаг.
Монгол арадуудай үльгэр домогой удхатай зурагууд байдаг. «Эдир малшан монгол гэрэй хажууда» гэhэн нэгэ үзэсхэлэнэй нэрэнь тэрэ удхаар нэрлэгдэhэн. Тэрэнэй хэлэhээр, бага наhанай дурсамжа ба буряадай гол ажалай нэгэн болохо мал маллаха сэдэбээр ажаллаха дуратай ажалда. Малаа ажаллаха, хүдɵɵ талын сэнгээ наадан уран зураашын hонирхол татадаг, оршон тойрон байдал, байгаалидаа гамтай хандаха мэдэрэл түрүүлhэн ажалнуудтай юм.