Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Цыдыпова Валентина
- СССР-эй арадай зүжэгшэн Г. Ц. Цыдынжаповай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй оперо болон баледэй академическэ театрай дуушан
- Россиин габьяата зүжэгшэн (2002)
- Буряад Уласай арадай зүжэгшэн (1991)
- М. И. Глинкын нэрэмжэтэ дуушадай Бүхэсоюзна XIII конкурсын димломант (Рига, 1989)
- Хүгжэмэй «Золотой софит» гэжэ шанда хүртэгшэ
- Хүгжэмэй «Бриллиантовая лира» гэжэ шанда хүртэгшэ
- И. Архиповагай болон В. Гергиевэй эмхидхэн байгуулһан “Жар-птица” гэһэн хүгжэмэй шанда хүртэгшэ
- Москвада үнгэргэгдэһэн залуушуул болон оюутадай Бүхэдэлхэйн фестивалиин лауреат
Валентина Ешидоржиевна Цыдыпова Буряадай АССР-эй Бэшүүрэй аймагай Алташа нютагта түрөө. Улаан-Үдын дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуули, удаань Новосибирскын гүрэнэй М. И. Глинкын нэрэмжэтэ хүгжэм дуунай дээдэ һургуули дүүргээ (профессор Р. И. Жуков дуунай багша). 1984 ондо Буряадай гүрэнэй оперо болон баледэй академическэ театрта хүдэлхэеэ ороһон байна. Валентина Цыдыпова театрай тайзан дээрэ Чайковскийн «Евгений Онегин» оперодо Татьянын парти гүйсэдхөө. Тэрэ жэлнүүдээр зүжэгшэн олон партинуудые гүйсэдхөө, тэрэ тоодо Дездемонын, Иолантын, Ярославнын, Тоскагай партинууд ороно.
1989 ондо Новосибирскын оперо болон баледэй театрта хүдэлөө, харин гурбан жэл үнгэрһэн хойно Марийнска театрта хүдэлхөө ороһон байна. «Культура» сонин 1995 оной декабриин 16-най дугаарта тэрэнэй дуушан болоһон хуби заяан тухай иигэжэ бэшэһэн байгаа:
«Улаан-Үдын дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулида уянгата сопрано хоолойгоор дуулаха бэлэдхэл гараһан юм. 15 жэл болоод, Глинкын нэрэмжэтэ XIII Конкурсдо меццо хоолойгоор дуулажа, диплом абаа һэн. Гурбан жэлэй үнгэрөөд байхада, Мариийнска театр уригдаа. Эндэ драматическа сопрано хоолойгоор дууладаг байгаа. Хоолойн элдэб орёо аялга гаргажа дуулабашье, алишье шатадань хоолойнь һулараагүй, бүри һайхан боложо байгаа».
1996 оной январиин 9-дэ Валентина Цыдыпова Буряад ороноо ерэжэ, нютагайнгаа дуушадта аялга хүгжэмэй үдэшэ бэлэглэһэн байна. Сантуццын, Аидын, Татьянын, Леонорын, Джокондын аринуудые, буряадай композиторнуудай дуунуудые нэгэ тоглолтын туршада дуулаа.
Мариинска театрта гурбан жэлһээ үлүү хүдэлхэдөө, Бастиль гэжэ оперодо Чио-Чио-саниие дуулаа, лондонско Вигмор-холлдо тоглолтодо хабаададаг байгаа. Япон арадай оперодо хабаадаа. Сан-Францискодо «Руслан Людмила хоёр» гэжэ зүжэгтэ Владимир Атлантовтай хамта дуулаа.
«Мадам Баттерфляй» тухай «Русская мысль» гэжэ Парижай сониндо Виктор Игнатов иигэжэ бэшэһэн байдаг: «Мадам Баттерфляй» гэжэ зүжэгэй найруулгада һайхашаан тэмдэглэмээр юумэн олон. Онсо тэмдэглэмээр зүйл гэхэдэ, гол парти гүйсэдхэһэн Валентина Цыдыпова болоно. Тэрэнэй сопрано хоолой харагшадта тон ехээр һайшаагдаа. Франциин олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүдтэ тэрэниие магтажа бэшэһэн олон толилолгонууд хэблэгдэһэн юм».
1996 оной декабрь, январь һарада Мариинкада Р. Штраусай нэгэ үйлэтэй оперодо Саломеягай парти дуулаа. Хэдэн хоногой үнгэрһэн хойно Римскэ театрта Турандот, удаань рецитал Сеулдэ болон Баттерфляй Венэдэ дуулаа.
2001-2002 онуудта юһэн шэнэ зүжэгүүдтэ хабаадажа, шухала партинуудые дуулаа. Рихард Штраусай «Саломея» гэжэ зүжэгтэ, Вагнерай «Парсифаль» зүжэгтэ (табан саг соо дуулагдадаг опера), эндэ Валентина Цыдыпова Кундриин парти гүйсэдхөө. Рихард Штраусай үшөө нэгэ зүжэгтэ эдэ жэлнүүдээр хабаадаа. Гурбан немец авторнуудай зүжэгтэ хабаадаһан болоно.
Дуушан уласхоорондын оперно фестивальнуудта хабаадаа: Эдинбургда, Брюссельдэ, Токиодо, Лондондо, Савонлинада, Гляадбурнада.
Англиин «Sunday Times» гэжэ амаралтын үдэрэй сониндо Валентина Цыдыповае дэлхэйн эрхим арбан сопрано хоолойтой дуушадай тоодо оруулжа бэшэһэн байна.
2007 онһоо Россиин габьяата зүжэгшэн, Буряад Уласай арадай зүжэгшэн дахинаа Буряадай оперо болон баледэй академическэ театрай зүжэгүүдтэ, концерт наадануудта дуулажа эхилээ. Валентина Цыдыповагай репертуарта гуша гаран оперно партинууд ороно:
Татьяна («Евгений Онегин» П. Чайковскийн),
Иоланта («Иоланта» П. Чайковскийн),
Лиза («Пиковая дама» П. Чайковскийн),
Ярославна («Князь Игорь» А. Бородинай),
Елизавета («Дон Карлос» Д. Вердиин),
Волхова («Садко» Н. Римский-Корсаковай),
Земфира («Алеко» С. Рахманиновай),
Мария («Мазепа» П. Чайковскийн),
Чио-Чио-сан («Мадам Баттерфляй» Д. Пуччиниин),
Горислава («Руслан и Людмила» М. Глинкын),
Катерина («Катерина Измайлова» Д. Шостаковичай),
Флория («Тоска» Д. Пуччиниин),
Аида («Аида» Д. Вердиин),
Леонора («Трубадур» Д. Вердиин),
Турандот («Турандот» Д. Пуччиниин),
Дездемона («Отелло» Д. Вердиин),
Леонора («Сила судьбы» Д. Вердиин),
Микаэла («Кармен» Ж. Бизегэй),
Заза («Заза» Р. Леонкаваллогой),
Сантуцца («Сельская честь» П. Масканьиин),
Одабелла («Аттила» Д. Вердиин),
Саломея («Саломея» Р. Штраусай),
Ариадна («Ариадна на Наксосе» Р. Штраусай),
Кундри («Парсифаль» Р. Вагнерай),
«Реквием» Д. Вердиин (партия сопрано),
«Колокола» С. Рахманиновай (партия сопрано),
Маддалена («Маддалена» С. Рахманиновай),
Вера («Вера, Победа, Любовь» А. Двоскинай),
Декабристка («Души прекрасные порывы» С. Важовай),
Наталья («Кодаю» Ф. Гусейновай),
Девушка («Орфей Хиросимы» Я. Акутагавын),
Царица («Сказка о мертвой царевне»)
болон бусад.
Дискографи:
«Садко» (Волхова) — Philips Classics;
Софья (Кодаю) — NHK;
Япон поэдүүдэй шүлэгүүд дээрэ Д. Шостаковичай вокальна цикл — ВВС
1989 ондо Новосибирскын оперо болон баледэй театрта хүдэлөө, харин гурбан жэл үнгэрһэн хойно Марийнска театрта хүдэлхөө ороһон байна. «Культура» сонин 1995 оной декабриин 16-най дугаарта тэрэнэй дуушан болоһон хуби заяан тухай иигэжэ бэшэһэн байгаа:
«Улаан-Үдын дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулида уянгата сопрано хоолойгоор дуулаха бэлэдхэл гараһан юм. 15 жэл болоод, Глинкын нэрэмжэтэ XIII Конкурсдо меццо хоолойгоор дуулажа, диплом абаа һэн. Гурбан жэлэй үнгэрөөд байхада, Мариийнска театр уригдаа. Эндэ драматическа сопрано хоолойгоор дууладаг байгаа. Хоолойн элдэб орёо аялга гаргажа дуулабашье, алишье шатадань хоолойнь һулараагүй, бүри һайхан боложо байгаа».
1996 оной январиин 9-дэ Валентина Цыдыпова Буряад ороноо ерэжэ, нютагайнгаа дуушадта аялга хүгжэмэй үдэшэ бэлэглэһэн байна. Сантуццын, Аидын, Татьянын, Леонорын, Джокондын аринуудые, буряадай композиторнуудай дуунуудые нэгэ тоглолтын туршада дуулаа.
Мариинска театрта гурбан жэлһээ үлүү хүдэлхэдөө, Бастиль гэжэ оперодо Чио-Чио-саниие дуулаа, лондонско Вигмор-холлдо тоглолтодо хабаададаг байгаа. Япон арадай оперодо хабаадаа. Сан-Францискодо «Руслан Людмила хоёр» гэжэ зүжэгтэ Владимир Атлантовтай хамта дуулаа.
«Мадам Баттерфляй» тухай «Русская мысль» гэжэ Парижай сониндо Виктор Игнатов иигэжэ бэшэһэн байдаг: «Мадам Баттерфляй» гэжэ зүжэгэй найруулгада һайхашаан тэмдэглэмээр юумэн олон. Онсо тэмдэглэмээр зүйл гэхэдэ, гол парти гүйсэдхэһэн Валентина Цыдыпова болоно. Тэрэнэй сопрано хоолой харагшадта тон ехээр һайшаагдаа. Франциин олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүдтэ тэрэниие магтажа бэшэһэн олон толилолгонууд хэблэгдэһэн юм».
1996 оной декабрь, январь һарада Мариинкада Р. Штраусай нэгэ үйлэтэй оперодо Саломеягай парти дуулаа. Хэдэн хоногой үнгэрһэн хойно Римскэ театрта Турандот, удаань рецитал Сеулдэ болон Баттерфляй Венэдэ дуулаа.
2001-2002 онуудта юһэн шэнэ зүжэгүүдтэ хабаадажа, шухала партинуудые дуулаа. Рихард Штраусай «Саломея» гэжэ зүжэгтэ, Вагнерай «Парсифаль» зүжэгтэ (табан саг соо дуулагдадаг опера), эндэ Валентина Цыдыпова Кундриин парти гүйсэдхөө. Рихард Штраусай үшөө нэгэ зүжэгтэ эдэ жэлнүүдээр хабаадаа. Гурбан немец авторнуудай зүжэгтэ хабаадаһан болоно.
Дуушан уласхоорондын оперно фестивальнуудта хабаадаа: Эдинбургда, Брюссельдэ, Токиодо, Лондондо, Савонлинада, Гляадбурнада.
Англиин «Sunday Times» гэжэ амаралтын үдэрэй сониндо Валентина Цыдыповае дэлхэйн эрхим арбан сопрано хоолойтой дуушадай тоодо оруулжа бэшэһэн байна.
2007 онһоо Россиин габьяата зүжэгшэн, Буряад Уласай арадай зүжэгшэн дахинаа Буряадай оперо болон баледэй академическэ театрай зүжэгүүдтэ, концерт наадануудта дуулажа эхилээ. Валентина Цыдыповагай репертуарта гуша гаран оперно партинууд ороно:
Татьяна («Евгений Онегин» П. Чайковскийн),
Иоланта («Иоланта» П. Чайковскийн),
Лиза («Пиковая дама» П. Чайковскийн),
Ярославна («Князь Игорь» А. Бородинай),
Елизавета («Дон Карлос» Д. Вердиин),
Волхова («Садко» Н. Римский-Корсаковай),
Земфира («Алеко» С. Рахманиновай),
Мария («Мазепа» П. Чайковскийн),
Чио-Чио-сан («Мадам Баттерфляй» Д. Пуччиниин),
Горислава («Руслан и Людмила» М. Глинкын),
Катерина («Катерина Измайлова» Д. Шостаковичай),
Флория («Тоска» Д. Пуччиниин),
Аида («Аида» Д. Вердиин),
Леонора («Трубадур» Д. Вердиин),
Турандот («Турандот» Д. Пуччиниин),
Дездемона («Отелло» Д. Вердиин),
Леонора («Сила судьбы» Д. Вердиин),
Микаэла («Кармен» Ж. Бизегэй),
Заза («Заза» Р. Леонкаваллогой),
Сантуцца («Сельская честь» П. Масканьиин),
Одабелла («Аттила» Д. Вердиин),
Саломея («Саломея» Р. Штраусай),
Ариадна («Ариадна на Наксосе» Р. Штраусай),
Кундри («Парсифаль» Р. Вагнерай),
«Реквием» Д. Вердиин (партия сопрано),
«Колокола» С. Рахманиновай (партия сопрано),
Маддалена («Маддалена» С. Рахманиновай),
Вера («Вера, Победа, Любовь» А. Двоскинай),
Декабристка («Души прекрасные порывы» С. Важовай),
Наталья («Кодаю» Ф. Гусейновай),
Девушка («Орфей Хиросимы» Я. Акутагавын),
Царица («Сказка о мертвой царевне»)
болон бусад.
Дискографи:
«Садко» (Волхова) — Philips Classics;
Софья (Кодаю) — NHK;
Япон поэдүүдэй шүлэгүүд дээрэ Д. Шостаковичай вокальна цикл — ВВС