XIX зуунжэлэй эхеэр Агын буряадай зүүн харгана, зүүн-хуасай, галзууд угай зон мүргэлөөр ошодог Агын дасанай холо байһанда, өөһэдын дасантай болохоёо хэлсэжэ, 1801 ондо Онон мүрэнэй тохойдо оршоһон Урданта хадын урда наруули бооридо, Сүүгэл голой адагта эшэгы дуган бодхообо. Энэ газарта хожомой сагта дасан бодохо байһан тухайнь Богдо гэгээн Чоглай Намжил абарал табиһан гэдэг. Онон голойхид тэрэ һэеы дуган соогоо хорёод жэлдэ хурал номоо бүтээжэ байба, тиин 1826 ондо модон дасан бариха тухай гуйлта Нэршүүгэй тойрогой сэрэгэй амбанда ябуулһыень, тэрэнь бэшэгыень дээшэнь дамжуулжа, Зүүн-Сибириин губернаторай тогтоолоор дасанай барилга зүбшөөгдэһэн. Тиигэжэ 1831 онһоо барилга хэгдэжэ дүүргэгдээд, 1834 ондо гурбан дабхар модон Согчин дуган бодожо, Онон, Сүүгэл, Ага голойхидой ахалагшанар - Түгэлдэр Тобойн ба Хуяг Лубсанай зайһангууд дасанай шэрээтээр һууха ламые эльгээхыень, Бандида Хамба Данзан Гываан Ешижамсын ламада хандабад. Энэ гуйлтань бүтэхэ тээшээ үзэгдэжэ, Худанай дасанай хурса хурдан, шабран убдистай шанзодба лама Лубсан-Һүндэб Дандарай лама залагдаһан. Дээдын үршөөлөөр түрүүшын шэрээтэ болохо хубитай байһан Дандарай лама будын шажанай һаяхан бии боложо байһан газарта элдэб хаалта бэрхэшээл гаталан, тус дасанай хүгжэлтэдэ ехэхэн үүргэ дүүргэһэн. Энээн тухай мэдээн Дамби-Нима Цырендашиевай гайхамшаг “Сүүгэл дасан” гэжэ ном соо дэлгэрэнгыгээр хэлэгдэнхэй. Дасанай рамнайда 200 гаран ламанар, 3 мянганһаа үлүү мүргэлшэд сугларжа, ехэ найр наадан болоһон. Тиин “Даша Чоймполин” нэрэтэй, Чойжол сахюусантай Сүүгэл дасан үндэрлэһэн түүхэтэй. Согчин дуганаа тойрожо, Найдан, Майдари, Дэмчиг, Гүрниг, һүүлдэнь Арьяабалын, Махагалын дуганууд бодонхой һэн. Дүрбэн дуган аймагуудай: Найдан ба Дэмчиг – харгана угай, Гүнриг – хуасайн, Махагала – Галзуудай. Майдари дуган түрүүн хамтын приходой байгаа.
1850 онуудһаа модон дуганай хуушарһан ушарһаа шэнэ Согчин дуган шулуугаар бариха тухай ябуулга хэгдэжэ эхилһээр, 7 жэлэй туршада засаг зургаануудта гуйлта, хандалганууд таһалдаагүй. Дуганай барилгын үнэ сэн 8479 түхэригтэ хүрэхэ байгаа. 1858 ондо Дотоодын хэрэгэй засаг зургаанһаа Онон голой зоной гуйлта зүбшөөрэгдэжэ, дасанай зураг-түһөөень баталба. Тэрэ онһоо Согчин дуганай барилга эхилээд, 1864 ондо түгэсэбэ. Дасанай барилгые шанзодба лама Шойбон Намсарайн ударидажа, хүдөөгэй юрын буряад дархашуул энэ ехэ ажалай урда ороһон. Согчин дасан 1887 ондо түймэртэ абтаад, дээдэхи дабхарнуудынь заһабарида орохоор бэшэ байхадань, шулуун һуури дээрэнь дахин бодхоогоо. Сүүгэл дасанай гол дуган бусад барилгануудһаа эрид илгаатай, урлал соёлой талаар үндэр хэмжээндэ хүрэжэ, буряад барилгашадай бэлиг түгэлдэр, арга шадабаритай байһые гэршэлээ. Үүдэнэйнь урдахи зургаан баханануудынь майоликаар хушагданхай, сонхо үүдэнүүдынь модон һиилүүр угалза шэмэгтэй, нютагай урашуулай зурагаар ба хэбээр будын шажанай һүлдэ тэмдэгүүдые тааруугаар үнгэ янзалан, угалзатуулан хэһэн хорин табсантай гэшхүүр хоёрдохи дабхар руунь ошоно. Илангаяа һүртэйгөөр арсаланай дүрэнүүд харагдаха юм. Сүүгэл дасан мүнөөшье болотороо бүтэн зандаа, зуунжэлнүүдэй шуурга дабажа гараха заяатай, урданай буряад үндэһэтэнэй дасан барилгын үндэр жэшээ, уран бэлигэйнь хүшөө болон сүндэрлэнхэй.
Тус дасанай барилганууд сооһоо Согчин дуганай удаа Цанид дуган хэмжүүрээрээ хоёрдохи һуурида байгаа. Тэрэ дуган мүн гоёомол хушалтатай, уһанай дотор соргонуудтай һэн. Майдариин сүмэ соо 4 сажан (8 метр) үндэртэй зэд алталмал Майдари бурхан тахигдажа байһан. Мамба дуганда түбэд эмшэлгын Атласай хоморой зурагуудай дүүрэн суглуулбари хадагалагдажа байгаа. Дасан мүн аргаламжын газартай (больницатай), Барай гэршье бии һэн. Дасанай үмэнэ 11 субарганууд баригданхай. Намнанай багшын субаргада ехэтэ һүзэглэн мүргэбэл, элдэб үбшэнһөө эдэгэдэг ушарнууд али олон байха. Томонууд хүрдэнүүдэй голынь орёохо маанинуудыень зүүн зүгые шэнжэлэгшэ П.Л.Шиллинг ламанарта баяр хүргэнгөө, Санкт-Петербургда захюулжа бүтээлгээ. А.М.Позднеевэй тэмдэглэһээр, 1868-1870 онуудаар монгол барай хоёр бүридхэл (каталог) гаршагтай, монгол хэлэн дээрэ 50 гаран тобшолго ном, 139 зохёолнуудые хэблэжэ гаргадаг 5999 барай хабтагайнуудтай һэн. Майдар хуралай заан тусхайта тэргэтэеэ, ламанарай гоёлой ба ямар нэгэн хурал ёһололнуудта үмдэхэ хубсаһанууд дасанай урдахи гол хаалгын хоёр захаар табигдаһан сүмэнүүд соо хадагалаатай байгша һэн. Сүүгэл дасанда цанид шойрын, манбын һургуулинууд нээгдэжэ, хожомоо шабинарынь өөһэдөө энэ эрдэмээ саашань дамжуулжа, бүхы буряад дасангуудтаа суутай, хүндэтэй лама багшанар болоһон юм. Энэ үеэр Дандарай шэрээтын шаби Ёнзон багшын (Доржо-Жигмид Данжанай) нэгэ үгытэй айлайда хубилгаан хүбүүнэй байһые тодоруулһынь, Далай лама болон Түбэдэй ехэ ламанар баталһан. Тэрэнь VI Ганжарвын гэгээн, Лубсан-Лундог Дамби-Нима (Данзан Норбын) байжа, Агын дасанда залагдаад, зорюута табигдаһан гэртээ һуухадань, арад жиндагууд ехэтэ бэшэрэн мүргэжэ байгаа. XX зуунжэлэй эхеэр дасанда хамта 20 гол дуган, сүмэнүүд ба хамһабариин байшангууд, байрын гэрнүүд тоологдожо, лама харатаяа хамта 1500 хүнэй байдаг бүхэли тосхон болоод байһан. Сүүгэл дасан тэрэ сагта Байгалай үмэнэхи дасангууд сооһоо нилээдгүй томо, будын шажанай гүн ухаанай - цанид, түбэд эмшэлгэ аргын мамба һургуулинуудаараа холуур суурхаһан, бүхы буряад дасангуудта цанид, мамба эрдэмэйнь эшэ үндэһэ олголсоһон дасан мүн. Сүүгэл дасанда шойро үзэхэеэ буряадай хамаг дасангуудһаа гадна Туваһаа, Хальмагһаа, бэшэ тээһээшье шабинар, ламанар ерэжэ, эрдэмээ дээшэлүүлжэ, гэбшэ, габжын дамжаа гаража байһан. Будын шажанай далай мэтэ эрдэмэй али бүхы һалбари гүнзэгы шэнжэлһэн, зохёол номуудые бэшэһэн, оршуулһан Галсан-Жимба Тугулдуров, Галсан-Жимба Дылгыров, Доржо Жигмид Данжинов, Ринчин Номтын мэтэ эрдэмтэ ламанар Сүүгэл дасанһаа урган гараа. Сүүгэл дасанай уншалга хуралнууд Һасын ба Монголой гурим зэргэ баримталан хурагдажа байһан. 1869 ондо Сүүгэл дасанда түбэд аргын һургуули нээгдэжэ, Монголһоо уряалаар заларһан Чой-маарамба тэрэ хэрэг ударидаа. 1899 ондо дахинаа тайлдаһан Манба дасан эмэй һургуули эрхилжэ, эрхим бэрхэ эмшэ ламанараараа суурхаһан. Түрүүшынь шэрээтэ Лубсан Дандарай түбэд эмшэлгын “Лхантаб” ба бусад номуудые монгол хэлэндэ оршуулаа. Түби дээрэ алдаршаһан “Түбэд эмшэлгын Атлас” анхан Сүүгэл дасанда байһан, эмэй һургуулиин шабинарай үзэдэг, “Хүхэ биндарьяа” (Вайдурья-онбо”) гэһэн ном соо үгтэһэн эм аргын хэшээл нюдөөрөө хаража шэнжэлдэг тон хэрэгтэй үзэсхэлэн байһан. Сүүгэл дасанай болон бүхы буряад лама шажантанай омогорхол, амидыгаар бодисадбын дүрэ олоһон Намнанай багша 1825 ондо Жаранай нуурай эрьедэ түрэжэ, багадаа Сүүгэл дасанай хубараг боложо, эрдэмтэ лама Вампилайн, шэрээтэ Дандарайн шаби байһан. Намнанай багша Алхана уулада олон жэлдэ даяанда һуужа, арюудхажа, мүргэлэй дагшан орон болгоһон габьяатай. XIX зуунжэлэй хуушаар Түбэд ороной Сэрхэг дасан руу Шираб Сүнын лама эльгээгдэжэ, “Түбэд аргын Атлас” оложо асарха даабаритай һэн. 10 жэлэй туршада тэрэ лама аргагүй ехэ баатаршалга гарган, Атласай 84 хабтагар хуудаһа асаржа шадаһан байна. Сүүгэл дасанай урда сагай шэрээтэнэр гэбэл:
1. Лубсан-Һүндэб Дандарай – 1826-1854
2. Агваан Лубсан-Жимба Дэлгэрэй – 1854-1872
3. Галсан-Тарба Иванай – 1872-1880
4. Самдан Эрдынеев, шэрээтын уялга дүүргэгшэ, гэлэн – 1880-1883
5. Чимба Шамбаа (Чимид) Сумаагай, V-дугаар Ганжарбын гэгээн – 1883-1887
6. Аюша Арьядайн Бадмын – 1887-1890
7. Пүнсэг Гончигой, шэрээтын уялга дүүргэгшэ, гэлэн – 1890-1892
8. Шойдог (Чагдар) Үзэмбын – 1892-1899
9. Дамба Түбдэн Эрдыниин, шэрээтын уялга дүүргэгшэ, гэлэн – 1899-1901
10. Чойдор Сундарын – 1901-1910
11. Гончиг Дамба Санхиин – 1910-1917
12. Цэдэб Үхинэй
13. Далай Шадаб Гүнченэй
14. Жалсан Аюшиин – гээд, һүүлшын гурбанай шэрээтээр хэды шэнээн һууһан болзор мэдэгдээдүй.
1912 оной тоололгоор Сүүгэл дасанда 6 сүмын хамтын үнэ сэн – 13972 түхэригэй, харин Согчин дуганай – 11682 түх. сэнтэй гэгдээ.
XIX зуун жэлэй эхеэр Сүүгэл дасанай дуган сүмэнүүд оторо заһагдажа, һэльбэгдэжэ байгаа. Жимба-Жамса Цыбенэй ламын дурдаһаар, 1914-1915 онуудаар дасанай заһабари хитадай дархашуулаар хэгдэжэ байһан. 30-аад онуудаар саг хубилжа, дасан дуганууд хаагдажа, ламанар намналгада орожо эхилээ. 1932 ондо Сүүгэл дасанда сэрэгэй частиин түбхинэһэн ушарынь һандарал хосоролһоо абараа гэжэ тайлбарилмаар. 1933 оной декабриин 13-да Сүүгэл дасанда үлөөд байһан 60 ламанар хурал номһоо арсажа, 22 лама Зугаалайн дасан, 13-ниинь - Агын дасан, бэшэниинь хүдөө гараа. Харин шэрээтын дасанһаа гаража ошолгонь засагай талаһаа хорюултай һэн. 1934 ондо дасан хаагдаба. 1935 ондо БМАССР-эй ЦИК-эй апрелиин 20-ной №28-най тогтоолоор дасанай зөөриһөө урданай, тон үнэтэй сэнтэй эдлэлнүүдынь шэлэгдэжэ, гүрэнэй һан руу хуряагдаа. Майдари, Одсэр-Жанма, Диваажин, Гандан хүрэгүүдһээ сэнтэй түмэр оложо абахын түлөө тэдэ задалагдаа һэн.
Сүүгэл дасан 1980 ондо соёл урлалай хүшөө гэгдэжэ, гүрэнэй зүгһөө харгалзалга доро орохо болобо. 1988 онһоо дасан дахин үндыжэ, анхан 1934 оной хамалган соо бүхы ламанартай зэргэ гэмнэгдэжэ, 10 жэлээр түрмэ түдэгөөр ябажа бусаһан шэрээтэ лама Жимба-Жамса Цыбенэй ударидалга доро дасан һэльбэгдэн заһагдажа, һэргэжэ эхилээ. 2006 ондо Сүүгэл дасанай шэрээтээр А.Шойнхоров томилогдожо, Санкт-Петербург хотоһоо Майдари бурханаа бусаажа, ёһо гурим соонь хуушан түхэлдэнь оруулаа. 2007 ондо Согчин дуган, Майдариин сүмэ, Майдари бурхан рамнайлагдаа. 2011 ондо Сүүгэл дасанай 210 жэлэй ойн баярта Богдо Зонхобын баримал дүрэ бүтээгдэжэ рамнайлагдаа. 2012 ондо Зонхобо бурханай 1000 сэргэ дүрэнь хоймороор дүүрэн тахигдаба, мүн бурхан багшын энэ дэлхэйдэ түрэжэ ерэлгэнтэй холбоотой боди модоной сүмэ баригдаад, нангин модоной сагдуулхан асарагдажа таригдаа. Дасаниие тойроод ургадаг мододтол хүсэеэ абан, нангин боди модониинь хайша-хайшаа һайханаар һалбаржа, набша бүхэндөө Арьяабалын зүрхэн тарняар дэлгэржэ, Онон голой, Агын болон бүгэдэ буряад зоной дунда будын шажанай мандахын гэршэ болохол. Гэгээн багшанарай, амиды бодисаданарай гэшхэдэлэй сууряа, хурал номойнь үлзы хэшэг шэнгээһэн Сүүгэл дасанай хана, хуби, табсан бүхэниинь һүзэглэн мүргэмөөр бурханай орон гээшэл!
1850 онуудһаа модон дуганай хуушарһан ушарһаа шэнэ Согчин дуган шулуугаар бариха тухай ябуулга хэгдэжэ эхилһээр, 7 жэлэй туршада засаг зургаануудта гуйлта, хандалганууд таһалдаагүй. Дуганай барилгын үнэ сэн 8479 түхэригтэ хүрэхэ байгаа. 1858 ондо Дотоодын хэрэгэй засаг зургаанһаа Онон голой зоной гуйлта зүбшөөрэгдэжэ, дасанай зураг-түһөөень баталба. Тэрэ онһоо Согчин дуганай барилга эхилээд, 1864 ондо түгэсэбэ. Дасанай барилгые шанзодба лама Шойбон Намсарайн ударидажа, хүдөөгэй юрын буряад дархашуул энэ ехэ ажалай урда ороһон. Согчин дасан 1887 ондо түймэртэ абтаад, дээдэхи дабхарнуудынь заһабарида орохоор бэшэ байхадань, шулуун һуури дээрэнь дахин бодхоогоо. Сүүгэл дасанай гол дуган бусад барилгануудһаа эрид илгаатай, урлал соёлой талаар үндэр хэмжээндэ хүрэжэ, буряад барилгашадай бэлиг түгэлдэр, арга шадабаритай байһые гэршэлээ. Үүдэнэйнь урдахи зургаан баханануудынь майоликаар хушагданхай, сонхо үүдэнүүдынь модон һиилүүр угалза шэмэгтэй, нютагай урашуулай зурагаар ба хэбээр будын шажанай һүлдэ тэмдэгүүдые тааруугаар үнгэ янзалан, угалзатуулан хэһэн хорин табсантай гэшхүүр хоёрдохи дабхар руунь ошоно. Илангаяа һүртэйгөөр арсаланай дүрэнүүд харагдаха юм. Сүүгэл дасан мүнөөшье болотороо бүтэн зандаа, зуунжэлнүүдэй шуурга дабажа гараха заяатай, урданай буряад үндэһэтэнэй дасан барилгын үндэр жэшээ, уран бэлигэйнь хүшөө болон сүндэрлэнхэй.
Тус дасанай барилганууд сооһоо Согчин дуганай удаа Цанид дуган хэмжүүрээрээ хоёрдохи һуурида байгаа. Тэрэ дуган мүн гоёомол хушалтатай, уһанай дотор соргонуудтай һэн. Майдариин сүмэ соо 4 сажан (8 метр) үндэртэй зэд алталмал Майдари бурхан тахигдажа байһан. Мамба дуганда түбэд эмшэлгын Атласай хоморой зурагуудай дүүрэн суглуулбари хадагалагдажа байгаа. Дасан мүн аргаламжын газартай (больницатай), Барай гэршье бии һэн. Дасанай үмэнэ 11 субарганууд баригданхай. Намнанай багшын субаргада ехэтэ һүзэглэн мүргэбэл, элдэб үбшэнһөө эдэгэдэг ушарнууд али олон байха. Томонууд хүрдэнүүдэй голынь орёохо маанинуудыень зүүн зүгые шэнжэлэгшэ П.Л.Шиллинг ламанарта баяр хүргэнгөө, Санкт-Петербургда захюулжа бүтээлгээ. А.М.Позднеевэй тэмдэглэһээр, 1868-1870 онуудаар монгол барай хоёр бүридхэл (каталог) гаршагтай, монгол хэлэн дээрэ 50 гаран тобшолго ном, 139 зохёолнуудые хэблэжэ гаргадаг 5999 барай хабтагайнуудтай һэн. Майдар хуралай заан тусхайта тэргэтэеэ, ламанарай гоёлой ба ямар нэгэн хурал ёһололнуудта үмдэхэ хубсаһанууд дасанай урдахи гол хаалгын хоёр захаар табигдаһан сүмэнүүд соо хадагалаатай байгша һэн. Сүүгэл дасанда цанид шойрын, манбын һургуулинууд нээгдэжэ, хожомоо шабинарынь өөһэдөө энэ эрдэмээ саашань дамжуулжа, бүхы буряад дасангуудтаа суутай, хүндэтэй лама багшанар болоһон юм. Энэ үеэр Дандарай шэрээтын шаби Ёнзон багшын (Доржо-Жигмид Данжанай) нэгэ үгытэй айлайда хубилгаан хүбүүнэй байһые тодоруулһынь, Далай лама болон Түбэдэй ехэ ламанар баталһан. Тэрэнь VI Ганжарвын гэгээн, Лубсан-Лундог Дамби-Нима (Данзан Норбын) байжа, Агын дасанда залагдаад, зорюута табигдаһан гэртээ һуухадань, арад жиндагууд ехэтэ бэшэрэн мүргэжэ байгаа. XX зуунжэлэй эхеэр дасанда хамта 20 гол дуган, сүмэнүүд ба хамһабариин байшангууд, байрын гэрнүүд тоологдожо, лама харатаяа хамта 1500 хүнэй байдаг бүхэли тосхон болоод байһан. Сүүгэл дасан тэрэ сагта Байгалай үмэнэхи дасангууд сооһоо нилээдгүй томо, будын шажанай гүн ухаанай - цанид, түбэд эмшэлгэ аргын мамба һургуулинуудаараа холуур суурхаһан, бүхы буряад дасангуудта цанид, мамба эрдэмэйнь эшэ үндэһэ олголсоһон дасан мүн. Сүүгэл дасанда шойро үзэхэеэ буряадай хамаг дасангуудһаа гадна Туваһаа, Хальмагһаа, бэшэ тээһээшье шабинар, ламанар ерэжэ, эрдэмээ дээшэлүүлжэ, гэбшэ, габжын дамжаа гаража байһан. Будын шажанай далай мэтэ эрдэмэй али бүхы һалбари гүнзэгы шэнжэлһэн, зохёол номуудые бэшэһэн, оршуулһан Галсан-Жимба Тугулдуров, Галсан-Жимба Дылгыров, Доржо Жигмид Данжинов, Ринчин Номтын мэтэ эрдэмтэ ламанар Сүүгэл дасанһаа урган гараа. Сүүгэл дасанай уншалга хуралнууд Һасын ба Монголой гурим зэргэ баримталан хурагдажа байһан. 1869 ондо Сүүгэл дасанда түбэд аргын һургуули нээгдэжэ, Монголһоо уряалаар заларһан Чой-маарамба тэрэ хэрэг ударидаа. 1899 ондо дахинаа тайлдаһан Манба дасан эмэй һургуули эрхилжэ, эрхим бэрхэ эмшэ ламанараараа суурхаһан. Түрүүшынь шэрээтэ Лубсан Дандарай түбэд эмшэлгын “Лхантаб” ба бусад номуудые монгол хэлэндэ оршуулаа. Түби дээрэ алдаршаһан “Түбэд эмшэлгын Атлас” анхан Сүүгэл дасанда байһан, эмэй һургуулиин шабинарай үзэдэг, “Хүхэ биндарьяа” (Вайдурья-онбо”) гэһэн ном соо үгтэһэн эм аргын хэшээл нюдөөрөө хаража шэнжэлдэг тон хэрэгтэй үзэсхэлэн байһан. Сүүгэл дасанай болон бүхы буряад лама шажантанай омогорхол, амидыгаар бодисадбын дүрэ олоһон Намнанай багша 1825 ондо Жаранай нуурай эрьедэ түрэжэ, багадаа Сүүгэл дасанай хубараг боложо, эрдэмтэ лама Вампилайн, шэрээтэ Дандарайн шаби байһан. Намнанай багша Алхана уулада олон жэлдэ даяанда һуужа, арюудхажа, мүргэлэй дагшан орон болгоһон габьяатай. XIX зуунжэлэй хуушаар Түбэд ороной Сэрхэг дасан руу Шираб Сүнын лама эльгээгдэжэ, “Түбэд аргын Атлас” оложо асарха даабаритай һэн. 10 жэлэй туршада тэрэ лама аргагүй ехэ баатаршалга гарган, Атласай 84 хабтагар хуудаһа асаржа шадаһан байна. Сүүгэл дасанай урда сагай шэрээтэнэр гэбэл:
1. Лубсан-Һүндэб Дандарай – 1826-1854
2. Агваан Лубсан-Жимба Дэлгэрэй – 1854-1872
3. Галсан-Тарба Иванай – 1872-1880
4. Самдан Эрдынеев, шэрээтын уялга дүүргэгшэ, гэлэн – 1880-1883
5. Чимба Шамбаа (Чимид) Сумаагай, V-дугаар Ганжарбын гэгээн – 1883-1887
6. Аюша Арьядайн Бадмын – 1887-1890
7. Пүнсэг Гончигой, шэрээтын уялга дүүргэгшэ, гэлэн – 1890-1892
8. Шойдог (Чагдар) Үзэмбын – 1892-1899
9. Дамба Түбдэн Эрдыниин, шэрээтын уялга дүүргэгшэ, гэлэн – 1899-1901
10. Чойдор Сундарын – 1901-1910
11. Гончиг Дамба Санхиин – 1910-1917
12. Цэдэб Үхинэй
13. Далай Шадаб Гүнченэй
14. Жалсан Аюшиин – гээд, һүүлшын гурбанай шэрээтээр хэды шэнээн һууһан болзор мэдэгдээдүй.
1912 оной тоололгоор Сүүгэл дасанда 6 сүмын хамтын үнэ сэн – 13972 түхэригэй, харин Согчин дуганай – 11682 түх. сэнтэй гэгдээ.
XIX зуун жэлэй эхеэр Сүүгэл дасанай дуган сүмэнүүд оторо заһагдажа, һэльбэгдэжэ байгаа. Жимба-Жамса Цыбенэй ламын дурдаһаар, 1914-1915 онуудаар дасанай заһабари хитадай дархашуулаар хэгдэжэ байһан. 30-аад онуудаар саг хубилжа, дасан дуганууд хаагдажа, ламанар намналгада орожо эхилээ. 1932 ондо Сүүгэл дасанда сэрэгэй частиин түбхинэһэн ушарынь һандарал хосоролһоо абараа гэжэ тайлбарилмаар. 1933 оной декабриин 13-да Сүүгэл дасанда үлөөд байһан 60 ламанар хурал номһоо арсажа, 22 лама Зугаалайн дасан, 13-ниинь - Агын дасан, бэшэниинь хүдөө гараа. Харин шэрээтын дасанһаа гаража ошолгонь засагай талаһаа хорюултай һэн. 1934 ондо дасан хаагдаба. 1935 ондо БМАССР-эй ЦИК-эй апрелиин 20-ной №28-най тогтоолоор дасанай зөөриһөө урданай, тон үнэтэй сэнтэй эдлэлнүүдынь шэлэгдэжэ, гүрэнэй һан руу хуряагдаа. Майдари, Одсэр-Жанма, Диваажин, Гандан хүрэгүүдһээ сэнтэй түмэр оложо абахын түлөө тэдэ задалагдаа һэн.
Сүүгэл дасан 1980 ондо соёл урлалай хүшөө гэгдэжэ, гүрэнэй зүгһөө харгалзалга доро орохо болобо. 1988 онһоо дасан дахин үндыжэ, анхан 1934 оной хамалган соо бүхы ламанартай зэргэ гэмнэгдэжэ, 10 жэлээр түрмэ түдэгөөр ябажа бусаһан шэрээтэ лама Жимба-Жамса Цыбенэй ударидалга доро дасан һэльбэгдэн заһагдажа, һэргэжэ эхилээ. 2006 ондо Сүүгэл дасанай шэрээтээр А.Шойнхоров томилогдожо, Санкт-Петербург хотоһоо Майдари бурханаа бусаажа, ёһо гурим соонь хуушан түхэлдэнь оруулаа. 2007 ондо Согчин дуган, Майдариин сүмэ, Майдари бурхан рамнайлагдаа. 2011 ондо Сүүгэл дасанай 210 жэлэй ойн баярта Богдо Зонхобын баримал дүрэ бүтээгдэжэ рамнайлагдаа. 2012 ондо Зонхобо бурханай 1000 сэргэ дүрэнь хоймороор дүүрэн тахигдаба, мүн бурхан багшын энэ дэлхэйдэ түрэжэ ерэлгэнтэй холбоотой боди модоной сүмэ баригдаад, нангин модоной сагдуулхан асарагдажа таригдаа. Дасаниие тойроод ургадаг мододтол хүсэеэ абан, нангин боди модониинь хайша-хайшаа һайханаар һалбаржа, набша бүхэндөө Арьяабалын зүрхэн тарняар дэлгэржэ, Онон голой, Агын болон бүгэдэ буряад зоной дунда будын шажанай мандахын гэршэ болохол. Гэгээн багшанарай, амиды бодисаданарай гэшхэдэлэй сууряа, хурал номойнь үлзы хэшэг шэнгээһэн Сүүгэл дасанай хана, хуби, табсан бүхэниинь һүзэглэн мүргэмөөр бурханай орон гээшэл!