Эльгэлэн дуулаха мүрнүүдээ эжыдээ зорюулнаб…

Хэжэнгэ нютагай хүгжэмшэн Ринчин Бурхиевай зохёоhон «Дангина» гэhэн дуун 1997 ондо «Сагаан hарын» фестивальда анха түрүүшынхеэ зэдэлhэн түүхэтэй. Энэ дууе Елена Борохитова тиихэдэ гүйсэдхэжэ, илагшадай тоодо оролсоhон юм. Тиин энэ фестивальhаа эхи татан, саашадаа уран hайханай замай шэглэлээр дабшажа, дуу, хүгжэмдэ дуратай залуу басаган Эрхүү хотын хүгжэмэй училищи ороhон байна, багшань А.Я.Фраткина болоно. Тиихэдээ «Эстрадын, джазай вокал» гэhэн таhагта дуушанай hургуули гараа.



— Ерээдүйдэ дуушанай харгые шэлэхэб гээд лэ hанагша hэм. Эрхүүдэ hурахадаа, заабол дээдэ hургуулида орохоб гэжэ шиидээ hэм. Москвагай Маймонидын нэрэмжэтэ гүрэнэй классическа академидэ энэл эстрадын джазай вокалай шэглэлээр hурааб, — гэжэ дуушан хөөрэнэ.

2008 ондо бэлигтэй дуушан Эрхүү хотодо үнгэргэгдэhэн «Алтаргана» гэhэн уласхоорондын фестивальда «Мүнөө үеын эстрадна дуун» гэhэн номинацида мэргэжэлтэ дуушадай дунда түрүүшын hуури эзэлжэ, дипломдо хүртэhэн байна.

Эрхүүдэ байхадаа, Елена Борохитова Прибайкалиин үндэhэн арадуудай түбтэ хүдэлөө, тэрэ үедэ баруун буряадуудай арадай дуунуудые шэнжэлэн үзэжэ удха узуурыень ехэ hайнаар хадуужа абаад, поппури дуу зохёоhон байна. Баруун буряадуудай ёохорой дуунууд гээд нэрлэжэ, тэрэнь мүнөө дуушанай репертуарта гол hуури эзэлэнхэй. Елена Борохитова «Нарамни» гэhэн түрүүшынгээ сольно альбом 2008 ондо гаргаа. Нютагай зон оперо болон баледэй театр соо олоороо сугларжа, дуушанай шэнэ бyтээлтэй танилсаhан байна. «Нарамни» гэhэн дуунай альбом соо Юлия Будаевагай «Нарамни», «Жэлэй дүрбэн саг», «Улаан-Yдэ» болон бусад шүлэгүүд дээрэ бэшэгдэhэн дуунууд ороо. Олон жэлдэ нүхэсэжэ ябаhан хүгжэмшэн Дулма Сунраповагай дуунууд, тиихэдэ ород хэлэн дээрэ дунууд гараhан байна. Тиихэдэ энэ дуунай альбом соо дүү басаганайнь Баирма Борохитовагай бэшэhэн дуунууд ороо. «Шамгүй» гэhэн шэнэ дуу Чингис Раднаевтай гүйсэдхөө. Баирма Борохитовагай зохеоhон шүлэгүүд аймагай «Хэжэнгэ», республикын «Буряад үнэн» газетэнүүдтэ нэгэнтэ бэшэ толилогдоhон, шүлэгүүд соогоо тоонто нютагаа, ханилжа ябаhан нүхэдөө, эжы абаяа, буряад арадайнгаа заншал дурдан уянгатуулан зурагланхай. Дүү басаганайнгаа ажабайдалдаа гүн ухаанай хандаса харуулжа бэшэhэн шүлэгүүдыень дуун болгоод Елена Борохитова дуратайгаар дууладаг юм.

Мүнөө үедэ Москвада ажаhуудаг Елена Борохитова тоглолтонуудые дэлгэжэ ябахынгаа хажуугаар, П. Чайковскийн нэрэмжэтэ соёл урлалай колледждо багшалаа. Монгол туургата арадуудые нэгэдүүлэн зохеогдоhон «Хамаг монгол» проектдэ хабаадажа, энэл үедэ «Эжыдээ зорюулнаб» гэhэн дуун мүндэлhэн байна. Баирма Борохитовагай бэшэhэн үгэнүүд дээрэ Пурэвсэрэн хүгжэмшэн аялга зохёогоо.

Угайнгаа уян бэлигтэ хүртэжэ, Елена Борохитова аба эжынгээ тоонто нютаг дулааханаар hанажа, дурсажа ябадаг, бүхы зохёон бүридхэhэн аялга дуугаа түрүүн лэ эжыдээ шагнуулдагби гээд залуу дуушан мэдүүлнэ.



— Би Хэжэнгэ нютагта түрэhэн байнаб. Абын талаар Хэжэнгын, бага наhандаа Ородой — Адагта байгаад, буряад hургуулида hурааб. Зургаатай байхадаа тэндэhээ зөөжэ, эжынгээ нютаг — Хёлгын аймагай Yхэриг нютаг нүүжэ ошообди. Энэ нютагта зорюулhан «Yхэриг тоонтоёо мартангүй» гэжэ дуун шэнэ альбом соонь ороhон байна. Дуунай авторнууд гэхэдэ, үгыень Владислав Тугдэмэй бэшэhэн, хүгжэмынь Монголой композитор Наранбаатар.

Буряад хэлэн дээрэ Елена Борохитова мүнөө үеын дуунуудые гүйсэдхэнэ, тоогүй олон дуунуудhаа бүридэhэн баян репертуартай дуушадай нэгэн болоно. Энээнhээ гадуур дуушан өөрөө дуунуудые зохёожо гүйсэдхэдэг болонхой. «Три стихии, три судьбы, три истории» гэhэн хамтын түсэл зохёожо, Буряадаймнай бэлигтэй дуушад Дулма Сунрапова, Дарима Цырендондопова, Баирма Борохитова гэгшэд Хальмаг орондо, Москвада, Саха Яхадта, Агын тойрогто гастрольда ябаhан байна. Саг үргэлжэ бэлиг шадабарияа мүлижэ ябаhан, улам ехэ үндэрнүүдые туйлаха эрмэлзэлтэй дуушан 2025 ондо «Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн» гэhэн нэрэ зэргэдэ хүртөө. Баяр ёhололой үедэ наhан соогоо сэгнэжэ, эльгэлэн hанажа ябаха эжыдээ зорюулhан дуу дуулажа, Yбэр Байгалай хизаарай Yхэриг нютагhаа ерэhэн эжытэеэ олониитые танилсуулаа, сэдьхэлэй баярые хүргөө.

Анханhаа дуулаха дуратай байhан басаганайнгаа хүсэлыень эжы хүн дэмжэжэ, ямаршье сагта туhалжа, хажуудань байгаа, тиимэhээ дуушанай зохёохы ажалые үндэрөөр сэгнэхэ эрхэтэй.

Басагайнайнгаа түлөө баярлажа байнаб. Эсэгынгээ угай бэлигтэ хүртэжэ, багаhаа дуулаха дуратай hэн. Энэ хүсэлыень дэмжээбди. Багадаа Шэтын хүгжэмэй hургуулида hуража байхадаа, Алла Пугачевагай «Миллион алых роз» фортепиано дээрэ наадаад дууладаг hэн, бага байгаа, долоон жэл тэрэ hургуулида hураа. Саашадаа аялга дуунай замаар байнгүй ябаа гэхэдэ болохо, Эрхүүдэ, Москвада арбаад жэлэй туршада hургуули дабажа гараа, hайнар hураа. Тиимэ бэлэн хэрэг бэшэ дуу дуулаха гээшэ, бэедээ шанга байха хэрэгтэй, Ленамнай өөртөө эрилтэ ехэтэй, зоригынь шанга. Теэд гэртээшье нарин нягта, сэбэр байдал зохеодог, эдеэгээ наринаар, амтатайгаар бэлдэдэг, — гэжэ дулааханаар миhэрэн дуушанай эжы Бальжидма Будаевна Базаржапова хөөрөө hэн.

Тиимэhээл багынгаа ульhа алдаагүй Елена Борохитова эльгэлэн дуулаха дуунуудаа дуулаhаар, уян сэдьхэлдэнь мундэлhэн мүрнүүдынь үшөөл урдань, ерээдүйдэ жэгүүртэхэ...