Фонд подстрочников

Матвей ЧОЙБОНОВ

1 ноября 2017

1913



Чойбонов Матвей Рабданович
 — поэт, родился 2 октября 1947 г. в с. Инзагатуй Джидинского района Бурятии. 
М.Р. Чойбонов — видный общественный деятель, просветитель, поэт, член Союза писателей России, народный поэт Бурятии, заслуженный работник культуры и заслуженный строитель Бурятии, лауреат литературной премии России «Традиция».


НАМАР

Галуунууд хушууран ошонол даа,
Бусаха бэзэ даа, хабартаа.
Жэлнүүдшье һубарин ошонол даа,
Эрьехэгүйл даа, халаг даа.

Халуун дураншье хайлаба хаш,
Харьялаа шуһаншье сарсабалтай.
Гансал найдал үлөөл даа,
Ерээдүйдөө зальбаралтай.


ОСЕНЬ

Гуси улетают на юг,
Вернутся они весною.
Друг за другом проходят годы,
Не вернутся они, очень жаль.

Любовь как дым растаяла,
Сердце остепенилось.
Осталась со мною надежда,
Верить надо в будущее.


ХҮХЭ ТЭНГЭРИИН МАЙХАН ДОР

Жэлнүүд һубарин ошонол даа,
Жэргэмэлнүүдтэн дуулалдан.
Жэгүүр дээрээ тогтоожо,
Залана торгон замбуулин.
Һара, наранай элшэ дор
Һайхан зугаа дэргэсэгээн,
Буряад хуурша зохёолшод
Буянта хэрэгээ ёһолнод.

Шүлэгүүд һубарин түрэнэл даа,
Шүүдэр сайруулһан үглөөгүүр
Шэдитэ Буряадайм нютагуудаар
Сэсэгүүд мэтэ тарахал даа.
Хүхэ тэнгэриин майхан дор
Хүндэлжэ таанартаа буугаад,
Буян дэлгэжэ ябахада,
Сэдьхэлдэ ямар һайхам даа!


ПОД ШАТРОМ НЕБА ГОЛУБОГО

Годы проходят друг за другом,
С песнями как жаворонки,
Вселенная их благодарно
Принимает.
Под лучами солнца, луны
Хорошую речь заводят,
Бурятские улигершины, сказочники,
Для людей полезное делают.

И стихи рождаются друг за другом,
Утреннею росою,
И цветами по всем селениям
Расцветут везде и повсюду.
Под шатром неба голубого
Я спустился к вам с почетом
Чтоб творить дела добрые,
О, как прекрасно мне на душе!





Нюдэнһөөш дуһалһан нулимсын
Дабһатайш гээшэнь хэлэшэгүй.
Нүгэлһөө таһарһан нүхэрэйшни
Хайратайш гээшэнь, хэмжээгүй.
Наһаараа загнуулжа соёроошье һаа,
Найдалаа мохоонгүй үлөөлши даа.
Нүгэлөө нүхэршни тээжэ ошоо, -
Нэгэтэшье тэхэрижэ бусахагүй.
Хойшодоо шамаяа загнахаяа болёо, -
Һүүлшынь лэ амисхаал байһан гээбы.



Из глаз у тебя текут
Такие соленые слезы,
Друг твой избавился от грехов,
Жалко его до слез.
Всю жизнь ты была обругана,
Но не теряла надежды.
Друг твой унес грехи свои,
Не вернется назад он никогда,
Больше не будет он ругать тебя,
Нет его больше.



Сэбэрхэн басагадтай ушараад гэнтэ,
Сэнгэжэшье үрдингүй гарадаг байгааб.
Хонгёохон дуундань обтоод нэгэтэ
Хоолойнь һайханиие шагнангүй хахасааб.
Залуухан наһанайм жаргалта үдэрнүүд
Зүүдэндэл үнгэрөөл, харамтай гээшэнь!
Зэлэ татаһаар шубууд дахинаа
Дулаанайнгаа орондо бусаба гээшэл!



Встретившись с красивыми девчонками
Не гулял я с ними, а мимо проходил.
Услышав их песню звонкую
Не ценив их голос, расставался.
Молодые, счастливые годы мои,
Как сон вы прошли, ах как жаль!
Птицы опять клином на юг,
В теплые края свои возвращаются.


БАЯРТАЙБ

Баян дэлгэр Буряад дайдадаа
Мүндэлһэндөө баяртайб.
Бамба сэсэгэй түхэлтэйдөө
Балшар багаһаа урматайб.
Сэнгүү һайхан Сэлэнгэ, Зэдэдээ
Мүндэлһэндөө баяртайб.
Сэбэр һайхан басагадаарнь
Жаргаһандаа заяатайб.
Үндэр тэнгэриин бурхадһаа
Үршөөлтэйдөө урматайб.
Үлзы буряад эхын хайраар
Үнэржэһэндөө урматайб.


РАДУЮСЬ


Рад я, что родился
На бурятской земле.
Что похож я на лотоса
Нравлюсь я сам себе.
Что родился я в Селенге и Джиде,
Я радуюсь.
Что благословен я небом
Я радуюсь
Что родила меня
Бурятская женщина —
Горд я.


ҺҮНИИН ТЭН

Бурхадай хүүгэд — одо мүшэд нааданад
Бүрүүлтэһэн дэн доро
Шарлашаһан хуудаһануудые иранаб,
Жараад оной жаргалта үе һэн гү, али
Баряад алдаһан басаганай зөөлэхэн дали һэн гү?
Һүниин тэндэ һарын сагаан толон дор
Хун шубуундал һайхан бэетэй бэлэйш даа.
Хүхюун зун хүхын ураар донгодоһондол,
Хонгёо дуунуудшни Үдын эрьеэр зэдэлэгшэ һэн.
Яаһан хүсэтэй инаг дуранай элшэ
Ямар удаан гэрэлтүүлээб минии зам.
Сагай һолжорон саашаа ябаха тума
Сагаахан шарайшни, дангинамни,
Зүрхэндэм гэрэлтэжэл байха.


ПОЛНОЧЬ

Дети божьи — звезды играют
При свечах,
Листаю пожелтевшие страницы
Шестидесятые годы такие счастливые,
Или,
У той девушки, что я упустил, крылья мягкие,
Та сказочна была красива,
как лебедь стройна, грациозна,
Веселым летом кукушкою пела
Песни ее на берегах Уды звучали.
Моя любовь так долго
Освещала мой путь.
Чем дальше уходят годы,
Облик твой,
лицо твое белокурое, моя дангина,
Все еще светится в моем сердце.




Хүнүүд элдэб янзын байха -
Хаража баясахаш,
Заримуудһаань гайхахаш.
Yнэн дээрээ мэхэ, гохо гү,
Yйлэ хэрэгыеш бүтээлсэхэ гү,
Элдэб янзын.
Эхэ дэлхэйшье тэдээнһээ айха.
Эхир хоёр хүбүүдэй
Нэгэнь сагаан,
Нүгөөдэнь хара дотортой.
Нүхэсэжэ ябаhан үетэншни
Нэгэниинь наашатай,
Нүгөөдэнь саашатай тудаха.
Хүрьhэтэ үлгэн дэлхэй дээрэ
Хүнэй бузарта абтангүй,
Хүлэгэй тахада сабшуулангүй,
Эрьехэ, бууха нютагтай,
Энеэжэ угтаха нүхэртэй,
Нэрыеш мүнхэлхэ хүүгэдтэй,
Наhыеш hахиха бурхадтай
Ябажа гарабалнай hайн бэлэй!

Хүнүүд олон янзын байха -
Зариман һуужа үнгэрхэ,
Наһаараа зайжа хулгай хэхэ,
Зониие хардаха, хордохо,
Доро хараха, добтолхо,
Хари дайдада хуби заяагїй
Сагаан яһаяа табиха.
Нэгэн һаа, хүүгэд дундаа
Жаргалаар халин мүнхэрхэ.
Хүндэрөө һамгантай
Наһаараа тоосожо үнгэрхэ.
Yсөөн бэшэ ушарнууд үзэгдэдэг байха:
Буу бууһаар хүзүүнһээ шэрхэ бэреэхэй,
Түрэ үнгэргөөд, зөөрииеш татаха худанар.
Орохо байрагүй үлөөхэ, шэрүүн хүрьгэд,
Ойронь дүтэлхэшгүй
пидагар сагаан худагынар.
Хоолой хонхоёо
алтаар хүрмэhэн бэреэдүүд,
Хоножо торохогүй
наймаанда шунаһан «сарафангууд»
Хорбоо юртэмсын мүнгэ, алта хамаашад
Хаанаһааб даа үй түмөөрөө гарана
Хүрьһэтэ дэлхэйдэ шоргоолзодтол...



Люди разные бывают —
Иногда радуют,
Иногда удивляют.
Кто честен,
Поможет ли тебе —
Никто не знает.
Из двух близнецов
У одного душа белая,
У другого —
Черная.

У твоих друзей
Один с тобой,
Другой —
Спиной к тебе.
В этом мире
Не надо податься грязи,
Топтать себя не надо позволить,
Быть нужно самодостаточным,
Когда у тебя есть родина,
Место, куда можно возвращаться.
Друг есть,
С кем можно посмеяться.
Дети есть,
Кто имя твое увековечит,
Боги есть,
Что будут охранять,
Вот тогда бы хорошо!

Люди разные бывают —
Одни сидят,
Ожидая погоды у моря.
Другие —
Всю жизнь воруют,
Винят других,
Палки вставляют в колеса,
Иль сверху вниз на тебя
Смотрят, на тебя нападают,
И не может ни с кем ужиться
Таким и уходит,
Или средь детей своих
Состарится,
Счастья полон.
Или всю жизнь будет мучиться
С женою сварливой, ругаясь.
Бывает так: жена покажет тебе
Свой нрав после свадьбы.
И родители ее дадут тебе знать,
Кто в доме хозяин.
Иль зять оставит тебя
Без крыши над головою,
Попадется вдруг теща
Что близко подойти страшно.
И невесты с золотыми цепочками
На шее.
И те, кто любит торговаться,
Золотом мира, деньгами охвачены
Откуда-то такие люди
Как муравьи появляются...


БУРЯАД ХЭЛЭМНАЙ


Булган үлгы дайдаяа магтажа эхилбэл,
Буянтайл юм даа, буряад хэлэмнай,
Баабай, эжынэрэйнгээ нэрыень мүнхэлбэл,
Баяжан байхал, буряад хэлэмнай.

Замай утые дэлгэжэ гараа һааш,
Жаргалтай байхал даа, буряад хэлэмнай,
Зонойнгоо сэсэниие дэмжэжэ шадаал һaaш,
Золтойхон байхал даа, буряад хэлэмнай.


БУРЯТСКИЙ ЯЗЫК НАШ


Если мы будем возносить наш край,
Благодатный наш язык бурятский.
Если мы будем почитать родителей,
Высоко носить их имя,
Будет приумножаться язык наш
Бурятский.

Если пройдем путь свой длинный,
Счастливым станет наш язык
Бурятский.
Если мы будем поддерживать
Наших талантливых, успешных,
Удачливым станет наш язык
Бурятский.


ДУУН

Хаана, хэзээшье
Зэдэлэн байдаг дуун -
Хайрата эжын һанаанда,
Хүндэтэ эсэгын заяада,
Жэргэжэ ниидэһэн шубуудта,
Жэмбүүрдээшэ хүбүүдтэ.
Сэдьхэл, зүрхэ хүлгөөдэг,
Сэнхир тэнгэридэ хүргэдэг,
Сарюун наһан — дуун лэ,
Сансарын одод -
замбуулинай дуун,
Сэдьхэлэй тандарбал -
гунигай дуун,
Ушаржа жаргабал -
баярай дуун,
Урма зоригто -
уряалай дуун.


ПЕСНЯ

Везде и всюду
Песни звучат —
У матери в душе,
В жизни отца,
У птиц, что летают,
У мужчин, что играют
На музыкальных инструментах,
Души и сердца волнующие
Песни -
Возносящие в небеса.
Жизнь человека — это песня.
Звезды небесные — песни вселенной,
Если душа загрустила — песни печали,
Если счастье случилось — песни радости.
Если нужно поднять настроение —
Гимны, восхваления.