Нааданууд

Ёрхо харбалгын дүрим

25 марта 2015

1430


Фотозураг: mongolchuudaa.wordpress.com

Энэ наадан одоол хүнэй мэргэниие, хургандаа шадалтайе шалгаһан, элирүүлһэн мүрысөөн болоно. 

Нааданай хэрэгсэлнүүд тухай эгээл түрүүн эндэ хөөрэе. 

Ёрхо. 20 — 25 сантиметр утатай яһан годли. Тэбхэрынь хайша хайшаа 2 — 2,5 сантиметр. Энэ годлиие үхэрэй сэмгэнэй яһаар хэдэг, һайса мүлижэ, һолжорходоо һайн болгодог. 

Хобоо. 40—50 сантиметр утатай, һайнаар харуулдагдаһан, мүлигдэһэн, 6 — 7 сантиметр үргэнтэй хоёр хабтагай табсантуулан, бэе бэедэнь хаданабди. Энээн дээгүүр ёрхомнай гүйхэ, һолжорхо болоно. 

Майдаан. Нэгэ метр утатай, 20 сантиметр үргэнтэй тэгшэхэн хабтагай. Энээн дээрэ шагайнууд табигдаха зэргэтэй. 

Энэ наадые Сагаа һарын гарахын урда тээ наададаг байгаа. Сагаалганай үдэр — нааданай һүүлшын үдэр. 

Намар гү, али үбэлэй эхиндэ шэнэ гэрэй наадан (толлолгон) дээрэ энэ наадан илангаяа һайнаар эмхидхэгдэдэг байгаа. 

Гэрэй хоёр ханада (урда, хойто ханануудта) гурба гурбан хүн урда урдаһаа харалсажа һууха. Урдань — нэгэ майдаан. Майдаан дээрэ шагайнууд утаашань жэрытэр табяатай. 

Хүн бүхэн өөрын хэдэн ёрхотой, нэгэ хобоотой. 

Зай, урда ханынхид наадаяа түрүүн эхилбэ гэлэй. Хобоо дээрээ ёрхонуудаа хээд, ээлжээ ээлжээгээр хургаараа тэрэнээ тэртэдэн, хойто ханын наана һуугшадай урдахи майдаан дээрэ жэрылдэһэн шагайнуудые мэргэлнэ. Тиигэжэ һуухадаа, дуулалдана:  Хүнэй олон шагай дээрэ Хүндэлдыш даа, ёрхомни!

Майдаан дээрэхи шагайнуудта ёрхо хүндэлдэжэ буугаа һаа, олон шагай унагааха болоно бшуу. Хэнэй урдахи майдаанай шагайнууд харбуулжа бултадаа унанаб — тэдэ шүүгдэһэндэ тоотой болохо. Тиигэжэ ээлжээ ээлжээгээр урдахи шагайнуудаа харбалсаха гээшэ урма ехэтэй, залитай мүрысөөн наадан болоно бшуу.