Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Занданов Дамба
- СССР-эй арадай зүжэгшэн Г. Цыдынжаповай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй дуури бүжэгэй академическэ театрай зүжэгшэн
- Россиин Федерациин габьяата артист
- Бадма Балдаковой дурасхаалда зорюулагдаһан дуушадай Республиканска I-дэхи конкурсын лауреат (1994)
- СССР-эй арадай артист Л. Линховоиной дурасхаалда зорюулагдаһан вокалистнуудай конкурсын лауреат (1994)
- СССР-эй арадай артист Давид Андгуладзиин дурасхаалда зорюулагдаһан вокалист-тенорнуудай уласхоорондын конкурсын дипломант (Батуми, 1996)
- Монгол Уласай арадай артист Хайдавай дурасхаалда зорюулагдаһан тенорнуудай уласхоорондын конкурсын лауреат, Гран-при шагналтан (Улаан-Баатар, 1996)
Дамба Занданов Буряад Уласай Хяагтын аймагай Алтай нютагта 1960 ондо түрэһэн юм. Алтайнгаа дунда һургуули дүүргээд, тэрэ П. И. Чайковскийн нэрэмжэтэ хүгжэмэй һургуулида ороо һэн. Тэрэ сагта оперын тайзанай бэлигтэй дуушад болохо Абида Арсаланов, Надежда Петрова, Клавдия Гомбоева-Языкова гэгшэд тэрэниие шагнаһанайнгаа удаа, училищида абаһан байгаа. Хожомынь Дамба Зандановые доцент В. Д. Лыгденовагай класста эльгээгээ. Тэрэ багшынгаа зааһан дуунай оньһо аргые, хоолойгоо зүбөөр хүгжөөлгые, хэшээлнүүдыень һанан, багшаяа дулааханаар дурсадаг юм. Һуралсалайнгаа үедэ сэрэгэй албанда татагдаа.
Сэрэгэй албанһаа ерээд, 1984 ондо училищияа амжалтатайгаар түгэсхөөд, Горькын гүрэнэй консерваторидо ороо һэн. (1990 онһоо М. И. Глинкын нэрэмжэтэ гүрэнэй Нижегородско консерватори), тиихэдээ үдэр бүхэндэ оюутан бүхэнтэй амяараа хүдэлдэг Россиин Федерациин арадай артист, П. И. Чайковскийн нэрэмжэтэ уласхоорондын конкурсын лауреат, профессор А. С. Правиловай класста ороһон юм.
1989 ондо консерваториёо дүүргээд, Дамба Занданов филармониин солистаар нэгэ хэды һара ажаллажа байтараа, оперо болон баледэй театрай труппын солистаар ажалда абтаһан гээшэ.
Залуу дуушан одото дуушадтай: Дугаржап Дашиевтай, Болот Бороевтой, Вячеслав Бальжинимаевтай, Батор Будаевтай, Максим Раднаевтай эрхимээр хүдэлжэ, гүйсэдхэхэ рольнуудайнгаа партинуудые сээжэлдэжэ, дуулажа эхилээ.
Дүй дүршэлтэй аха захатан үнэн сэдьхэлһээ зүбшэлөө үгэжэ, тэрээндэ туһалһан юм.
Гадна Буряадай АССР-эй арадай артист, багша-репетитор, олон жэлдэ оперын тайзаниие һайн мэдэхэ Шоболов Леонард Сергеевич зорюута залуу дуушадтай ажалладаг байгаа. Тэрээнтэй хамта Д. Занданов тайзан дээрэ гараха бүхэнэйнгөө алдуу, эндүүнүүдээ хинан заһаха тухайгаа хөөрэлдэдэг байһан гээшэ.
Театрта оперын спектакльнууд үдэр бүхэндэ баледтэй һэлгэсэлдээд лэ гаража байгша һэн.
Дамба Гуржапович дүүрэн диапазонтой онсо шухаг лирическэ тенор хоолойтой хадаа, түргэн саг соо театрай репертуарта ороһон юм.
Буряадай академическа театрта Дамба Зандановай анха түрүүшынхиеэ гүйсэдхэһэн парти хадаа Пуччиниин «Турандот» гэһэн оперодо Понгын роль болоно.
1994 ондо тэрэ П. И. Чайковскийн «Евгений Онегиндэ» Ленскийн парти гүйсэдхэжэ, оперын солист болоо.
Тиин саашадаа Дамба Зандановай репертуарта хойно хойноһоо Бородинай «Игорь тайжада» Владимир Игоревичэй, Чайковскийн «Иолантада» Водемоной, Вердиин «Риголеттодэ» Герцогой, Россиниин «Севильский цирюльнигтэ» Альмавивын, Вердиин «Травиатада» Альфредэй, Пуччиниин «Чио-Чио-сан» оперодо Пинкертоной, Мусоргскийн «Сорочинска яармагта» Грицькогой болон бусадай рольнуудые наадаһан юм.
Эрхүүдэ, Шэтэдэ, Агын тойрогто, Монголдо, Хитадта, Америкын штат болохо Висконсидо Дамба Гуржаповичай хабаадалгатай Буряадай оперо болон баледэй академическа театрай зүжэгүүдые харагшад дулааханаар угтагша һэн.
2004 ондо театрай гастрольдо байхада, Эрхүүгэй «Капитал» сэтгүүл Д. Зандановай дуу дуулаха шадабарида, дүй дүршэлдэ өөрынгөө үндэр сэгнэлтэ үгэһэн байдаг: «Эрхүү хотын оперодо дуратайшуул соо Дамба Зандановые хэн мэдэхэгүйб даа? Юрын лэ лирическэ тенор хоолойтой, жэгдэ, бэшэгдэһэн Жан Пирсые һануулһан, нэгэ бага «матова» тембртэй, шангашье бэшэ, харин аалиншье гэжэ хэлэхээр бэшэ, тиигэбэшье шэхэнэй шэмэг легато, аялга дууниинь «эрьенүүдтээ», алдуугүйгөөр, ба дуугаа болгоомжотойгоор шэмэглэхэдээ, шэшэрүүлэн аялгална. Тобшолбол, ехэ найдабаритай дуушан. Энэ хараха янзада үндэр бэшэ, яб гэмэ бэетэй сэбэрхэн хүниие бүхы репертуар даажа байһан хада гэжэ һанахаар гээшэ гү?
Оперын түрүү дуушадай нэгэн Дамба Гуржапович олон жэлэй хугасаада хари гүрэнэй ба ород композиторнуудай зохёолнуудһаа юрэнхыдөө лирическэ удхатай бүхы классическа тенорой партинуудые бултыень шахуу гүйсэдхөө юм.
Тэрэнэй ажабайдалай болон зохёохы намтарта эгээл һанагдаха хуудаһан: 1996 ондо Грузиин Батуми хотын СССР—эй арадай артист Давид Нодарович Андгуладзын нэрэмжэтэ дуушадай — вокалист-тенорнуудай Уласхоорондын мүрысөөндэ хабаадалга байгаа. Энэ мүрысөөн Италиин, Урда Корейн, Украинын, Прибалтикын суута дуушадые суглуулаа һэн. Эндэ Дамба Гуржапович конкурсын дипломант болохоһоо гадна, грузин ариие эрхимээр гүйсэдхэһэйнгөө түлөө тусхай бэлэг абаһан юм: Павлиашвилиин «Даиси» оперодо Малхазын ариие ялас гэмээр гүйсэдхэжэ, олон тоото харагшадай зүрхэ сэдьхэлыень хүдэлгөө бэлэй.
1998 ондо Дамба Занданов болон Батор Будаев хоёр Улаан-Баатарта үнгэргэгдэһэн уласхоорондын тенор хоолойтой дуушадай Монголой Хайдавай нэрэмжэтэ мүрысөөндэ Буряад ороноо түлөөлөө һэн. Тиихэдээ Дамба Занданов энэ алдар нэрэтэ конкурсдо дээдын шагнал Гран-прида хүртэһэн байгаа.
Гадна Буряадай гүрэнэй телерадиокомпаниин (мүнөө «Байгал» театрай) Чингис Павловай нэрэмжэтэ буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй оркестртэй Дамба Гуржапович олон жэлэй хугасаада дуулана. Энэ ажалайнь дүн — олон гэгшын миндаһан дээрэ буулгагдажа радиогой жасада ороһон дуунууд.
1999 ондо Дамба Занданов Ород ба Монгол гүрэнүүдэй хоорондо уласхоорондын холбоо бэхижүүлхэ соёл, болбосоролой программаар Буряад Республикын Юрэнхылэгшын делегациин бүридэлдэ ороһон байдаг. Тэрэл жэлдээ Улаан-Баатарта үнгэргэгдэһэн СССР-эй арадай артист Г. Ц. Цыдынжаповай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй оперо болон баледэй академическа театрай 60 жэлэй ойгоор дашарамдуулагдаһан гастрольдо Монгол гүрэнэй Засагай газарһаа урмашуулагдаһан байха юм.
Дамба Занданов Улаан-Үдэ хотын гимнын түрүүшын гүйсэдхэгшэ юм.
Тэрэнэй хоолойе шагнагшад илгадаг, мэдэдэг, тэрээндэ дуратай: гансашье театрай оперно спектакльнуудта, концертнүүдтэ бэшэ, харин зохёохы үдэшэнүүдтэ, уулзалгануудта, радиогоор ба сэнхир экранаар буряад дуунай һайхан аялгые тэрэнэй хоолой дамжуулжал байдаг юм.
Дамба Зандановай репертуар:
Ленский (П. Чайковскийн «Евгений Онегин»);
Альмерик, Водемон (П. Чайковскийн «Иоланта»);
Владимир Игоревич, Овлур (А. Бородинай «Игорь тайжа»);
Герцог (Д. Вердиин «Риголетто»);
Альфред, Гастон (Д. Вердиин «Травиата»);
Граф Альмавива (Д. Россиниин «Севильский цирюльник»);
Пинкертон (Д. Пуччиниин «Чио-Чио-сан»);
Понг (Д. Пуччиниин «Турандот»);
Далаша (М. Фроловой «Энхэ-Булад Баатар»);
Найдан (Нацагдоржын «Yүлэн заяа»);
Эрнесто (Г. Доницеттиин «Дон Паскуале»);
Эрик (Р. Вагнерай «Летучий голландец»);
Радамес (Д. Вердиин «Аида») болон бусад
Сэрэгэй албанһаа ерээд, 1984 ондо училищияа амжалтатайгаар түгэсхөөд, Горькын гүрэнэй консерваторидо ороо һэн. (1990 онһоо М. И. Глинкын нэрэмжэтэ гүрэнэй Нижегородско консерватори), тиихэдээ үдэр бүхэндэ оюутан бүхэнтэй амяараа хүдэлдэг Россиин Федерациин арадай артист, П. И. Чайковскийн нэрэмжэтэ уласхоорондын конкурсын лауреат, профессор А. С. Правиловай класста ороһон юм.
1989 ондо консерваториёо дүүргээд, Дамба Занданов филармониин солистаар нэгэ хэды һара ажаллажа байтараа, оперо болон баледэй театрай труппын солистаар ажалда абтаһан гээшэ.
Залуу дуушан одото дуушадтай: Дугаржап Дашиевтай, Болот Бороевтой, Вячеслав Бальжинимаевтай, Батор Будаевтай, Максим Раднаевтай эрхимээр хүдэлжэ, гүйсэдхэхэ рольнуудайнгаа партинуудые сээжэлдэжэ, дуулажа эхилээ.
Дүй дүршэлтэй аха захатан үнэн сэдьхэлһээ зүбшэлөө үгэжэ, тэрээндэ туһалһан юм.
Гадна Буряадай АССР-эй арадай артист, багша-репетитор, олон жэлдэ оперын тайзаниие һайн мэдэхэ Шоболов Леонард Сергеевич зорюута залуу дуушадтай ажалладаг байгаа. Тэрээнтэй хамта Д. Занданов тайзан дээрэ гараха бүхэнэйнгөө алдуу, эндүүнүүдээ хинан заһаха тухайгаа хөөрэлдэдэг байһан гээшэ.
Театрта оперын спектакльнууд үдэр бүхэндэ баледтэй һэлгэсэлдээд лэ гаража байгша һэн.
Дамба Гуржапович дүүрэн диапазонтой онсо шухаг лирическэ тенор хоолойтой хадаа, түргэн саг соо театрай репертуарта ороһон юм.
Буряадай академическа театрта Дамба Зандановай анха түрүүшынхиеэ гүйсэдхэһэн парти хадаа Пуччиниин «Турандот» гэһэн оперодо Понгын роль болоно.
1994 ондо тэрэ П. И. Чайковскийн «Евгений Онегиндэ» Ленскийн парти гүйсэдхэжэ, оперын солист болоо.
Тиин саашадаа Дамба Зандановай репертуарта хойно хойноһоо Бородинай «Игорь тайжада» Владимир Игоревичэй, Чайковскийн «Иолантада» Водемоной, Вердиин «Риголеттодэ» Герцогой, Россиниин «Севильский цирюльнигтэ» Альмавивын, Вердиин «Травиатада» Альфредэй, Пуччиниин «Чио-Чио-сан» оперодо Пинкертоной, Мусоргскийн «Сорочинска яармагта» Грицькогой болон бусадай рольнуудые наадаһан юм.
Эрхүүдэ, Шэтэдэ, Агын тойрогто, Монголдо, Хитадта, Америкын штат болохо Висконсидо Дамба Гуржаповичай хабаадалгатай Буряадай оперо болон баледэй академическа театрай зүжэгүүдые харагшад дулааханаар угтагша һэн.
2004 ондо театрай гастрольдо байхада, Эрхүүгэй «Капитал» сэтгүүл Д. Зандановай дуу дуулаха шадабарида, дүй дүршэлдэ өөрынгөө үндэр сэгнэлтэ үгэһэн байдаг: «Эрхүү хотын оперодо дуратайшуул соо Дамба Зандановые хэн мэдэхэгүйб даа? Юрын лэ лирическэ тенор хоолойтой, жэгдэ, бэшэгдэһэн Жан Пирсые һануулһан, нэгэ бага «матова» тембртэй, шангашье бэшэ, харин аалиншье гэжэ хэлэхээр бэшэ, тиигэбэшье шэхэнэй шэмэг легато, аялга дууниинь «эрьенүүдтээ», алдуугүйгөөр, ба дуугаа болгоомжотойгоор шэмэглэхэдээ, шэшэрүүлэн аялгална. Тобшолбол, ехэ найдабаритай дуушан. Энэ хараха янзада үндэр бэшэ, яб гэмэ бэетэй сэбэрхэн хүниие бүхы репертуар даажа байһан хада гэжэ һанахаар гээшэ гү?
Оперын түрүү дуушадай нэгэн Дамба Гуржапович олон жэлэй хугасаада хари гүрэнэй ба ород композиторнуудай зохёолнуудһаа юрэнхыдөө лирическэ удхатай бүхы классическа тенорой партинуудые бултыень шахуу гүйсэдхөө юм.
Тэрэнэй ажабайдалай болон зохёохы намтарта эгээл һанагдаха хуудаһан: 1996 ондо Грузиин Батуми хотын СССР—эй арадай артист Давид Нодарович Андгуладзын нэрэмжэтэ дуушадай — вокалист-тенорнуудай Уласхоорондын мүрысөөндэ хабаадалга байгаа. Энэ мүрысөөн Италиин, Урда Корейн, Украинын, Прибалтикын суута дуушадые суглуулаа һэн. Эндэ Дамба Гуржапович конкурсын дипломант болохоһоо гадна, грузин ариие эрхимээр гүйсэдхэһэйнгөө түлөө тусхай бэлэг абаһан юм: Павлиашвилиин «Даиси» оперодо Малхазын ариие ялас гэмээр гүйсэдхэжэ, олон тоото харагшадай зүрхэ сэдьхэлыень хүдэлгөө бэлэй.
1998 ондо Дамба Занданов болон Батор Будаев хоёр Улаан-Баатарта үнгэргэгдэһэн уласхоорондын тенор хоолойтой дуушадай Монголой Хайдавай нэрэмжэтэ мүрысөөндэ Буряад ороноо түлөөлөө һэн. Тиихэдээ Дамба Занданов энэ алдар нэрэтэ конкурсдо дээдын шагнал Гран-прида хүртэһэн байгаа.
Гадна Буряадай гүрэнэй телерадиокомпаниин (мүнөө «Байгал» театрай) Чингис Павловай нэрэмжэтэ буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй оркестртэй Дамба Гуржапович олон жэлэй хугасаада дуулана. Энэ ажалайнь дүн — олон гэгшын миндаһан дээрэ буулгагдажа радиогой жасада ороһон дуунууд.
1999 ондо Дамба Занданов Ород ба Монгол гүрэнүүдэй хоорондо уласхоорондын холбоо бэхижүүлхэ соёл, болбосоролой программаар Буряад Республикын Юрэнхылэгшын делегациин бүридэлдэ ороһон байдаг. Тэрэл жэлдээ Улаан-Баатарта үнгэргэгдэһэн СССР-эй арадай артист Г. Ц. Цыдынжаповай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй оперо болон баледэй академическа театрай 60 жэлэй ойгоор дашарамдуулагдаһан гастрольдо Монгол гүрэнэй Засагай газарһаа урмашуулагдаһан байха юм.
Дамба Занданов Улаан-Үдэ хотын гимнын түрүүшын гүйсэдхэгшэ юм.
Тэрэнэй хоолойе шагнагшад илгадаг, мэдэдэг, тэрээндэ дуратай: гансашье театрай оперно спектакльнуудта, концертнүүдтэ бэшэ, харин зохёохы үдэшэнүүдтэ, уулзалгануудта, радиогоор ба сэнхир экранаар буряад дуунай һайхан аялгые тэрэнэй хоолой дамжуулжал байдаг юм.
Дамба Зандановай репертуар:
Ленский (П. Чайковскийн «Евгений Онегин»);
Альмерик, Водемон (П. Чайковскийн «Иоланта»);
Владимир Игоревич, Овлур (А. Бородинай «Игорь тайжа»);
Герцог (Д. Вердиин «Риголетто»);
Альфред, Гастон (Д. Вердиин «Травиата»);
Граф Альмавива (Д. Россиниин «Севильский цирюльник»);
Пинкертон (Д. Пуччиниин «Чио-Чио-сан»);
Понг (Д. Пуччиниин «Турандот»);
Далаша (М. Фроловой «Энхэ-Булад Баатар»);
Найдан (Нацагдоржын «Yүлэн заяа»);
Эрнесто (Г. Доницеттиин «Дон Паскуале»);
Эрик (Р. Вагнерай «Летучий голландец»);
Радамес (Д. Вердиин «Аида») болон бусад