Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Елбонов Михаил
- Буряадай Гүрэнэй Ажалай Улаан тугай орденто Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ академическэ драмын театрай зүжэгшэн
- Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн (1976)
- Буряад Уласай арадай зүжэгшэн (1978)
- Оросой Холбооной габьяата зүжэгшэн (1991)
- Оросой Холбооной арадай зүжэгшэн (1995)
- Буряад Уласай Гүрэнэй шангай лауреат (Будамшуу, 1990, Чингис хаан, 2002)
- Монголдо үнгэрhэн театрай Уласхоорондын фестивалиин лауреат («Хайлгана», Тригорин)
- «Эсэгэ ороной үмэнэ габьяатай байhанай түлөө» гэhэн орденой II шатын медаляар шагнагдаhан (2000)
- Монголой соёл урлалай габьяата хүдэлмэрилэгшэ (2003)
- Чингис хаанай Алтан медаляар шагнагдаhан (Монгол, 2003)
- Арадуудай Хани барисаанай орденоор шагнагдаhан (2005)
- «Оросой Холбооной эрхим хүнүүд» гэhэн энциклопедидэ оруулагданхай (2004)
Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ академическэ драмын театрай түрүү зүжэгшэдэй нэгэн болохо Михаил Елбоновай нэрэ республика дотороо, мүн хаа-яагүй орон нютагуудаар үнинэй мэдээжэ. Таби шахуу жэлнүүд соо Михаил Гомбоевич театрта дуратайшуулай урда гаража, бэлигээрээ, урлалhаа эхитэй сэдьхэлэйнгээ гэрэлээр харагшадай сэдьхэл эзэлжэ ябана.
Михаил Гомбоевич Елбонов 1945 оной октябриин 5-да Хурамхаанай аймагай Угнаасай нютагта түрэhэн намтартай. 1965 онhоо 1969 он болотор Ленинградай Гүрэнэй театрай, хүгжэмэй болон кинематографиин дээдэ hургуулида (Н. К. Децигэй ба Л. Ф. Макарьевай курс) hураhан. 1969 ондо дүүргээд, театртаа ерэжэ ороhон ЛГИТМиК-эй хоёрдохи буряад студиин «одото» бүлэгэй ялас гэмэ бэлигтэйшүүлэй Михаил Елбонов нэгэниинь байгаа.
Ажаллажа байhан олон жэлнүүдээнгэй туршада тэрэ дэлхэйн, гадаадын, ородой, Буряадай үндэhэн драматургиин зуу гаран рольнуудые наадаhан юм.
1991 ондо Михаил Елбонов «Будамшуу» гэhэн ганса зүжэгшын хубиин театр байгуулаа.
2005 ондо 60 жэлэйнгээ ойн баярые угтахадань, Л. Зандановагай бэшэhэн «И Будамшу я, и король» гэhэн өөрынь хоёр номуудтай танилсалга болоhон юм. Нэгэдэхи ном соонь зүжэгшэнэй бодолнууд, тэрэнэй ажабайдал, hуудал, зохёохы зам, багшанар, суг хүдэлдэг нүхэд тушаа үнэн сэдьхэлэй үгэнүүд. Хоёрдохи ном соонь Михаил Гомбоевичай гүйсэдхэhэн дуунууд оронхой, олоной мэдэhээр, тэрэ хүн ганса зүжэгүүдтэл наадажа байдаг бэшэ, үшөө буряад арадай ба мүнөө үеын дуунуудые уянгата зохидоор хангюурдадаг ха юм даа.
Һүүлшын жэлнүүдтэ Михаил Гомбоевичай репертуар үшөө шэнэ томо-томо рольнуудаар баян болоо: А. Чеховэй «Хайлгана» соо Тригорин, Б. Брехтын «Һохор сагаанай сэнтэй сэдьхэлэй дуун» гэhэн зүжэгтэ Джонатан Джеремия Пичем, Б. Гавриловай «Эртэ урдын еhо заншалаар» гэжэ зүжэгтэ Лубсан, И. Друцын «Залуугаймнай шубууд» гэhэн зүжэгтэ Базарай гол дүрэ.
Михаил Елбонов — буряад театрай урлалда 5 хаашуулай дүрэнүүдые байгуулhан зүжэгшэн гэжэ түүхэдэ ороhон байха: Шарлай хаан, Харалтуур хаан, Лир хаан, Гэсэр хаан, үшөө тиихэдэ Чингис хаан.
Хэды олон рольнуудые наадаашье hаа, өөрынгөө ном соо тэрэ иигэжэ бэшэнэ: «Ц. Шагжинай комедидэ барагдашагүй хурса хэлэтэй, хошон холшор абари зантай, мэхэтэй, аргатай Будамшууе наадажа хэзээдэшье эсэхэгүйб. ...Энэ зүжэгтэй бүхы республикаар, хүршэ нютагуудаар, хари гүрэнүүдээршье ябаhанбди. Тус гайхамшагта зүжэг түбэй сэнхир дэлгэсээр Оросой Холбооной харагшадта дамжуулагдаhан байна. Будамшуугай дүрэ хадаа намда — зүжэгшэнэй аза, тиимэhээ ганса актерой өөрынгөө театрые „Будамшуу“ гэжэ нэрлэhэмни гайхалгүй. Энэ нэрээр бүхы юумэн хэлэгдэнэ гэжэ hананаб» — гэжэ Михаил Гомбоевич хэлэдэг юм.
Арадай герой гэжэ алдаршаhан Будамшуугай нэрэ 2006 онhоо хоёрдохиео шэнээр мүндэлөө. 2006 оной сентябрь-октябрь hарада Михаил Гомбоевич Елбоновой ударидалга доро «Эдир Будамшуу» гэhэн можо нютагууд хоорондын мүрысөөн үнгэргэгдэбэ. Тэндэ Буряад ороной дүрбэн зүгhөө, Агын тойрогhоо бэлигтэй hурагшад сугларжа, хаба шадалаа туршаба. Түрүүшын шата аймагуудтаа боложо, 100-гаад илагшад Улаан-Yдэ уригдажа, Буряад театрай тайзан дээрэ мүрысөөнэй түгэсхэлэй шатада, гала-концертдэ хабаадаха азатай байгаа.
Хоорондоо мүрысэжэ, эдир бэлигтэйшүүл тодоржо, зариманиинь суута зүжэгшэнэй студиин оюутад болоhон юм. Мүнөө энэ мүрысөөн ганса Буряад ороной бэшэ, уласхоорондын хэмжээндэ гаранхай: Хитадhаа, Монголhоо, Хальмагhаа бэлигтэй бэрхэ эдиршүүл хабаададаг болоо.
Михаил Елбонов табан кинофильмнүүдтэ наадаhан: «Степень риска».
Ленфильм; «Yгы болоhон гэршэ» («Пропажа свидетеля»). Мосфильм; «Гурбан наран» («Три солнца»). Мосфильм; «Аалин байдалай оог» («Крик тишины»). Мосфильм; «Хосорhон приискдэхи үглөөгүүр» («Утро обреченного прииска»). Мосфильм. 1991 ондо Свердловскын «Зов» гэжэ киностуди Михаил Гомбоевич Елбоновой ажабайдалда ба зохёохы замда зорюулагдаhан «Би буряад дайдын хүбүүнби» гэhэн баримтата фильм буулгаhан юм.
Михаил Гомбоевич Елбонов байгаалиин, бурханай хайрлаhан барагдашагүй бэлигтэй, ажалша, дуратай ажалдаа шунанхай, зоригтойгоор урагшаа дабшана.
Михаил Гомбоевич Елбонов 1945 оной октябриин 5-да Хурамхаанай аймагай Угнаасай нютагта түрэhэн намтартай. 1965 онhоо 1969 он болотор Ленинградай Гүрэнэй театрай, хүгжэмэй болон кинематографиин дээдэ hургуулида (Н. К. Децигэй ба Л. Ф. Макарьевай курс) hураhан. 1969 ондо дүүргээд, театртаа ерэжэ ороhон ЛГИТМиК-эй хоёрдохи буряад студиин «одото» бүлэгэй ялас гэмэ бэлигтэйшүүлэй Михаил Елбонов нэгэниинь байгаа.
Ажаллажа байhан олон жэлнүүдээнгэй туршада тэрэ дэлхэйн, гадаадын, ородой, Буряадай үндэhэн драматургиин зуу гаран рольнуудые наадаhан юм.
1991 ондо Михаил Елбонов «Будамшуу» гэhэн ганса зүжэгшын хубиин театр байгуулаа.
2005 ондо 60 жэлэйнгээ ойн баярые угтахадань, Л. Зандановагай бэшэhэн «И Будамшу я, и король» гэhэн өөрынь хоёр номуудтай танилсалга болоhон юм. Нэгэдэхи ном соонь зүжэгшэнэй бодолнууд, тэрэнэй ажабайдал, hуудал, зохёохы зам, багшанар, суг хүдэлдэг нүхэд тушаа үнэн сэдьхэлэй үгэнүүд. Хоёрдохи ном соонь Михаил Гомбоевичай гүйсэдхэhэн дуунууд оронхой, олоной мэдэhээр, тэрэ хүн ганса зүжэгүүдтэл наадажа байдаг бэшэ, үшөө буряад арадай ба мүнөө үеын дуунуудые уянгата зохидоор хангюурдадаг ха юм даа.
Һүүлшын жэлнүүдтэ Михаил Гомбоевичай репертуар үшөө шэнэ томо-томо рольнуудаар баян болоо: А. Чеховэй «Хайлгана» соо Тригорин, Б. Брехтын «Һохор сагаанай сэнтэй сэдьхэлэй дуун» гэhэн зүжэгтэ Джонатан Джеремия Пичем, Б. Гавриловай «Эртэ урдын еhо заншалаар» гэжэ зүжэгтэ Лубсан, И. Друцын «Залуугаймнай шубууд» гэhэн зүжэгтэ Базарай гол дүрэ.
Михаил Елбонов — буряад театрай урлалда 5 хаашуулай дүрэнүүдые байгуулhан зүжэгшэн гэжэ түүхэдэ ороhон байха: Шарлай хаан, Харалтуур хаан, Лир хаан, Гэсэр хаан, үшөө тиихэдэ Чингис хаан.
Хэды олон рольнуудые наадаашье hаа, өөрынгөө ном соо тэрэ иигэжэ бэшэнэ: «Ц. Шагжинай комедидэ барагдашагүй хурса хэлэтэй, хошон холшор абари зантай, мэхэтэй, аргатай Будамшууе наадажа хэзээдэшье эсэхэгүйб. ...Энэ зүжэгтэй бүхы республикаар, хүршэ нютагуудаар, хари гүрэнүүдээршье ябаhанбди. Тус гайхамшагта зүжэг түбэй сэнхир дэлгэсээр Оросой Холбооной харагшадта дамжуулагдаhан байна. Будамшуугай дүрэ хадаа намда — зүжэгшэнэй аза, тиимэhээ ганса актерой өөрынгөө театрые „Будамшуу“ гэжэ нэрлэhэмни гайхалгүй. Энэ нэрээр бүхы юумэн хэлэгдэнэ гэжэ hананаб» — гэжэ Михаил Гомбоевич хэлэдэг юм.
Арадай герой гэжэ алдаршаhан Будамшуугай нэрэ 2006 онhоо хоёрдохиео шэнээр мүндэлөө. 2006 оной сентябрь-октябрь hарада Михаил Гомбоевич Елбоновой ударидалга доро «Эдир Будамшуу» гэhэн можо нютагууд хоорондын мүрысөөн үнгэргэгдэбэ. Тэндэ Буряад ороной дүрбэн зүгhөө, Агын тойрогhоо бэлигтэй hурагшад сугларжа, хаба шадалаа туршаба. Түрүүшын шата аймагуудтаа боложо, 100-гаад илагшад Улаан-Yдэ уригдажа, Буряад театрай тайзан дээрэ мүрысөөнэй түгэсхэлэй шатада, гала-концертдэ хабаадаха азатай байгаа.
Хоорондоо мүрысэжэ, эдир бэлигтэйшүүл тодоржо, зариманиинь суута зүжэгшэнэй студиин оюутад болоhон юм. Мүнөө энэ мүрысөөн ганса Буряад ороной бэшэ, уласхоорондын хэмжээндэ гаранхай: Хитадhаа, Монголhоо, Хальмагhаа бэлигтэй бэрхэ эдиршүүл хабаададаг болоо.
Михаил Елбонов табан кинофильмнүүдтэ наадаhан: «Степень риска».
Ленфильм; «Yгы болоhон гэршэ» («Пропажа свидетеля»). Мосфильм; «Гурбан наран» («Три солнца»). Мосфильм; «Аалин байдалай оог» («Крик тишины»). Мосфильм; «Хосорhон приискдэхи үглөөгүүр» («Утро обреченного прииска»). Мосфильм. 1991 ондо Свердловскын «Зов» гэжэ киностуди Михаил Гомбоевич Елбоновой ажабайдалда ба зохёохы замда зорюулагдаhан «Би буряад дайдын хүбүүнби» гэhэн баримтата фильм буулгаhан юм.
Михаил Гомбоевич Елбонов байгаалиин, бурханай хайрлаhан барагдашагүй бэлигтэй, ажалша, дуратай ажалдаа шунанхай, зоригтойгоор урагшаа дабшана.